Άρης Αλεξάνδρου: "Το κιβώτιο"

 

Το βιβλίο του Άρη Αλεξάνδρου "Το κιβώτιο" αποτελεί μια από τις πρώτες εκ των ένδον κριτικές της πολιτείας της κομμουνιστικής αριστεράς κατά τον εμφύλιο που επεκτείνεται τελικά γενικά σε όλες τις εκδοχές εφαρμογής της ιδεολογίας της. Παρότι φυλακίζεται και εξορίζεται από το 1948 ως το 1952 και στην συνέχεια ως το 1958 καθώς αρνείται να αποκηρύξει εγγράφως την αριστερή ιδεολογία, όπως το εμφυλιακό κράτος του ζητά, σε προφορικές συζητήσεις επικρίνει αυστηρά τον τρόπο που αυτή πραγματοποιείται. Το ερώτημα είναι με ποιον τρόπο δικαιώνονται οι προσωπικές θυσίες εφόσον η πραγματικότητα δείχνει ότι η ιδεολογία είναι ένα "πουκάμισο αδειανό". Μαθαίνουμε από τον Κώστα Κουλουφάκο ότι υπήρξε "ένας ακέραιος άνθρωπος" αλλά το κόμμα προσπάθησε να τον απομονώσει στους τόπους εξορίας από τους υπόλοιπους εξόριστους. Του οφείλουμε την πολύ καλή μετάφραση του Ντοστογιέφσκι που εκδόθηκε από τον Γκοβόστη. Κατά την διάρκεια της δικτατορίας αυτοεξορίστηκε στην Γαλλία όπου έζησε ως χειρώνακτας εργάτης, ή εργαζόμενος στις υπηρεσίες καθαριοτητας κλπ. Στο "Κιβώτιο" βλέπουμε ότι από το ολοκληρωτικό κόμμα μόνο η ολοκληρωτική κοινωνία μπορεί να προκύψει κι όπου οι αντιφρονούντες δεν έχουν καμία θέση και για αυτό απομονώνονται, οδηγούνται σε δίκες και σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Το βιβλίο βρίσκει τον συγγραφέα έγκλειστο στην κομματική φυλακή όπου γράφει:

"Σύντροφε ανακριτά, σπεύδω πρώτα απ' όλα να σας εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου για το χαρτί, το μελάνι και την πένα που μου στείλατε με τον δεσμοφύλακα. Συμφωνώ απολύτως με την διαδικασία που διαλέξατε, γιατί έτσι θα μπορέσω να καταγράψω τα γεγονότα με την ησυχία μου, χωρίς να φοβάμαι πως θα με διακόψετε, πως θα μου υποβάλετε ερωτήσεις, χωρίς δηλαδή να έχω την αίσθηση ότι τελώ υπό κράτησιν και δίνω λόγο των πράξεων μου. Διότι είναι βέβαια ολοφάνερο ότι πρόκειται για παρεξήγηση"(σελ.9). Ένα λεξιλόγιο που θυμίζει το λεξιλόγιο των υποδίκων κατά τις σταλινικές δίκες.

Όλες οι αντιδ