Youtube

Youtube
Βρείτε το κανάλι μας στην ψηφιακή πλατφόρμα youtube.

Κυριακή 5 Ιουνίου 2022

Γιώργος Ανδρειωμένος: Ο Παλαμάς και ο Πολιτικός Φιλελευθερισμός, εκδόσεις Ι.ΣΙΔΕΡΗΣ, Αθήνα 2022

 

                                      

 

                Ο ακαταπόνητος καθηγητής Γιώργος Ανδρειωμένος στο τελευταίο έργο του ερευνά την σχέση του Κ.Παλαμά με τον πολιτικό φιλελευθερισμό.

                Η τελευταία ως πολιτική ιδεολογία θεωρήθηκε ότι έκφρασε την ανερχόμενη αστική τάξη. Συνοδεύτηκε με την απόδοση αξιακής προτεραιότητας στο άτομο αλλά και την καχυποψία από την διεύρυνση της κρατικής αρμοδιότητας. Βεβαίως μια τέτοια κριτική παραλείπει να αναφέρει ότι ο πολιτικός φιλελευθερισμός  έδωσε πρωταρχική σημασία στην ισονομία, στο κράτος δικαίου, στην ανεξιθρησκεία, στην ανοχή, στην ελεύθερη κυκλοφορία των ιδεών , στον πολυκομματισμό και στην απόδοση στον πολίτη συγκεκριμένων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων. Όπου αυτά όπου έπαυσαν να υπάρχουν αντικαταστάθηκαν από τον δεσποτισμό, τον συγκεντρωτισμό, τον ολοκληρωτισμό.

                Ο Κ.Παλαμάς είχε γνωρίσει μια μεγάλη ποικιλία κοσμοθεωριών και γι’ αυτό σε αυτόν εντόπισαν γοητευτικά στοιχεία στοχαστές με διαφορετικές και αντιτιθέμενες ιδεολογίες από τον Α.Χουρμούζιο, τον Κ.Τσάτσο, τον Δ.Βεζανή  ως και τον Ν.Ζαχαριάδη. Ο Γ.Ανδρειωμένος κάνει μια σύντομη αλλά πυκνή αναφορά στην εξέλιξη του φιλελευθερισμού και στις τροποποιήσεις που είχε υπό την πίεση  κοινωνικών και οικονομικών γεγονότων όπως η κρίση του ’29. Στην χώρα μας  η πολιτική αποσαφήνιση του φιλελευθερισμού ταυτίστηκε με την εμφάνιση του Κόμματος των Φιλελευθέρων του Ελευθέριου Βενιζέλου και την προσπάθεια για υλοποίηση ενός σύγχρονου κράτους αλλά  και την εθνική ολοκλήρωση. Ο συγγραφέας λοιπόν βλέπει να κυριαρχεί ο «πατριωτικός φιλελευθερισμός» που ζητά να απαντήσει σε δύο αιτήματα: τον συνταγματικό περιορισμό της μοναρχίας και την απελευθέρωση με την «Μεγάλη Ιδέα» περιοχών που ζουν ελληνικοί πληθυσμοί κάτω από την οθωμανική κυριαρχία (σελ.46). Από αυτή την πλευρά ο βενιζελικός φιλελευθερισμός δεν επιδιώκει να μεταφέρει τις αρμοδιότητες των εθνικών κρατών αποκλειστικά σε υπερεθνικούς θεσμούς αλλά ούτε απέκλεισε από την οικονομία την κρατική παρέμβαση όπου αυτή ήταν αναγκαία και αναπόφευκτη.

                Σύμφωνα με τον Γ.Ανδρειωμένο ο Παλαμάς είχε επηρεαστεί από φιλελεύθερους στοχαστές όπως ο Μίλτον, ο Βολταίρο, ο Μ.Κονστάν, ο Τ.Μ.Μακώλευ και ο Τ.Σ.Μίλ. Συμπεραίνει μάλιστα: «θα μπορούσε να πει κανείς με σιγουριά ότι ο Παλαμάς υπήρξε φιλελεύθερος ως προς τις καταβολές του και τις πολιτικές επιλογές δεν υπήρξε οπαδός του λαϊκισμού ή του κρατισμού, πίστεψε στις δυνατότητες του ατόμου και στην προστασία των δικαιωμάτων του, συμμετείχε, με τον τρόπο του, στην κοινή προσπάθεια για την επίτευξη ενός καλύτερου μέλλοντος, νοιάστηκε για τη μόρφωση του ευρύτερου κοινού, είδε με ενδιαφέρον τις προσπάθειες για την προώθηση των γυναικείων ζητημάτων, λάτρεψε το δίκαιο και την ελευθερία σκέψης και έκφρασης και συστρατεύθηκε,  διαχρονικά,  με πολιτικούς που επιζητούσαν την ανανέωση και την μεταρρύθμιση και που είτε βρίσκονταν κοντά σε φιλελεύθερες αρχές είτε τις ακολουθούσαν, με βάση τα δεδομένα του καιρού του»(σελ.51,52). Εντυπωσιακή είναι η γνώση που έχει ο Παλαμάς φιλελευθέρων πολιτικών όπως ο Γλάδστων τους οποίους αντιπαραθέτει σε άλλους όπως ο Ντισραέλι.  

                Ο φιλελευθερισμός του Κ.Παλαμά έλαβε πολιτικά χαρακτηριστικά με την υποστήριξη του Ε.Βενιζέλου. Όπως επισημαίνει ο Γ.Ανδρειωμένος ο πρώτος που μίλησε με ενθουσιασμό για το τελευταίο ήταν «ο Περικλής Γιαννόπουλος αμέσως μετά την επανάσταση στο Γουδί»(σελ.82). Ο Γ.Ανδρειωμένος ανασκοπώντας το σύνολο του παλαμικού έργου, ποιητικού και πεζού,  καταλήγει πως «ο ποιητής βρισκόταν στην πρωτοπορία και έδειχνε να διακατέχεται από μιαν πραγματικά ανοιχτή και φιλελεύθερη αντίληψη ως προς το πολιτικό και κοινωνικό γίγνεσθαι»(σελ.97).



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου