Youtube

Youtube
Βρείτε το κανάλι μας στην ψηφιακή πλατφόρμα youtube.

Τρίτη 5 Μαρτίου 2019

Γ.Φ.Χέγκελ: Φιλοσοφία του Δικαίου



Πρόκειται για ένα κλασσικό κείμενο της δυτικής φιλοσοφίας που επηρέασε με πολλούς τρόπους τις εξελίξεις που ακολούθησαν, όχι μόνο στον χώρο του στοχασμού αλλά και στο πεδίο των πολιτικών γεγονότων. Είναι γνωστή η κριτική που άσκησε ο Κ.Μάρξ σε αυτό το έργο. Αλλά και οι επιρροές που γνώρισε ο Χέγκελ μα και οι αντιδράσεις που προκάλεσε οφείλονται σε ένα μεγάλο βαθμό σε αυτό το έργο. Εδώ περιέχεται η φράση " αυτό που είναι λογικό, είναι αληθινό, και αυτό που είναι αληθινό είναι λογικό. Σ' αυτή την πεποίθηση ίσταται κάθε απροκατάληπτη συνείδηση όπως η φιλοσοφία, κι από' δω εκκινεί αυτή για να γνωρίσει και το πνευματικό και το φυσικό σύμπαν"(Γ.Φ.Χέγκελ, Φιλοσοφία του Δικαίου, εισαγωγή,μετάφραση Σ.Γιακουμής, Νομική Βιβλιοθήκη, σελ.27). Την προιστορία αυτής σκέψης μπορούμε να δούμε στην ταύτιση είναι και νοείν στον Παρμενίδη.Όμως ο εξοβελισμός του παράλογου και του συμπτωματικού από τον Χέγκελ σημαίνει ότι διακρίνει μία έλλογη σύλληψη της ιστορίας που ούτε διακόπτεται ούτε παρασύρεται από απρόβλεπτα γεγονότα.Αυτός του ο λογοκρατισμός όμως αναγκαστικά περιέχει προφητικά και μεταφυσικά στοιχεία. Διότι για να είναι το πραγματικό αποκλειστικά λογικό σημαίνει ότι υπάρχει μια ουσία αναλλοίωτη που το κατευθύνει και το συγκρατεί και εμείς μπορούμε να τη διαγνώσουμε. Αυτή δεν είναι βέβαια άλλη από το παγκόσμιο Πνεύμα. Τα γεγονότα μπορούν να συμβαίνουν με το δικό τους τρόπο αλλά υπάρχει ο "δόλος της ιστορίας" που τελικά τα οδηγεί εκεί που πρέπει. Οι διαφορές στις δομές της σκέψης με τον Μαρξ είναι ελάχιστες.
Βεβαίως αυτό που εντυπωσίασε τον στοχασμό του Χέγκελ δεν ήταν παρά το κράτος. Πράγματι στην θέση των μικρών φεουδαρχικών κρατών έβλεπε να τοποθετείται στο αστικό κράτος προϋπόθεση ειρήνης και ασφάλειας των πολιτών του. Όμως ο Χέγκελ δεν αρκέστηκε σε αυτό. Είδε στην προσωπικότητα του κράτος να λύνεται το μυστήριο της ιστορίας , να λαμβάνει σάρκα και οστά το αιώνιο πνεύμα,η ιδέα. Το κράτος τελικά είναι η μορφή που λαμβάνει ο Θεός μέσα στην πραγματικότητα. Στα όρια του ο χώρος που έχουν τα άτομα είναι αυστηρά προσδιορισμένα. Αλλά ας δούμε πιο συγκεκριμένα:
" Το κράτος είναι ως η πραγματικότητα της υποστασιακής βουλήσεως, που την έχει στην εξυψωμένη στη γενικότητα του, μερική αυτοσυνείδηση, το καθαυτό και δι' εαυτό έλλογο. Αυτή η υποστασιακή ενότητα είναι απόλυτος, ακίνητος αυτοσκοπός, στον οποίο η ελευθερία κατακτά το υψηλότατό της δικαίωμα, έτσι όπως και αυτός ο αυτοσκοπός προβάλλει το ισχυρότερο (υψηλότερο) δίκαιο έναντι των ατόμων, των οποίων το υψηλότατο καθήκον είναι να αποτελούν μέλη του κράτους"(ό.π.σελ.291.) 
"Η πορεία του θεού μέσα στον κόσμο είναι να υπάρχει το κράτος. Ο δικαιολογητικός του λόγος είναι η εξουσία της πραγματούμενης ως βουλήσεως λογικής. Σχετικά με την ιδέα του κράτους, δεν πρέπει κανείς να έχει προ οφθαλμών συγκεκριμένα κράτη ή θεσμούς, αλλά πρέπει να θεωρεί την ιδέα, αυτό τον αληθή Θεό, δι' εαυτήν"(ό.π. σελ.296).
"Το κράτος είναι οργανισμός, δηλαδή ανάπτυξη της ιδέας στις επιμέρους διαφορές της"(ό.π. σελ.304).
"Πολλώ μάλλον η ανάπτυξη της ιδέας ανέδειξε ως αλήθεια ότι το πνεύμα, ώς ελεύθερο και έλλογο, είναι καθαυτό εθικό και η αληθής ιδέα είναι η πραγματική λογικότητα και είναι αυτή ακριβώς που υφίσταται ως κράτος"(ό.π.σελ.312).
"Στο κράτος δεν πρέπει κανείς να θέλει κάτι, που να μην είναι έκφραση της λογικότητας. Το κράτος είναι ο κόσμος, που δημιούργησε το πνεύμα για τον εαυτό του"(ό.π. σελ.320).
"Το κράτος πρέπει να θεωρείται ως ένα μέγα αρχιτεκτονικό οικοδόμημα, ως μια ιερογλυφική παράσταση του Λόγου, που παρουσιάζεται στην πραγματικότητα"(ό.π.σελ.331).
Οι αριστεροί και δεξιοί χεγκελιανοί, όλοι τους εντυπωσιάστηκαν από την σκέψη του Χέγκελ, παρά τις επιμέρους ενστάσεις τους. Στην Ιταλία θα περάσει στον Μπενεντέτο Κρότσε και στην συνέχεια στον Τζεντίλε θεωρητικό του φασισμού. Ο δικός μας Κ.Τσάτσος κοντά στις νεοκαντιανές επιρροές είχε αναμφισβήτητα και χεγκελιανές.. Αλλά και "Η κριτική στην εγελιανή φιλοσοφία του Κράτους και του Δικαίου" του Κ.Μάρξ δεν μπόρεσε να ξεπεράσει την φιλοσοφία του Χέγκελ. Φράσεις όπως "δεν μπορείτε να ξεπεράσετε την φιλοσοφία χωρίς να την πραγματώσετε" ή "η φιλοσοφία δεν μπορεί να πραγματωθεί χωρίς να εξαλείψει το προλεταριάτο, το προλεταριάτο δεν μπορεί να εξαλειφθεί χωρίς να πραγματώσει τη φιλοσοφία" αποκαλύπτουν ότι στην θέση του αιωνίου πνεύματος έχει μπει το προλεταριάτο, χωρίς όμως να αλλάξουν οι δομές της σκέψης.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου