Για όποιον είναι εξοικειωμένος με το έργο του Χ.Γιανναρά ό "ελληνικός τρόπος" έχει μια ιδιαίτερη βαρύτητα. Ο ελληνικός τόπος είναι βέβαια άμεσα αντιληπτός και αισθητός σε καθένα μας. Έχει υμνηθεί από συγγραφείς όπως ο Π.Γιαννόπουλος όταν μιλούσε για την ελληνική γραμμή, την ελληνική διαφάνεια δηλαδή για την σημασία του φωτός στην ελληνική γη.
Όμως ο ελληνικός τρόπος είναι ένα εξόχως πιο περίπλοκο θέμα και αναγκαστικά καταλήγει στον διάλογο περί ελληνικότητας ανάμεσα στον Κ.Τσάτσο και τον Γ.Σεφέρη. Αν καταφέρουμε να ορίσουμε τον ελληνικό τρόπο θα πρέπει να βάλουμε όρια για το τί είναι ελληνικός τρόπος και τι μη ελληνικός τρόπος ύπαρξης. Ένα εξίσου σημαντικό ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί είναι αν αυτός παραμένει αναλλοίωτος στον χρόνο, ή αν τροποποιείται κατά το πέρασμα του . Και αν αλλάζει τι νόημα έχει να μιλάμε για "ελληνικό τρόπο ύπαρξης". Για παράδειγμα ο Έλληνας του 4ου αιώνα π.Χ. και ο Έλληνας της τουρκοκρατίας και σημερινός Έλληνας έχει τον ίδιο τρόπο ντυσίματος, φαγητού, κατοικιών και τρόπου ζωής τελικά; Νομίζω ότι κάθε απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα θα περιπλέξει παρά θα αποσαφηνίσει τα πράγματα αφού ο πλουραλισμός σε πολιτεύματα, ιδέες κλπ είναι το χαρακτηριστικό του ελληνισμού. Για παράδειγμα αν λέγαμε ότι ο ελληνικός τρόπος ύπαρξης είναι κάθε πράξη που πράττουν οι Ελληνες και οι Ελληνίδες τότε θα βρεθούμε σε μια ποικιλία καταστάσεων που επιβεβαιώνει ότι τέτοιοι όροι δεν βοηθούν να κατανοήσουμε την πραγματικότητα.
Αντι αυτού υπάρχουν ορισμένα στοιχεία που έχουν σημασία:
α. Ο ελληνισμός έδειξε την σημασία της πολιτικής ελευθερίας και όχι μόνο της εσωτερικής ελευθερίας. Η αποκάλυψη αυτή παρότι δεν ήταν ένα σταθερό και αναμφισβήτητο δεδομένο αποτελεί ένα στοιχείο έμπνευσης τουλάχιστον στην ελληνοδυτική ιστορία.
β. Δίχως πολιτική ελευθερία δεν μπορεί να ανθίσει ο ελληνικός πολιτισμός. Τι πολιτισμός μπορεί να υπάρξει σε ένα καθεστώς αυταρχισμού, ολοκληρωτισμού, όπου κυριαρχεί η λογοκρισία, οι φυλακίσεις, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης; Τι πολιτισμός μπορεί να υπάρξει σε καθεστώς ξένης κατοχής; Για παράδειγμα στην κατεχόμενη Βόρεια Κύπρο μπορεί να υπάρξει ελληνικός πολιτισμός;
γ. Η ελληνική γλώσσα με αδιάκοπή παρουσία πάνω από 3000 χρόνια και ότι σημαντικό γράφτηκε σε αυτή καθορίζει τον πολιτισμό μας.
δ. Η ορθόδοξη εκκλησία αποτελεί ισχυρή πνευματική συνισταμένη του ελληνισμού.
Δίχως ελεύθερο ελληνικό κράτος, δεν μπορεί να ανθίσει ο ελληνικός πολιτισμός. Κάθε εθνότητα που έχασε το κράτος της δεν έχασε μόνο τον πολιτισμό του αλλά κινδύνευσε να απωλέσει ολοκληρωτικά την ύπαρξη του όπως έγινε με τους Αρμένιους, του Εβραίους. Το ελληνικό κράτος είναι η τελευταία γραμμή άμυνας απέναντι σε έναν γείτονα ιμπεριαλιστικό, επεκτατικό (εφόσον του το επιτρέπουν οι συνθήκες).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου