Ο συγγραφέας της αριστεράς Δ.Χατζής (Το διπλό βιβλίο, Το τέλος της μικρής μας πόλης) παρότι δεν συμμεριζόταν την άποψη του Σβορώνου για την συνέχεια του Ελληνισμού κατέληξε ότι ο νέος ελληνισμός ξεκινά περίπου στο 1204. Αυτό βέβαια έρχεται σε αντίθεση με την άποψη που υποστηρίζουν κάποιοι ιστορικοί( όπως ο Σ.Καλύβας και ο Α.Λιάκος) ότι το ελληνικό έθνος δημιουργείται κατά την επανάσταση του 1821 και στην συνέχεια ιδιαίτερα από το ελληνικό κράτος χάρις κυρίως των εκπαιδευτικών μηχανισμών και των ιστορικών που διέθετε.
Ενδιαφέρον είναι ότι ο Δ.Χατζής ξεκινά να ασχολείται με τον νέο ελληνισμό με ένα δοκίμιο του που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό του ΚΚΕ "Νέος Κόσμος"; Τεύχος 8 ,Αύγουστος 1954 που επικρίνει το Σχέδιο Προγράμματος για αποδοχή κάποιας συνέχειας του ελληνικού έθνους. Έγραφε το σημείο που επέκρινε :" Εμείς όχι μόνο δεν απαρνιόμαστε τίποτα από ό,τι καλό και ωραίο μας συνδέει με το πολύ παλιό και το πολύ κοντινό παρελθόν μας, από ό,τι μας δίνει η αρχαία Ελλάδα και το Βυζάντιο, μα αντίθετα διακηρύσσουμε ότι ο λαός, οι δημοκρατικές δυνάμεις του τόπου, είναι οι μόνοι πραγματικοί κληρονόμοι αυτού του καλού και του ωραίου. Τιμάμε και αναγνωρίζουμε πρώτα απ όλα τον Θαλή, τον Αναξιμένη, τον Πρωταγόρα, τον Ηράκλειτο, το Δημόκριτο, τον Επίκουρο, το κίνημα των Ζηλωτών, τον Πλήθωνα το Γεμιστό και τόσους άλλους.Δεν αρνούμαστε ούτε τον Αριστοτέλη ούτε τον Πλάτωνα (σελ.19 του Νέου Κόσμου).
Βεβαίως το οξύμωρο είναι ότι η επιμελήτρια του έργου του Δ.Χ. "Το πρόσωπο του Νέου ελληνισμού"(Το Ροδακιό,2005) , Βενετία Αποστολίδου στο πρόλογο της γράφει "το έθνος είναι ένα μόρφωμα της νεώτερης ευρωπαϊκής ιστορίας "(σελ.19).
Όμως ο Δ.Χ. συμπεραίνει ότι είμαστε υποχρεωμένοι να θεωρήσουμε το 1204 "Αρχή της πορείας του νεοελληνικού έθνους (σελ.228). Μάλιστα με έμφαση γράφει: " το μεγάλο ιστορικό κατόρθωμα του Νεοελληνισμού είναι η ενότητα των τουρκοκρατούμενων και βενετοκρατούμενων τμημάτων του. Να το ξαναπώ αυτό το πόρισμα γιατί μου αρέσει εμένα, του νεοελληνικού μας πατριωτισμού πάρα πολύ:το μεγάλο ιστορικό κατόρθωμα του έθνους μας είναι η ενότητα του βενετοκρατούμενου και τουρκοκρατούμενου Ελληνισμού. Μέσα από αυτήν την ενότητα βγαίνει η εθνική του αποκρυστάλλωση.
Βάση αυτής της ενότητας του είναι : η ελληνική του γλώσσα, που η λογία παράδοσις δεν μπόρεσε όπως το επιχείρησε χίλια ολόκληρα χρόνια, να την εξαφανίσει. Με τα γνωρίσματα της σχεδόν διαμορφωμένα στο 10ο αιώνα, τα αποκρυσταλλώνει μετά το 1453 χωρίς να διασπαστεί σε διαλέκτους. Η τάση και η προσπάθεια όλης της λογοτεχνικής και πνευματικής παραγωγής του έθνους είναι η, πέρα από τα ιδιώματα της, αναγωγή της κοινής προφορικής σε κοινή γραπτή γλώσσα του έθνους.
Η άλλη βάση της ενότητας των δύο τμημάτων είναι η εθιμική τους κοινότητα, κοινότητα που κληρονομημένη από το Βυζάντιο, συγκροτείται μέσα από την αντίθεση του στους Δυτικούς - Καθολικούς και τους Τούρκους κυρίαρχους και διατηρείται, όπως είπαμε , οργανική και αυτάρκης στην κλειστή αγροτική κοινωνία του. Θαυμάσιο δείγμα αυτής της διατήρησης μας προσφέρει ο αναλλοίωτα και ανόθευτα ελληνικός αγροτικός βίος στα Εφτάνησα και στην Κρήτη, λίγο παραέξω από τά αστικά τους κέντρα, που επικοινωνούν στενά με τη Δύση: είναι ο πολυαγαπημένος μας και πολύτιμος λαϊκός μας πολιτισμός.
Βάση όμως της ενότητας αυτής είναι η Ορθοδοξία και των δύο τμημάτων, σαν εθνική ιδεολογία του Νέου Ελληνισμού.- και εθνική ιδεολογία αφού συσπειρώνει το έθνος ολόκληρο, όλες του τις δυνάμεις, όλες τις τάξεις του, όπως θα λέγαμε σήμερα, απέναντι στους Φράγκους και απέναντι στους Τούρκους "(σελ.230,231).
Εις επίρρωσιν Σπύρο αγαπητέ κι ακούραστε...
ΑπάντησηΔιαγραφή[...] Ο Δημήτρης Χατζής πρόσφατα έχει καταταγεί στους θιασώτες της «κατασκευαστικής» θεώρησης του «έθνους». Δηλαδή, με αφορμή την αναδημοσίευση διαλέξεων και δοκιμίων του υπό τον τίτλο: Το Πρόσωπο του Νέου Ελληνισμού (2005), να τίθεται το προκαταρκτικό ερώτημα: πότε οι εκλαϊκευτές του οικείου «συγκροτητικού» εξηγητικού «μοντέλου» τοπο-θετούν τη «συγκρότηση», αν συγχωρεθεί η ταυτολογία, του «Νέου Ελλη-νισμού» και πότε ο Χατζής και με ποια εννοούμενη ιστορική διαδικασία; Η επιμελήτρια του τόμου προσημείωνε ότι ως προς τα «εξηγη-τικά μοντέλα» του «έθνους» προτιμά την ιδέα ότι αυτό «συγκροτείται», δηλαδή εμφανίζεται ως «αποτέλεσμα κοινής βούλησης και προσπάθειας των υποκειμένων». Για να επιμείνω: απορώ πώς σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα υιοθε τούνται αφειδώς διατυπώσεις που δεν αντιστοιχούν σ’ αυτό το «μοντέ λο», όση προσαρμογή κι αν δεχθούν. Για παράδειγμα: «νεοελλη-νική ιστο ρική συνείδηση», «ιστορία της εθνικής ψυχής», «μια νέα πολιτι-στική οντό τητα υπό διαμόρφωση», «ολική εθνική συγκρότηση». Ως προς τα κεί μενα μάλιστα του Χατζή, τα οποία υποτίθεται αποδίδουν αυτές οι διατυπώσεις, κυριολεκτείται ότι το «έθνος» είναι απλώς «ένα μόρ φωμα της νεώτερης ευρωπαϊκής ιστορίας» (Αποστολίδου 2005: 11, 21, 19); Από το κείμενο του 1954 ήδη ο Χατζής υπογραμμίζει ως προς το «νε οελ-ληνικό έθνος» ό,τι αφορά τη «σειρά προβλημάτων» που προκύπτουν «ιδιό-μορφα σε σχέση με την ιστορία άλλων εθνών», με έμφαση στη δια δικασία «διαμόρφωσης και αποκρυστάλλωσης» των «προϋποθέσεων της δημιουρ-γίας του νεοελληνικού έθνους». Το τελευταίο σημείο, δηλαδή το «ιδιό-μορφο πρόβλημα των προϋποθέσεων της δημιουργίας του νεοελλη νικού έθνους», επανέρχεται σε όλες τις κατοπινές επεξεργασίες του Χα τζή, στις οποίες η «απαρχή της ιστορικής του πορείας» τοποθετείται «γύ ρω στα τέλη του 12ου αιώνα». Τουτέστιν, ο «Νεοελληνισμός» ως «ιστο ρική, κοινωνική και πνευματική ενότητα» δεν αποτελεί συνεπαγωγή του ελληνικού εθνι-κού κράτους, αλλά το αντίστροφο: η μακραίωνη «πορεία του νεοελληνικού έθνους», από τα «τελευταία χρόνια του 12ου αιώνα» και με «βασική τομή» το 1204, οδηγεί στην «απελευθερωμένη Ελλάδα» (Χατζής 1954/2005: 39, 40, 61· 1980/2005: 170· 1979/2005: 192· 1979/2005: 225, 238)
Θεωρήσεις της «εθνικής ταυτότητας» στη «νεοελληνική λογοτεχνία»
στο: https://www.eens.org/EENS_congresses/2010/Identities%20in%20the%20Greek%20world%202010.pdf (σελιδα 197 του PDF)
Σε ευχαριστώ Νώντα για το σχόλιο, περιμένουμε τον Δραγούμη σου.
ΑπάντησηΔιαγραφή