Ο Π.Κονδύλης έγραφε ότι η σκέψη έχει πολεμικό χαρακτήρα, δηλαδή οργανώνεται πάνω στην διάκριση Εχθρού και Φίλου. Υπό αυτή την έννοια το νέο βιβλίο του Γ.Καραμπελιά επιβεβαιώνει πλήρως τον ισχυρισμό αυτό. Πρόκειται για ένα έργο πολεμικής. Όμως θεμελιώνεται στην εξαντλητική έρευνα και στα προσεκτικά διατυπωμένα επιχειρήματα ώστε ανταποκρίνεται πλήρως στα κριτήρια του επιστημονικού λόγου. Η τουρκοκρατία είναι μια εξαιρετικά δυσάρεστη κατάσταση για τον ελληνισμό που η εκκλησία τον περιέβαλε ως κουκούλι και τελικά τον διέσωσε. Τα κεφάλαια για τον Κύριλλο Λούκαρι και τον πατρό Κοσμά είναι ενδεικτικά του γεγονότος αυτού. Η παιδεία αντιμετωπίστηκε από τους Οθωμανούς άλλοτε αδιάφορα και άλλοτε εχθρικά και τότε την κατεδίωξε. Για το τελευταίο οι πηγές είναι πολλές. Για παράδειγμα ο ιστορικός του Οικουμενικού Πατριαρχείου Μ.Γεδεών γράφει ότι "εν τη ομαλή κατάσταση" η παιδεία δεν διωκόταν. Όμως πόσο συνηθισμένη είναι η ομαλή κατάσταση κατά την τουρκοκρατία;Πρόκειται για την εξαίρεση στον κανόνα. Αλλά η εκκλησία ήταν εξαιρετικά δραστήρια όχι μόνο σε ρεύματα επιστροφής στην παράδοση όπως οι Κολλυβάδες αλλά και στον διαφωτισμό που διακρίθηκαν κληρικοί όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης και ο Θεοτόκης. Ο αναγνώστης θα βρει κείμενα για τον Αναβαπτισμό, τον Ρήγα, τον Α.Κοραή που αποκαλύπτουν την μεγάλη έκταση της έρευνας αλλά και την κριτική και συνθετική ικανότητα του συγγραφέα.Ειδικά για τον Α.Κοραή η κριτική που διατυπώθηκε από τον Χ.Γιανναρά και τον Ζ.Λορεντζάτο, σε αντίθεση με τον Α.Παπαδερό παρέκαμψε το γεγονός ότι ο Κοραής είχε τελικά θετική αποτίμηση για τον ορθόδοξο κλήρο, ενώ όλη του η προσπάθεια - από την έκδοση της αρχαιοελληνικής γραμματείας μέχρι τις συμμαχίες που προσπάθησε να κτίσει- είχαν ως πρωταρχικό στόχο την απελευθέρωση του υπόδουλου γένους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου