Ο Σ.Ράμφος στα έργα των τελευταίων δεκαετιών επισημαίνει ότι ο Έλληνας έχει ένα ατροφικό Εγώ που τον οδηγεί να κρέμεται από συλλογικές ταυτότητες όπως η οικογένεια. Στο γεγονός αυτό εντοπίζει την πηγή της ελληνικής κακοδαιμονίας. Αντίθετα ο Κ.Τσάτσος στο έργο του "Αφορισμοί και Διαλογισμοί" (εκδόσεις Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Δεύτερη σειρά, Αθήνα 2009) που δεν έχει σχολιασθεί όσο του αξίζει, καταλήγει ότι ο Έλληνας διαχρονικά στοιχειώνεται από ένα υπετροφικό Εγώ που τον οδηγεί αφενός να είναι εξαιρετικά δύσκολο να ακολουθεί κανόνες αφετέρου να ρέπει προς τους εμφύλιους πολέμους.Επιπλέον ο Έλληνας είναι δύσκολο να αναγνωρίσει την αξία ενός άλλου Έλληνα, αφού κάτι τέτοιο το ερμηνεύει ως υπαρξιακή απειλή πρώτα-πρώτα για την ίδια την ψυχική του ισορροπία.Ο φθόνος συνεπώς είναι ένα βαθύ αρνητικό αίσθημα με σημαντική κοινωνική επίδραση, αφού αποτρέπει την διάκριση. Ο Θ.Κολοκοτρώνης έγραφε πόσο δύσκολο ήταν να διοικήσει ένα σχετικά ολιγομελές σώμα Ελλήνων ακριβώς γιατί δεν μπορούν να ενταχθούν εύκολα σε συλλογικές οργανώσεις. Γι αυτό η δημιουργία των κοινοτήτων αποτελούν σε ένα βαθμό την θετική υπέρβαση του αντικοινωνικού Εγώ. Όμως στον καιρό της κρίσης δεν αναπτύχθηκαν νέοι θεσμοί αλληλεγγύης - συνεταιριστικές κινήσεις κλπ- εκτός από την εκκλησία που είναι ο μόνος θεσμός που μπορεί να λειτουργεί αλληλέγγυα.
Το απόσπασμα από το έργο του Κ.Τσάτσου ονομάζεται "Οξυρρύγχειοι Πάπυροι" και υποτίθεται ότι είναι επιστολές του ρωμαίου συγκλητικού του Μενένιου Άπιου που υποτίθεται ότι απευθύνονται στον ανθύπατο Ατίλιο Νάβιο. Ο Κ.Τσάτσος θαύμαζε την ρωμαϊκή σκέψη και γι' αυτό μετάφρασε Κικέρωνα. Βεβαίως εδώ πρόκειται για ένα λογοτεχνικό εύρημα που σκοπό έχει να περιγράψει σε τρίτο πρόσωπο κάποια αναλλοίωτα χαρακτηριστικά μας. Γράφει λοιπόν:
"Ο έλληνας είναι πιο εγωιστής από μας και συνεπώς και από όλα τα έθνη του κόσμου. Το άτομο του είναι "πάντων χρημάτων μέτρον" κατά το ρητό του Πρωταγόρα. Αδέσμευτο, αυθαίρετο, και ατίθασο, αλλά και αληθινά ελεύθερο ορθώνεται το εγώ των ελλήνων. Χάρις σε αυτό σκεφθήκανε πηγαία, πρώτοι αυτοί, όσα εμείς αναγκαζόμαστε σήμερα να σκεφθούμε σύμφωνα με τη σκέψή τους. Χάρις σε αυτό βλέπουν με τα μάτια τους και όχι με τα μάτια εκείνων που είδαν πριν απ' αυτούς. Χάρις σε αυτό η σχέση τους με το σύμπαν, με τα πράγματα και τους ανθρώπους δεν μπαγιατεύει, αλλά είναι πάντα νέα, δροσερή και το κάθε τι, χάρις σε αυτό το εγώ, αντιχτυπάει σαν πρωτοφανέρωτο στην ψυχή τους. Είναι όμως και του καλού και του κακού πηγή τούτο χάρισμα. Το ίδιο εγώ που οικοδομεί τα ιδανικά πολιτικά συστήματα, αυτό διαλύει και τις πραγματικές πολιτείες των ανθρώπων. Και ήρθανε οι καιροί όπου ο ελληνικός εγωισμός ξέχασε την τέχνη που οικοδομεί τους ιδανικούς κόσμους, αλλά δεν ξέχασε την τέχνη που γκρεμίζει τις