Έφη Γαζή:Άγνωστη χώρα- Ελλάδα και Δύση στις αρχές του 20ου αιώνα, εκδόσεις Πόλις, Νοέμβριος 2020

 

Το βιβλίο προκαλεί το ενδιαφέρον ήδη από το εξώφυλλο που χρησιμοποιεί τμήμα από πίνακα του Κ.Παρθένη. Η συγγραφέας εξετάζει την σκέψη του Α.Εφταλιώτη(Ρωμιοσύνη), του Π.Γιαννόπουλου(η ελληνική διαφάνεια) και του Ι.Δραγούμη παραμένοντας πιστή στο πνεύμα των συγγραφέων. Ειδικά προς τον Δραγούμη, παρότι δεν εξαντλεί την υπάρχουσα βιβλιογραφία ,μας αποκαλύπτει ορισμένα σημαντικά στοιχεία που απο πολλές πλευρές ή έχουν αποσιωπηθεί ή έχουν διαστρεβλωθεί:

α. Ο Δραγούμης όχι μόνο δεν προσανατολίσθηκε προς τον ελληνο-τουρκισμό αλλά εισηγείτο την βαλκανική συνεργασία για να αντιμετωπισθεί η τουρκική συμμαχία-κυριαρχία: "ο "βουλγαρικός στρατός" και η ελληνική "Μεγάλη Ιδέα" μπορούσαν κατά τον Δραγούμη, να συμμαχήσουν εναντίον των Τούρκων. Ο συλλογισμός του επεκτεινόταν, μάλιστα πέρα από τη συμμαχία. Υποστήριζε την προοπτική μιας βαλκανικής ομοσπονδίας, "που θα εμποδίσει την Αυστρία να κατέβει στη Θεσσαλονίκη και τη Ρωσία στην Πόλη, και άλλα ίσως μεγάλα κράτη να αρπάξουν επαρχίες του Ευρωπαϊκού ή Νησιώτικού κράτους των Τούρκων". Στην προοπτική της ομοσπονδίας, ο Δραγούμης, επανήλθε λίγο αργότερα στον Νουμά με ένα άρθρο για την "Αρβανιτιά"(σελ.209). Στην συνεργασία αυτή έβρισκε ένα εμπόδιο στην επικράτηση των Σλαύων στα Βαλκάνια ή στις αφομοιωτικές τάσεις των Νεότουρκων. Η συγγραφέας επισημαίνει ότι ο Δραγούμης "διέβλεψε ότι οι μεταβολές στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, μετά το 1908, καθιστούσε ευνοϊκή μια ευρύτερη "Ελληνο-Αρμενο-Βουλγαρο-Σερβική συνεννόηση". Ανάμεσα στα άλλα έθνη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το Ρωμαίικο είχε να ωφεληθεί από την προσέγγιση με τους Βούλγαρους"(σελ.207).

β. Η άποψη του Δραγούμη για την τουρκική κατάκτηση συνοψίζεται στην σκέψη:"όπου πατήσει Τούρκου ποδάρι... όχι λουλούδι, μα ουδέ χορτάρι φυτρώνει"(σελ.249). Στο υπόμνημα στο Παρίσι του 1919 πρότεινε την σύσταση αυτόνομων περιοχών όπου είναι συγκεντρωμένο το ελληνικό στοιχείο (σελ.291).

γ. Μετά τηνπρώτη περίοδο που επηρεάστηκε από τον Μπαρές και χαρακτηρίστηκε εθνικιστική ακολούθησε η υπόλοιπη περίοδος της ζωής του Δραγούμη που είναι σοσιαλδημοκρατική: "Άλλες πτυχές του έργου του, ειδικά οι στοχασμοί του για τη σχέση κράτους με την κοινωνία, χαρακτηρίστηκαν ως πρώιμα σοσιαλδημοκρατικές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει, νομίζω, η "διεκδίκηση" του Δραγούμη από χώρους της Αριστεράς που ορίζουν το έθνος ως κρίσιμο παράγοντα αντίστασης στις σύγχρονες διαδικασίες διαμόρφωσης υπερεθνικών δεσμών και παγκοσμιοποιημένων εξουσιαστικών μηχανισμών"(σελ.298).

Η τελευταία παρατήρηση αφορά οπωσδήποτε το Άρδην.

Σπύρος Κουτρούλης: Παράδοση και μοντερνισμός στον νέο ελληνισμό

 

Το βιβλίο κυκλοφόρησε από τις Εναλλακτικές Εκδόσεις. Μπορείτε να το προμηθευτείτε από τα γραφεία των εκδόσεων (τηλ.2103826319), από το Εναλλακτικό Βιβλιοπωλείο Θεμιστοκλέους 37 και τα υπόλοιπα κεντρικά βιβλιοπωλεία.

Ακολουθεί ο πρόλογος:

Πρόλογος

Η ερμηνεία του ελληνισμού προϋπέθεσε την «ένδον» πορεία του ελληνικού στοχασμού, την προσπάθεια δηλαδή να αντικρύσουμε τον εαυτό μας όπως αυτός πραγματικά είναι. Η πνευματική πορεία για την ανάδειξη του δεν έγινε από στοχαστές οι οποίοι είχαν υψώσει τείχη απέναντι στον κόσμο αλλά από εκείνους που είχαν στερεή γνώση του ευρωπαϊκού ίσως και του παγκόσμιου στοχασμού.

Οι στοχαστές όπως ο Γ.Σεφέρης, ο Ο.Ελύτης, ο Γ.Θεοτοκάς, ο Γ.Τσαρούχης, ο Κ.Δημαράς , ο Δ.Πικιώνης που υπήρξαν εξέχοντα μέλη της γενιάς του ’30 συνδύασαν τον μοντερνισμό με την ανάδειξη στοιχείων που καθόρισαν την φυσιογνωμία του ελληνισμού δηλαδή τα γραπτά του στρατηγού Μακρυγιάννη, την τέχνη του Θεόφιλου , τον Ερωτόκριτο, τα δημοτικά τραγούδια, την αισθητική της ντόπιας αρχιτεκτονικής. Συγχρόνως όλοι τους, μας κάλεσαν να «πάμε στον λαό και να φωτιστούμε από αυτόν». Οι λόγοι για μια τέτοια κίνηση είναι πολλοί. Πρώτα-πρώτα απέδιδαν καίρια σημασία στην λαϊκή παράδοση όσο και στον λαϊκό πολιτισμό και κατά δεύτερον θεωρούσαν ότι στοιχεία όπως η εκκλησιαστική λειτουργία διέσωζαν αυθεντικά την αρχαία τραγωδία –το ύφος και το πνεύμα της- ίσως αρτιότερα από ότι αυτό συμβαίνει στην ευρωπαϊκή φιλολογία. Ο Ηλίας Πετρόπουλος είναι ίσως η στερνή επιρροή της γενιάς του ’30 που ακολούθησε σε πολλά, αλλά κυρίως στην ανάδειξη του λαϊκού πολιτισμού, τα πορίσματα που αυτή κατέληξε.

Η πνευματική συνέχεια του ελληνισμού είναι ένα γεγονός που διαπιστώθηκε από συγγραφείς όπως ο Ν.Σβορώνος που ανήκαν στην αριστερά. Το έργο τους είναι η τεκμηριωμένη απάντηση στους μεταμοντέρνους ιστορικούς που ισχυρίζονται ότι τα έθνη είναι πρόσφατες κατασκευές ή ότι το ελληνικό έθνος είναι δημιούργημα του ελληνικού κράτους.

Ο Γ.Αποστολάκης δεν ήταν μόνο αυτός που τεκμηριωμένα μας έδειξε τις σημασίες του δημοτικού τραγουδιού και την καίρια συμβολή του στην ποίηση του Δ.Σολωμού , αλλά ο κριτικός με το αξεπέραστο αισθητικό κριτήριο και ασφαλώς την μεγάλη γνώση που μπορούσε να διακρίνει το αληθινό από το ψεύτικό, το σημαντικό από το ασήμαντο. Ο Ν.Καρούζος ένας αισθαντικός ποιητής, που πράγματι ταύτισε την ποίηση με την ζωή του μας φανέρωσε τις ορθόδοξες προϋποθέσεις του στοχασμού του. Ο Ι.Δραγούμης μια αδικημένη συχνά παρουσία, όχι μόνο από τους εχθρούς του αλλά και κάποιους δήθεν «φίλους» του, υπήρξε ένας μετριοπαθής στοχαστής που συνεργάστηκε με την πιο δραστήρια βενιζελική διανόηση, δηλαδή την ομάδα του Α.Παπαναστασίου (όπως τον Α.Σβώλο και τον Γ.Παπανδρέου), σοσιαλιστές της εποχής του όπως ο Ν.Γιαννιός και κομμουνιστές όπως ο Γ.Κορδάτος.

Ο Γ.Κοτζιουλας ο ηπειρώτης συγγραφέας, ζώντας σε μια αδιανόητη φτώχια, αντιμετωπίζοντας από νωρίς μεγάλα προβλήματα υγείας, όχι μόνο συμμετείχε στην εθνική αντίσταση, αλλά μας άφησε βαριά κληρονομιά ένα σπουδαίο έργο. Ο Π.Κανελλόπουλος επιχείρησε έναν πνευματικό άθλο: να συνεχίσει το έργο του Φ.Νίτσε «Έτσι μίλησε ο Ζαρατούστρα» αλλά και να τον συμφιλιώσει με τον χριστιανισμό.

Ο Π.Κονδύλης υπήρξε ένας στοχαστής που ξεπέρασε τα ελληνικά σύνορα, ενώ η αναγνώρισή του προήλθε από την γερμανική ακαδημαϊκή κοινότητα. Ο τρόπος που αντιμετώπισε τον νέο ελληνισμό, το εθνικό ζήτημα φέρει την σφραγίδα των ποιοτικών χαρακτηριστικών της σκέψης του.

Το δοκίμια στην πρώτης τους μορφή δημοσιεύθηκαν στα περιοδικά «Νέος Λόγιος Ερμής», «Νέα Πολιτική», «Κοράλλι», «Ένεκεν» και στην εφημερίδα «Ρήξη».

Για την έκδοση τους, στην σημερινή μορφή ,οφείλω ευχαριστίες στον Γιώργο Καραμπελιά, στην Χριστίνα Σταματοπούλου, στην Ελένη Ζαχαροπούλου, στον Ανδρέα Μοράτο, στον Γιώργο Ρακκά, στον Νικόλα Δημητριάδη, στον Γιάννη Ξένο.

Σπύρος Κουτρούλης

Ηράκλειο Αττικής, 13.12.2020

Γιώργος Σεφέρης: και πάλι για τον Θεόφιλο

 

Το 1952 ο Σεφέρης συναντάται με τον Ντήλαν Τόμας, τον Στήβεν Ράνσιμαν και έχει αρκετές εγκάρδιες συζητήσεις με τον Τ.Έλιοτ.

Μερικά χρόνια νωρίτερα σκέφτεται πάλι για τον Θεόφιλο. Η σκέψη του ισορροπεί ανάμεσα στον μοντερνισμό και στον ελληνισμό, ανάμεσα στην νεωτερικότητα και την παράδοση. για την ακρίβεια ο μοντερνισμός είναι αυτός που τον οδηγεί στην εμβάθυνση στα νοήματα του ελληνισμού.

Στις 13 Δεκέμβρη του 1945 επισκέπτεται τον Τσαρούχη στο σπίτι του: "Καθώς σηκωνόμασταν να φύγουμε, μας έδειξε δυό φωτογραφίες του Θεόφιλου. Στη μια ντυμένος Μεγαλέξαντρος, στην άλλη φουστανελάς. Αφάνταστη η τραγωδία (και η σοβαρότητα) που είναι ζωγραφισμένες σ' αυτό το πρόσωπο. Από χτες κυριαρχημένος από αυτή την εντύπωση. Ξύπνησα με την επιθυμία να γράψω ένα ποίημα για το Θεόφιλο"(Μέρες Ε΄, σελ.23). Πράγματι το ποίημα για τον Θεόφιλο περιέχεται στην επόμενη σελίδα. Θα προηγηθεί το σχόλιο :" η φωτογραφία του Θεόφιλου: Καλιμπάν φορτωμένος φύκια κτλ., αναδυόμενος από άλλους καιρούς. Ένα πρόσωπο Μεγαλέξαντρου, εξαντλημένο από τη συνομιλία του με τη Γοργόνα. Ένας Αλέξαντρος, φολιδωτός από κοχύλια, κρατώντας ένα σκουτάρι νέγρου. Ο Τσαρούχης έλεγε πως τα κοστούμια του ήταν από κοστούμια ιταλικής όπερας διορθωμένα από τον ίδιο"(σελ.23,24).

Στις 18 Γενάρη 1946 είναι καλεσμένος στο σπίτι φίλου ο οποίος έχει έργα του Θεόφιλου. Σημειώνει ο Σεφέρης:" Ο Θεόφιλος ζωγραφίζοντας γυρεύει να φτιάξει ένα πρόσωπο, μια σκηνή της καθημερινής ζωής, ένα τοπίο, γυρεύει να παραστήσει ένα θέμα. Αλλά το θαυμάσιο είναι που ό,τι έχει μέσα του, κάτω από τη συνείδησή του: παράδοση, αισθήσεις , παραστρατημένες επιθυμίες -βγαίνει στον αφρό και γίνεται αντικείμενο. Αυτός είναι ο πουλολόγος, το θέμά του είναι οι ξόβεργες, Όπως σε κάθε άξιο καλλιτέχνη, δεν έχει άλλη σημασία. Άνθρωπος που έχει μέσα του ένα πλατύ ομαδικό εγώ. Δε φτάνει να πεις ότι τα λουλούδια του θυμίζουν κεντήματα. Είναι εκεί, συνάμα, χιλιάδες χέρια που τα κεντούν από γενεές γενεών. Και οι πόθοι ακόμη που συνοδεύουν το κέντημα του κοριτσιού, θα έλεγα, αν δε φοβόμουν μήπως μπερδεύω τη λογοτεχνία με τη ζωγραφική του. Έτσι από το δρόμο του χεριού που φτιάχνει, ή του λουλουδιού που κάποιος το έκοψε για να μιλήσει τη γλώσσα της αγάπης ή του κορμιού που δεν το άγγιξε παρά μονάχα ο σκοτεινός πόθος, ή του στολιδιού που δεν είναι αφηρημένο, αλλά το δοχείο μιας ηρωϊκής πράξης - το σώμα ενός λεβέντη λ.χ.- θα κοίταζα να βρω τι πραγματικά συγκινεί στον Θεόφιλο".(Μέρες Ε', σελ.29,30).

Κάπου μεταξύ Πόρου και Αθήνας μεταξύ 1946-1947 σημειώνει μέσα σε παρένθεση: "Άλλωστε επειδή ήταν Έλληνας ο Μακρυγιάννης μπορεί και γράφει γράμματα στο Θεό ή κλείνει συμφωνίες με τον Αι-Γιάννη"(Μέρες,Ε', σελ.158).

"Ρε, τι σου ' κανε η Ελλάδα και σε πληγώνει;"

 

Γράφει ο Γ.Σεφέρης στις 26 Οκτώβρη 1941 το εξής αστείο περιστατικό για τον Ν.Γκάτσο: " Γύριζε, το χειμώνα του '36, σπίτι του από μια ταβέρνα. Ήμουνα στην Κορυτσά και είχα στείλει στην Αθήνα, σε χειρόγραφο, το "Με τον τρόπο του Γ.Σ.". Κατά κακή του τύχη -μολονότι πολύ αθώος, είχε κάποτε ύφος φοβερά βλοσυρό- τον έπιασαν και τον πήγαν στο τμήμα. Τον έψαξαν. Στη τσέπη του το χειρόγραφο:

-Ρε, τι σου' κανε η Ελλάδα και σε πληγώνει; Κομμουνιστής ε;

-Μα κύριε αστυνόμε, δεν το ' γράψα εγώ αυτό, το 'γραψε ο κ.Σ. που είναι πρόξενος.

-Πρόξενος, ε; Τέτοιους πρόξενους έχουμε, γι' αυτό πάμε κατά διαβόλου.

Ευτυχώς βρέθηκαν στις τσέπες του και κάτι άλλα της ίδιας τεχνοτροπίας που αφόπλισαν τους φρουρούς της ησυχίας μας:

- Σ' αφήνουμε, μωρέ, γιατί είσαι βλάκας, του είπαν όταν τα διάβασαν."(Γ.Σεφέρης, Μέρες Δ', Ίκαρος, σελ.146)

Ακολουθεί το επίμαχο ποίημα: "Με τον τρόπο του Γ.Σ."

Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει.

Στο Πήλιο μέσα στις καστανιές το πουκάμισο του Κενταύρου

γλιστρούσε μέσα στα φύλλα για να τυλιχτεί στο κορμί μου

καθώς ανέβαινα την ανηφόρα κι η θάλασσα μ' ακολουθούσε

ανεβαίνοντας κι αυτή σαν τον υδράργυρο θερμομέτρου

ώσπου να βρούμε τα νερά του βουνού.

Στη Σαντορίνη αγγίζοντας νησιά που βουλιάζαν

ακούγοντας να παίζει ένα σουραύλι* κάπου στις αλαφρόπετρες

μου κάρφωσε το χέρι στην κουπαστή

μια σαΐτα τιναγμένη ξαφνικά

από τα πέρατα μιας νιότης βασιλεμένης*.

Στις Μυκήνες σήκωσα τις μεγάλες πέτρες και τους θησαυρούς των Ατρειδών

και πλάγιασα μαζί τους στο ξενοδοχείο της «Ωραίας Ελένης του Μενελάου»·

χάθηκαν μόνο την αυγή που λάλησε η Κασσάντρα

μ' έναν κόκορα κρεμασμένο στο μαύρο λαιμό της.

Στις Σπέτσες στον Πόρο και στη Μύκονο

με χτίκιασαν* οι βαρκαρόλες*.

Τι θέλουν όλοι αυτοί που λένε

πως βρίσκουνται στην Αθήνα ή στον Πειραιά;

O ένας έρχεται από τη Σαλαμίνα και ρωτάει τον άλλο μήπως «έρχεται εξ Oμονοίας»

«Όχι έρχομαι εκ Συντάγματος» απαντά κι είν' ευχαριστημένος

«βρήκα το Γιάννη και με κέρασε ένα παγωτό».

Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει

δεν ξέρουμε τίποτε δεν ξέρουμε πως είμαστε ξέμπαρκοι* όλοι εμείς

δεν ξέρουμε την πίκρα του λιμανιού σαν ταξιδεύουν όλα τα καράβια·

περιγελάμε εκείνους που τη νιώθουν.

Παράξενος κόσμος που λέει πως βρίσκεται στην Αττική και δε βρίσκεται πουθενά·

αγοράζουν κουφέτα για να παντρευτούνε

κρατούν «σωσίτριχα»* φωτογραφίζουνται

ο άνθρωπος που είδα σήμερα καθισμένος σ' ένα φόντο με πιτσούνια και με λουλούδια

δέχουνταν το χέρι του γερο-φωτογράφου να του στρώνει τις ρυτίδες

που είχαν αφήσει στο πρόσωπό του

όλα τα πετεινά τ' ουρανού.

Στο μεταξύ η Ελλάδα ταξιδεύει ολοένα ταξιδεύει

κι αν «ορώμεν ανθούν πέλαγος Αιγαίον νεκροίς»*

είναι εκείνοι που θέλησαν να πιάσουν το μεγάλο καράβι με το κολύμπι

εκείνοι που βαρέθηκαν να περιμένουν τα καράβια που δεν μπορούν να κινήσουν

την ΕΛΣΗ τη ΣΑΜOΘΡΑΚΗ τον ΑΜΒΡΑΚΙΚO.

Σφυρίζουν τα καράβια τώρα που βραδιάζει στον Πειραιά

σφυρίζουν ολοένα σφυρίζουν μα δεν κουνιέται κανένας αργάτης*

καμιά αλυσίδα δεν έλαμψε βρεμένη στο στερνό φως που βασιλεύει

ο καπετάνιος μένει μαρμαρωμένος μες στ' άσπρα και στα χρυσά.

Όπου και να ταξιδέψω η Ελλάδα με πληγώνει·

παραπετάσματα βουνών αρχιπέλαγα γυμνοί γρανίτες…

Το καράβι που ταξιδεύει το λένε ΑΓ ΩΝΙΑ 937.

Α/π Αυλίς, περιμένοντας να ξεκινήσει.

Καλοκαίρι 1936

Γ. Σεφέρης, Ποιήματα, Ίκαρος

Μία νέα αθλιότητα κατά του Π.Κονδύλη: θεωρητικός της "Χρυσής Αυγής"

 Ο καλός φίλος, γιατρός και συγγραφέας Νώντας Τσίγκας (που θα εκδώσει από τον Πατάκη τα ανέκδοτα Ημερολόγια του Ί.Δραγούμη) με ενημέρωσε ότι κυκλοφόρησε στην αγγλική γλώσσα βιβλίο που ερευνά τον ευρασιατισμό και την ευρωπαϊκή ακροδεξιά, δηλαδή τις σχέσεις της Ρωσίας με τα ευρωπαϊκά ακροδεξιά κόμματα. Οι σχέσεις αυτές είναι υπαρκτές και ένα βασικός θεωρητικός συντελεστής τους είναι ο Ντούγκιν. Η ίδια θεωρία ερμηνεύει ως ενιαία τα συμφέροντα Ρωσίας και Τουρκίας

δικαιολόγοντας την υποστήριξη της πρώτης στην δεύτερη. Στο κεφάλαιο για την ελληνική περίπτωση η συγγραφέας του Σοφία Τυπάλδου αναφέρεται ως θεωρητικός της "Χρυσής Αυγή" μαζί με τον Ι.Έβολα , ο Π.Κονδύλης. Πρόκειται για αθλιότητα που περιφρονεί την πραγματικότητα. Ο Π.Κονδύλης προήλθε από την αριστερά του '60 και ανδρώθηκε μέσα σε κύκλους που ανήκαν στην ευρύτερη αριστερά, τον εκδοτικό οίκο "ΚΑΛΒΟΣ" , το περιοδικό "Σημειώσεις" , ενώ πολλά από τα έργα του εκδόθηκαν από το "Θεμέλιο" τον εκδοτικό που ιδρύθηκε από το KKE εσωτ.

Ακολουθεί το εξώφυλλο του βιβλίου και η σελίδα από το άρθρο της Σ.Τυπάλδου και η αγγλική περίληψη του βιβλίου:

Eurasianism and the European Far Right

Reshaping the Europe–Russia Relationship

EDITED BY MARLENE LARUELLE - CONTRIBUTIONS BY EMEL AKÇALI; JEAN-YVES CAMUS; VÜGAR İMANBEYLI; UMUT KORKUT; MARLENE LARUELLE; VADIM ROSSMAN; GIOVANNI SAVINO; ANTON SHEKHOVTSOV; DAVID C. SPEEDIE AND SOFIA TIPALDOU

The 2014 Ukrainian crisis has highlighted the pro-Russia stances of some European countries, such as Hungary and Greece, and of some European parties, mostly on the far-right of the political spectrum. They see themselves as victims of the EU “technocracy” and liberal moral values, and look for new allies to denounce the current “mainstream” and its austerity measures. These groups found new and unexpected allies in Russia. As seen from the Kremlin, those who denounce Brussels and its submission to U.S. interests are potential allies of a newly re-assertive Russia that sees itself as the torchbearer of conservative values. Predating the Kremlin’s networks, the European connections of Alexander Dugin, the fascist geopolitician and proponent of neo-Eurasianism, paved the way for a new pan-European illiberal ideology based on an updated reinterpretation of fascism. Although Dugin and the European far-right belong to the same ideological world and can be seen as two sides of the same coin, the alliance between Putin’s regime and the European far-right is more a marriage of convenience than one of true love. This unique book examines the European far-right’s connections with Russia and untangles this puzzle by tracing the ideological origins and individual paths that have materialized in this permanent dialogue between Russia and Europe.

Οι επιστολές των Αποστόλων

 

Προχωρώντας προς τα Χριστούγεννα θα σας πρότεινα να διαβάσουμε τις επιστολές των Αποστόλων.

Η Α' προς Κορινθίους επιστολή του Απόστολου Παύλου περιέχει την καρδιά του χριστιανισμού, την εξύμνιση της αγάπης και την ελπίδα της Ανάστασης:

" Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον. Καὶ ἐὰν ἔχω προφητείαν καὶ εἰδῶ τὰ μυστήρια πάντα καὶ πᾶσαν τὴν γνῶσιν, καὶ ἐὰν ἔχω πᾶσαν τὴν πίστιν, ὥστε ὄρη μεθιστάνειν, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδέν εἰμι. Καὶ ἐὰν ψωμίσω πάντα τὰ ὑπάρχοντά μου, καὶ ἐὰν παραδῶ τὸ σῶμά μου ἵνα καυθήσομαι, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, οὐδὲν ὠφελοῦμαι.

Ἡ ἀγάπη μακροθυμεῖ, χρηστεύεται, ἡ ἀγάπη οὐ ζηλοῖ, ἡ ἀγάπη οὐ περπερεύεται, οὐ φυσιοῦται, οὐκ ἀσχημονεῖ, οὐ ζητεῖ τὰ ἑαυτῆς, οὐ παροξύνεται, οὐ λογίζεται τὸ κακόν, οὐ χαίρει τῇ ἀδικίᾳ, συγχαίρει δὲ τῇ ἀληθείᾳ· πάντα στέγει, πάντα ἐλπίζει, πάντα ὑπομένει.

Ἡ άγάπη οὐδέποτε ἐκπίπτει· εἴτε δὲ προφητεῖαι, καταργηθήσονται· εἴτε γλῶσσαι, παύσονται· εἴτε γνῶσις καταργηθήσεται. Ἐκ μέρους δὲ γινώσκομεν καὶ ἐκ μέρους προφητεύομεν· ὅταν δὲ ἔλθη τὸ τέλειον, τότε τὸ ἐκ μέρους καταργηθήσεται.

Ὄτε ἤμην νήπιος, ὡς νήπιος ἐλάλουν, ὡς νήπιος ἐφρόνουν, ὡς νήπιος ἐλογιζόμουν· ὅτε δὲ γέγονα ἀνήρ, κατήργηκα τὰ τοῦ νηπίου. Βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι᾿ ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι, τότε δὲ πρόσωπον πρὸς πρόσωπον· ἄρτι γινώσκω ἐκ μέρους, τότε δὲ έπιγνώσομαι καθὼς καὶ ἐπεγνώσθην.

Νυνὶ δὲ μένει πίστις, ἐλπίς, ἀγάπη, τὰ τρία ταῦτα· μείζων δὲ τούτων ἡ άγάπη."

Η ανάσταση δεν είναι μόνο πνευματική αλλά και ανάσταση σωμάτων:"ούτω και η ανάστασις των νεκρών σπείρεται εν φθορά, εγείρεται εν αφθαρσία, σπείρεται εν ατιμία, εγείρεται εν δόξει, σπείρεται εν ασθενεία, εγείρεται εν δυνάμει, σπείρεται σώμα ψυχικόν, εγείρεται σώμα πνευματικόν, έστι σώμα ψυχικόν, και έστι σώμα πνευματικόν".

Έναντι του τριαδικού Θεού υπάρχει ισότητα. Η ελευθερία είναι διακονία, δεν είναι εξύμνηση του εγώ αλλά διακονία του άλλου.

Συγχρόνως στη Β' προς Κορινθίους μας προειδοποιεί με πόση προσοχή πρέπει να διαβάζουμε τα κείμενα αυτά: "το γράμμα του νόμου θανατώνει το πνεύμα ζωοποιεί". Άλλωστε όπου "το Πνεύμα Κυρίου, εκεί ελευθερία" το οποίο πρέπει να το διαβάσουμε με άλλη σκέψη από την ίδια επιστολή ότι "Ιησούς Χριστός εν υμίν εστίν", ο Χριστός κατοικεί μέσα μας. Στην προς τους Εφεσίους θα αναφερθεί και πάλι στον "έσω άνθρωπο". Αλλά και προς τον έξω κόσμο που πληγώνει, τις εξουσίες , "τους κοσμοκράτορες του σκότους του αιώνους τούτου". Μα και οι κύριοι " το δίκαιον και την ισότητα τοις δούλοις παρέχεσθε, ειδότες ότι και υμείς έχετε Κύριον εν ουρανοίς". Το ίδιο στην Α' επιστολή προς Τιμόθεον γράφει:" στον εργάτη πρέπει να δοθεί ο μισθός που του αξίζει", ενώ οι πλούσιοι "να είναι πρόθυμοι να δίνουν και να μοιράζονται με τους άλλους ότι έχουν".

Οι επικρίσεις προς τους πλούσιους αποκορυφώνονται στην επιστολή του Ιάκωβου του αδελφόθεου.

"Ἄγε νῦν οἱ πλούσιοι, κλαύσατε ὀλολύζοντες ἐπὶ ταῖς ταλαιπωρίαις ὑμῶν ταῖς ἐπερχομέναις.ὁ πλοῦτος ὑμῶν σέσηπε καὶ τὰ ἱμάτια ὑμῶν σητόβρωτα γέγονεν,ὁ χρυσὸς ὑμῶν καὶ ὁ ἄργυρος κατίωται, καὶ ὁ ἰὸς αὐτῶν εἰς μαρτύριον ὑμῖν ἔσται καὶ φάγεται τὰς σάρκας ὑμῶν. ὡς πῦρ ἐθησαυρίσατε ἐν ἐσχάταις ἡμέραις. Ἰδοὺ ὁ μισθὸς τῶν ἐργατῶν τῶν ἀμησάντων τὰς χώρας ὑμῶν ὁ ἀπεστερημένος ἀφ᾿ ὑμῶν κράζει, καὶ αἱ βοαὶ τῶν θερισάντων εἰς τὰ ὦτα Κυρίου Σαβαὼθ εἰσεληλύθασιν. ἐτρυφήσατε ἐπὶ τῆς γῆς καὶ ἐσπαταλήσατε, ἐθρέψατε τὰς καρδίας ὑμῶν ὡς ἐν ἡμέρᾳ σφαγῆκατεδικάσατε, ἐφονεύσατε τὸν δίκαιον· οὐκ ἀντιτάσσεται ὑμῖν".

Η α΄επιστολή του Ιωάννου είναι ένα κείμενο έντονα ποιητικό όπως και η "Αποκάλυψη" πράγμα που εξηγεί γιατί προσέλκυσαν ποιητές σαν τον Γ.Σεφέρη.