Ο συγγραφέας της αριστεράς Δ.Χατζής (Το διπλό βιβλίο, Το τέλος της μικρής μας πόλης) παρότι δεν συμμεριζόταν την άποψη του Σβορώνου για την συνέχεια του Ελληνισμού κατέληξε ότι ο νέος ελληνισμός ξεκινά περίπου στο 1204. Αυτό βέβαια έρχεται σε αντίθεση με την άποψη που υποστηρίζουν κάποιοι ιστορικοί( όπως ο Σ.Καλύβας και ο Α.Λιάκος) ότι το ελληνικό έθνος δημιουργείται κατά την επανάσταση του 1821 και στην συνέχεια ιδιαίτερα από το ελληνικό κράτος χάρις κυρίως των εκπαιδευτικών μηχανισμών και των ιστορικών που διέθετε.
Ενδιαφέρον είναι ότι ο Δ.Χατζής ξεκινά να ασχολείται με τον νέο ελληνισμό με ένα δοκίμιο του που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό του ΚΚΕ "Νέος Κόσμος"; Τεύχος 8 ,Αύγουστος 1954 που επικρίνει το Σχέδιο Προγράμματος για αποδοχή κάποιας συνέχειας του ελληνικού έθνους. Έγραφε το σημείο που επέκρινε :" Εμείς όχι μόνο δεν απαρνιόμαστε τίποτα από ό,τι καλό και ωραίο μας συνδέει με το πολύ παλιό και το πολύ κοντινό παρελθόν μας, από ό,τι μας δίνει η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, μα αντίθετα διακηρύσσουμε ότι ο λαός, οι δημοκρατικές δυνάμεις του τόπου, είναι οι μόνοι πραγματικοί κληρονόμοι αυτού του καλού και του ωραίου. Τιμάμε και αναγνωρίζουμε πρώτα απ όλα τον Θαλή, τον Αναξιμένη, τον Πρωταγόρα, τον Ηράκλειτο, το Δημόκριτο, τον Επίκουρο, το κίνημα των Ζηλωτών, τον Πλήθωνα το Γεμιστό και τόσους άλλους.Δεν αρνούμαστε ούτε τον Αριστοτέλη ούτε τον Πλάτωνα (σελ.19 του Νέου Κόσμου).
Βεβαίως το οξύμωρο είναι ότι η επιμελήτρια του έργου του Δ.Χ. "Το πρόσωπο του Νέου ελληνισμού"(Το Ροδακιό,2005) , Βενετία Αποστολίδου στο πρόλογο της γράφει "το έθνος είναι ένα μόρφωμα της νεώτερης ευρωπαϊκής ιστορίας "(σελ.19).
Όμως ο Δ.Χ. συμπεραίνει ότι είμαστε υποχρεωμένοι να θεωρήσουμε το 1204 "Αρχή της πορείας του νεοελληνικού έθνους (σελ.228). Μάλιστα με έμφαση γράφει: " το μεγάλο ιστορικό κατόρθωμα του Νεοελληνισμού είναι η ενότητα των τουρκοκρατούμενων και βενετοκρατούμενων τμημάτων του. Να το ξαναπώ αυτό το πόρισμα γιατί μου αρέσει εμένα, του νεοελληνικού μας πατριωτισμού πάρα πολύ:το μεγάλο ιστορικό κατόρθωμα του έθνους μας είναι η ενότητα του βενετοκρατούμενου και τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού. Μέσα από αυτήν την ενότητα βγαίνει η εθνική του αποκρυστάλλωση.
Βάση αυτής της ενότητας του είναι : η ελληνική του γλώσσα, που η λογία παράδοσις δεν μπόρεσε όπως το επιχείρησε χίλια ολόκληρα χρόνια, να την εξαφανίσει. Με τα γνωρίσματα της σχεδόν διαμορφωμένα στο 10ο αιώνα, τα αποκρυσταλλώνει μετά το 1453 χωρίς να διασπαστεί σε διαλέκτους. Η τάση και η προσπάθεια όλης της λογοτεχνικής και πνευματικής παραγωγής του έθνους είναι η, πέρα από τα ιδιώματα της, αναγωγή της κοινής προφορικής σε κοινή γραπτή γλώσσα του έθνους.
Η άλλη βάση της ενότητας των δύο τμημάτων είναι η εθιμική τους κοινότητα, κοινότητα που κληρονομημένη από το Βυζάντιο, συγκροτείται μέσα από την αντίθεση του στους Δυτικούς - Καθολικούς και τους Τούρκους κυρίαρχους και διατηρείται, όπως είπαμε , οργανική και αυτάρκης στην κλειστή αγροτική κοινωνία του. Θαυμάσιο δείγμα αυτής της διατήρησης μας προσφέρει ο αναλλοίωτα και ανόθευτα ελληνικός αγροτικός βίος στα Εφτάνησα και στην Κρήτη, λίγο παραέξω από τά αστικά τους κέντρα, που επικοινωνούν στενά με τη Δύση: είναι ο πολυαγαπημένος μας και πολύτιμος λαϊκός μας πολιτισμός.
Βάση όμως της ενότητας αυτής είναι η Ορθοδοξία και των δύο τμημάτων, σαν εθνική ιδεολογία του Νέου Ελληνισμού.- και εθνική ιδεολογία αφού συσπειρώνει το έθνος ολόκληρο, όλες του τις δυνάμεις, όλες τις τάξεις του, όπως θα λέγαμε σήμερα, απέναντι στους Φράγκους και απέναντι στους Τούρκους "(σελ.230,231).