πραγματικές πολιτείες. Και εμείς τους συναντήσαμε, καλέ Ατίλιε, σε τέτοιους καιρούς και γι' αυτό η κρίση μας γι' αυτούς συμβαίνει να είναι τόσο αυστηρή, που κάποτε καταντάει άδικη. Αλλά και πως να μην είναι; Η μοίρα μας έταξε νομοθέτες του κόσμου και το ελληνικό άτομο περιφρονεί το νόμο. Δεν παραδέχεται άλλη κρίση δικαίου παρά την ατομική του, που δυστυχώς στηρίζεται σε ατομικά κριτήρια. Απορείς πως η πατρίδα των πιο μεγάλων νομοθετών έχει τόση λίγη πίστη στο νόμο. Και όμως από τέτοιες αντιθέσεις πλέκεται η ψυχή των ανθρώπων και η πορεία της ζωής των. Σπάνια οι έλληνες πείθονται "τοις κείνων ρήμασι". Πείθονται μόνο στα ρήματά τα δικά τους και ή αλλάζουν τους νόμους κάθε λίγο, ανάλογα με τα κέφια της στιγμής ή όταν δεν μπορούν να τους αλλάξουν, τους αντιμετωπίζουν σαν εχθρικές δυνάμεις και τότε μεταχειρίζονται εναντίον τους ή τη βία ή το δόλο. Α! τόσο τη χαίρεται ο έλληνας την εύστροφη καταδολίευση τους, τους σοφιστικούς διαλογισμούς που μεταβάλουν τους νόμους σε ράκη!... Οι έλληνες λίγα πράγματα σέβονται και σπάνια όλοι τους τα ίδια. Και προς καλού και προς κακού στέκουν απάνω από τα πράγματα. Για να κρίνουν αν ένας νόμος είναι δίκαιος, θα τον μετρήσουν με το μέτρο της προσωπικής των περίπτωσης, ακόμα και όταν υπεύθυνα τον κρίνουν στην εκκλησία ή στο δικαστήριο. Ο έλληνας ζητεί από το νόμο δικαιοσύνη για τη δική του προσωπική περίπτωση(σελ. 249,250,251).
"Βοηθάει πρόθυμα και τον ξένο, με την ιδέα μάλιστα, που χάρις στους μεγάλους στωικούς, πάντα τον κατέχει, μιας πανανθρώπινης κοινωνίας. Του αρέσει να δίνη στον ασθενέστερο, στον αβοήθητο, είναι και αυτός ένας τρόπος υπεροχής...Και αυτό εννοούσα λέγοντας πως ο έλληνας αδιαφορεί για τον πλησίον του . το πάθος του εγωισμού τον εμποδίζει να ασχολείται με τον άλλο, να συνεργάζεται μαζί του. Και φυσικά από την έλλειψη τούτη της αλληλεγγύης ματαιώνονται στις ελληνικές κοινωνίες οι κοινές προσπάθειες. Η δράση του έλληνα κατακερματίζεται σε ατομικές ενέργειες, που συχνά αλληλοεξουδετρώνονται και συγκρούονται...Μόνο όταν δημιουργηθούν συμφέροντα που συμβαίνει να είναι κοινά σε πολλά άτομα μαζί, βλέπεις την συναδέλφωση και την αλληλεγγύη. πολύ σπάνια για την προάσπιση κοινών ιδανικών. Κοινά ιδανικά σχεδόν δεν υπάρχουν. Στον κάθε έλληνα τα ιδανικά είναι ατομικά. Γι' αυτό οι πολιτικές των φατρίες είναι φατρίες συμφερόντων και το ιδανικό του κάθε ηγέτη είναι ο εαυτός του...Κινημένος από την ίδια αυτήν εγωπάθεια, τη ρίζα αυτήν κάθε ελληνικού κακού, - ας βοηθήσουν οι θεοί να μη γίνη και των δικών μας δεινών η μολυσμένη πηγή - ο έλληνας δε συχωρνάει στο συμπολίτη του καμμιά προκοπή. Όποιος τον ξεπεράση, ο έλληνας τον φθονεί με πάθος. και αν είναι στο χέρι του να τον γκρεμίση από εκεί που ανέβηκε, θα το κάνη"( σελ. 252,253,254).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου