Το δίτομο έργο του Νίκου Κρανιδιώτη "Ανοχύρωτη πολιτεία, Κύπρος 1960-1974"(εκδόσεις του βιβλιοπωλείου της "Εστίας") αποτελεί πολύτιμη πηγή για τον ιστορικό, για τον ερευνητή, για τον κάθενα που θέλει να πληροφορηθεί για την εξέλιξη του Κυπριακού. Ειδικά όσοι θεωρούν ότι στην Κύπρο υπάρχει ένα ανεπούλωτο τραύμα του ελληνισμού και προσπαθούν να διαγνώσουν τις αιτίες του, θα βρούν σε αυτό και άλλους σημαντικούς λόγους, πέρα από τους επιστημονικούς, για να το μελετήσουν. Είναι εντυπωσιακό ότι ο ελληνισμός της Κύπρου διχάστηκε παρότι ότι σύμπας θεωρούσε ότι αποτελούσε μέρος του ελληνικού έθνους και όλοι συμφωνούσαν ότι στρατηγικός τους στόχος ήταν η αυτοδιάθεση-Ένωση.
Ξεκινάμε με την αντίδραση του Νίκου Κρανιδιώτη στην απόσυρση από την χούντα της ελληνικής μεραρχίας και θα συνεχίσουμε και με άλλα ενδιαφέροντα θέματα.
Στις 25 Νοεμβρίου 1967 ο Υπουργός Εξωτερικών της δικτατορίας Π.Πιπινέλλης όταν τον κάλεσε για να του ανακοινώσει την απόφαση να αποχωρήσει ο ελληνικός στρατός από την Κύπρο απάντησε: "επέμεινα ότι η Ελληνική Κυβέρνηση δεν έπρεπε να ενδώσει στην Τουρκική αξίωση και να απογυμνώσει την Κύπρο από την άμυνά της. "Η Ελληνική Μεραρχία -είπα πρέπει να παραμείνει σαν μια εγγύηση για την ασφάλεια του Νησιού. Η απομάκρυνσή της θα ισοδυναμούσε με πράξη προδοσίας"(Ανοχύρωτη Πολιτεία, α΄τόμος, σελ.470).
Συνεχίζει εμφατικότερα ο Ν.Κρανιδιώτης: "Οι προσπάθειές μου να πείσω τη στρατιωτική Κυβέρνηση των Αθηνών να τηρήσει σθεναρή στάση, και να μην αποσύρει τα Ελληνικά στρατεύματα από την Κύπρο απέτυχαν. Λίγο πριν επέλθει η συμφωνία, έστειλα στον Πιπινέλη και τον Αρχιεπίσκοπο ένα εκτενές σημείωμα, στο οποίο υποστήριζα ότι απομάκρυνση της Ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο όχι μόνο δεν θα απέτρεπε, αλλά θα αύξαινε τις πιθανότητες Τουρκικής εισβολής στο Νησί: "Πάντοτε υπήρχε φόβος", έγραφα, "Τουρκικής επεμβάσεως εις την Κύπρον. Η εν Κύπρω όμως παρουσία του Ελληνικού στρατού καθίστα το ενδεχόμενον μιας τοιαύτης επεμβάσεως μάλλον απίθανον: Πρώτον, διότι εισβολή, υπό τας υφιστάμενας εν τη νήσω στρατιωτικάς συνθήκας, δεν θα ήτο εύκολον εγχείρημα, και δεύτερον, διότι, μοιραίως, μια τοιααύτη ενέργεια θα ενέπλεκεν εις πόλεμον δύο χώρας του ΝΑΤΟ, πράγμα το οποίον ουδέποτε θα επέτρεπον η Αμερική και τα άλλα κράτη-μέλη της Ατλαντικής Συμμαχίας. Ήδη, δια της μελετώμενης απομακρύνσεως των Ελληνικών στρατευμάτων, πιστεύω, τουναντίον, ότι αυξάνονται αι πιθανότητες Τουρκικής εισβολής εις την Κύπρον. Πρώτον, διότι η άμυνά μας θα είναι τότε ασθενεστέρα, και δεύτερον, διότι, δια της αποχωρήσεως των Ελληνικών στρατευμάτων, ενδεχόμενη Τουρκική επέμβασις εις Κύπρον θα εσήμαινεν, εις την πρώτην τουλάχιστον φάσιν της, Τουρκοκυπριακόν και ουχί Ελληνοτουρκικόν πόλεμον, πράγμα το οποίον δεν θα ηνώχλει εις ην έκτασιν ενοχλεί εκείνους, οι οποίοι σήμερον έχουν παν συμφέρον να αποτρέψουν μιαν Ελληνοτουρκικήν σύρραξιν, και οι οποίοι, τότε θα παρμείουν ίσως απαθείς, διότι εις Τουρκοκυπριακός πόλεμος δεν θα αποτελεί πλέον ενδονατοϊκήν διένεξιν"(ό.π. σελ.478,479)
Στο βιβλίο μου "Εθνισμός και κοινοτισμός" υποστήριξα μεταξύ άλλων ότι η πολιτική των δύο ελληνικών κρατών του αρχιεπίσκοπου Μακάριου συνεχίζει τις σκέψεις του Ίωνα Δραγούμη. Γράφει ο Νίκος Κρανιδιώτης: " Η γραμμή Μακαρίου συμφωνούσε, στο σημείο αυτό, με την άποψη που είχε διατυπώσει το 1916 ο Έλληνας οραματιστής και ιδεολόγος Ίων Δραγούμης: " Η πολιτική αποκατάστασις της φυλής" έγραφε στους "Πολιτικούς Στοχασμούς" του ο συγγραφέας της "Σαμοθράκης", "ημπορεί να γίνη υπό μορφήν ενός ή περισσοτέρων κρατών. Η σύστασις περισσοτέρων του ενός Ελληνικών κρατών ημπορεί να χρησιμεύση ως ενδιάμεσος σταθμός, δια να φθάση μιαν ημέραν η Φυλή εις το ένα της και μέγα κράτος"(Ανοχύρωτη Πολιτεία, β΄ τόμος, εκδόσεις του βιβλιοπωλείου της Εστίας, σελ. 157,158).
Ο Ν.Κρανιδιώτης στην "Ανοχύρωτη Πολιτεία" αναφέρεται στην συνέντευξη του Γ.Παπαδόπουλου στην τουρκική εφημερίδα "Μιλλιέτ" στις 29 Μαίου 1971, όπου ο δικτάτορας αναφέρει ότι "ημείς οι μεγάλοι δεν είμεθα διατεθειμένοι να προστρέξωμεν εις τα όπλα και να πολεμήσωμεν, δια χάριν των, τότε και αυτοί θα προσεπάθουν να επιλύσουν ειρηνικώς τας διαφοράς των"(σελ.85) δηλαδή πρακτικά σήμαινε ότι παρείχε την διαβεβαίωση ότι και να γινόταν στην Κύπρο αυτό δεν θα ήταν αιτία ελληνοτουρκικού πολέμου.
Στην ίδια συνέντευξη ο δικτάτορας προχώρησε ένα βήμα παραπέρα που αν γινόταν θα αναιρούσε τα αποτελέσματα της επανάστασης του 1821, λέει: "Εγώ προσωπικώς πιστεύω ότι αι εξελίξεις οδηγούν προς μιαν Ομοσπονδίαν Τουρκίας και Ελλάδος. Τούτο ίσως πραγματοποιηθή μετά 20 ή 50 έτη. Όμως θα πραγματοποιηθή"(σελ.87).
Υπήρξαν διάφορες εκδοχές του σχεδίου Άτσεσον. Στην αρχή ζητείτο ως αντάλλαγμα για την Ένωση της Κύπρου την παραχώρηση από την Ελλάδα μέρους της Δυτικής Θράκης, στην συνέχεια προτάθηκε η Ρόδος ή το Καστελλόριζο. Τελικά επέμεναν στην παραχώρηση μέρους του κυπριακού εδάφους περίπου του 4,5% ως στρατιωτικής βάσης της Τουρκίας στην περιοχή της Καρπασίας καθώς και στην ευρύτατη αυτονόμηση τουρκοκυπριακών δήμων. Ουσιαστικά με την βάση αυτή η Τουρκία θα δημιουργούσε ένα στρατιωτικό προγεφύρωμα με το οποίο θα εκβίαζε την ελληνική πλευρά. Ο Γ.Γρίβας ήταν αντίθετος στην τουρκική βάση και συνεπώς αντίθετος και στο σχέδιο Άτσεσον. Σε δήλωση του ο Σ.Κυπριανού 6 Απριλίου 1967 δηλώνει μεταξύ άλλων: "Το ερώτημα μου επομένως απέβλεπεν εις το να διαπιστώσω, κατά πόσον πράγματι ο Στρατηγός Γρίβας απεδέχετο την παραχώρησιν βάσεως εις την Τουρκίαν. Κατά την συζήτησιν ο Στρατηγός συνεφώνησεν ότι η παραχώρησις βάσεως εις την Τουρκίαν, είτε κατά κυριαρχίαν είτε επί μισθώσει, θα εσήμαινε διχοτόμησιν της Νήσου"(Ανοχύρωτη Πολιτεία, β΄τόμος, σελ.24). Ο δε Γλαύκος Κληρίδης δήλωσε :" Υπέβαλον εις το Στρατηγόν ερώτημα σχετικώς προς το θέμα της παραχωρήσεως βάσεως εις την Τουρκίαν ως ανταλλάγματος δια την Ένωσιν. Κατά την συζήτησιν ο Στρατηγός συνεφώνησε ότι η παραχώρησις βάσεως εις την Τουρκίαν -είτε κατά κυριαρχίαν είτε επί μισθώσει- θα εσήμαινε διχοτόμησιν της Νήσου"(ό. π. σελ. 24,25). Αλλωστε και ο Π.Γαρουφαλιάς όταν επέστρεψε από την Κύπρο είπε στον Γ.Παπανδρέου ότι το σχέδιο Άτσεσον δεν το αποδέχονται "ούτε ο Μακάριος, ούτε ο Γρίβας"(ό.π., α΄τόμος, σελ.238).
Δήλωσε ο Γ.Κληρίδης: "Τάσσομαι υπέρ της γνησίας Ενώσεως συμφώνως προς το υπό της Βουλής εγκριθέν Ψήφισμα της 30ης Ιουλίου 1964, αλλά αντιτίθεμαι εις οιανδήποτε παραχώρησιν Κυπριακού εδάφους προς την Τουρκίαν, είτε υπό μορφήν κυριάρχου βάσεως, είτε υπό μορφήν εκμισθώσεως τοιαύτης, ως επίσης και εις την αναγνώρισιν χωριστών εξουσιών εις τους Τουρκοκυπρίους", και ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ Ε.Παπαϊωάννου στην ίδια συνεδρίαση δήλωσε: "Πολιτική του Κόμματος μας είναι: Ένωσις με την Ελλάδα χωρίς εδαφικά και διοικητικά ανταλλάγματα"(Ν.Κρανιδιώτης, Ανοχύρωτη Πολιτεία, α' τόμος, σελ.430,431)
Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος υπέρ της Ένωσης με την Ελλάδα
Μετά την απόσυρση της ελληνικής μεραρχίας από την Κύπρο η δικτατορία Παπαδόπουλου απομακρύνεται από τον στόχο και πιέζει την ελληνοκυπριακή πλευρά να προχωρήσει σε υποχωρήσεις έναντι των τουρκοκυπρίων. Ο υπουργός εξωτερικών Ξανθόπουλος Παλαμάς πιέζει τον Μακάριο να δεχθεί Τουρκοκύπριο υπουργό για την τοπική αυτοδιοίκηση. Ο Γ.Παπαδόπουλος καταλήγει ότι η Ένωση είναι ανέφικτη. Ο εκδότης της εφημερίδας της δικτατορίας "Ελεύθερος Κόσμος", ο Σάββας Κωνσταντόπουλος, σε επιστολή προς τον Μακάριο στις 5 Μαρτίου 1972 γράφει γιατί η Ένωση δεν πραγματοποιείται:"διότι θα έπρεπε να αποδεχθή η Ελλάς το βέβαιον ενδεχόμενον πολέμου με την Τουρκία. Και θα ήτο παραφροσύνη, κατά την παρούσαν ώραν, να αντιμετωπίσωμεν παρόμοιαν αναμέτρησιν. Κατελήξαμεν εις την λύσιν της ανεξαρτησίας"(Ν.Κρανιδιώτης, Ανοχύρωτη Πολιτεία, β΄τόμος, 639). Βεβαίως αυτές οι παραχωρήσεις προς τους Τουρκοκύπριους που δεν μπορούσαν να γίνουν τότε δεκτές φαντάζουν ειδυλιακές σε σχέση με ότι επακολούθησε την εισβολή του 1974.
Εν τω μεταξύ, ενώ ο Παπαδόπουλος δεν έχει καμία διάθεση να συγκρουστεί με την Τουρκία, εμφανίζεται στην Κύπρο ο Στρατηγός Γρίβας που πλειοδοτεί σε πατριωτισμό. Ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος στις δηλώσεις του στις 29.10.1971 μεταξύ άλλων δηλώνει: "Ενωτικοί είναι όλοι οι Έλληνες της Κύπρου και ουχί μόνον η μικρά ομάς των οπαδών του Στρατηγού Γρίβα. Αλλ΄η Ένωσις δεν επιτυγχάνεται δι' εκδηλώσεων και πράξεων ηρωϊκής μωρίας. Ανεξαρτήτως, όμως, του υπό τας σημερινάς συνθήκας και δεδομένα εφικτού ή ανεφίκτου της Ενώσεως, ο Κυπριακός Ελληνισμός θα παραμείνη σταθερώς προσηλωμένος προς την Ελλάδα και τα Ελληνικά ιδεώδη. Ψυχικώς ηνωμένος θα παραμείνη πάντοτε μετά της Ελλάδος, και ουδέποτε θα αποβάλη τον εθνικόν του χαρακτήρα"(Ν.Κρανιδιώτη, Ανοχύρωτη Πολιτεία, β' τόμος, σελ. 153).
Στις Μαρτίου 1971 ο αρχιεπίσκοπος Μακάριος έκανε στη Γιαλούσα της Καρπασίας τα αποκαλυπτήρια του ήρωα της ΕΟΚΑ Σταύρου Στυλιανίδη. Στην ομιλία του μεταξύ άλλων είπε:"Επί της γης της Καρπασίας υψούνται προτομαί ηρώων και υπό τα χώματά της υπάρχουν τάφοι εθνομαρτύρων. Τα σπλάχνα της γης της Καρπασίας και όλης της Κύπρου περικλείουν λείψανα και μαρτύρια πανάρχαια διαλαλούντα την ελληνικότητα της νήσου μας. Ελληνική ήτο η Κύπρος από της αυγής της ιστορίας μας και Ελληνική θα παραμείνη, Αι επ' αυτής βλέψεις και αι επ' αυτής επιβουλαί και σχέδια θα προσκρούουν πάντοτε εις την αντίστασιν μας"(ό. π. σελ.73).
Μακάρι οι λογοι του αρχιεπίσκοπου Μακάριου να είναι οδηγός του κυπριακού ελληνισμού.
Η επιλογή του κινήματος των Αδεσμεύτων: μια λανθασμένη γεωπολιτική επιλογή του αρχιεπισκόπου Μακάριου
Το κίνημα των Αδεσμεύτων εξαρχής δεν είχε προοπτική επιβίωσης. Μετά τον θάνατο του Νάσερ η Αίγυπτος ακολούθησε τις ΗΠΑ, η Γιουγκοσλαβία μετά τον θάνατο του Τίτο διαλύθηκε, ενώ την Κύπρο δεν υπεράσπιστηκε κανείς από τους αδέσμευτους. Η επιλογή της Κύπρου θα έπρεπε να ήταν ξεκάθαρα με την Δύση, μόνο έτσι θα μπορούσε να διεκδικήσει τα δίκαια της ένατι της Τουρκίας. Αλλά και μετά τον θάνατο του Χρουτσώφ, αυτοί που τον διαδέχθηκαν ήταν πιο φιλικοί προς τις επιδιώξεις της Τουρκίας. Ο Ν.Κρανιδιώτης επισημαίνει ότι η ΕΣΣΔ μετά την επίσκεψη του Ν.Ποντγκόρνυ στην Άγκυρα τον Ιανουάριο του 1965 και του Τούρκου πρωθυπουργού Χ.Ουργκιουμπλού στην Μόσχα τον Αύγουστο του 1965 συμμερίζεται τις τουρκικές επιδιώξεις. Μάλιστα ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών Α,Γκρομύκο "σε συνέντευξη του προς την "Ισβέστια" (21 Ιανουαρίου 1965) ταυτίστηκε απόλυτα με τις Τουρκικές απόψεις περί δύο χωριστών αυτόνομων διοικήσεων, υποδεικνύοντας σαν λύση του Κυπριακού την ομοσπονδία"(ό.π. σελ., α΄τόμος, σελ.252).Η Κύπρος, ακόμη και μαζί με την Ελλάδα, ήταν πολύ μικρή για να ακροβατεί μεταξύ των δύο συνασπισμών. Φυσικά εντελώς απροετοίμαστη ήταν η προσπάθεια για την αναθεώρηση 13 σημείων του συντάγματος. Αλλά κανείς δεν υπαναχωρεί από μια συμφωνία-όσο επαχθής και να είναι- χωρίς να κληθεί να πληρώσει ένα μεγάλο τίμημα. Σήμερα η Κύπρος έχει κατανοήσει το λάθος αυτό για αυτό προσχώρησε στην Ευρώπη και αναπτύσσει στρατηγικές σχέσεις με ΗΠΑ, Αίγυπτο, Ισραήλ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου