Από το βιβλίο του Πασχάλη Κιτρομηλίδη: Νεοελληνικός Διαφωτισμός, ΜΙΕΤ, 2022

 Από το βιβλίο του Π.Κιτρομηλίδη: Νεοελληνικός διαφωτισμός, ΜΙΕΤ, 2022.

Από το κλασσικό έργο του ακαδημαϊκού Πασχάλη Κιτρομηλίδη :

α. τον όρο ελληνοχριστιανισμός τον χρησιμοποίησαν πρώτοι οι Σ.Ζαμπέλιος και Σ.Κουμανούδης β. Οι Κ.Παπαρρηγόπουλος και Σ.Ζαμπέλιος αποκατέστησαν το Βυζάντιο στην ελληνική ιστοριογραφία γ. η ελληνική Μεγάλη Ιδέα δεν ήταν ιμπεριαλιστική γιατί η "Ελλάδα δεν εκπλήρωνε τις ιστορικές προυποθέσεις για ιμπεριαλιστική επέκταση", "ο ελληνικός αλυτρωτισμός παρά τις εγγενείς αντιφάσεις του,ποτέ δεν έπαψε να αποτελεί μια μορφή απελευθερωτικού κινήματος

, "για τους αλύτρωτους ελληνόφωνους πληθυσμούς το όνειρο της Μεγάλης Ιδέας δεν συνεπαγόταν απλώς τη διεύρυνση του εθνικού κράτους, αλλά συμβόλιζε την υπόσχεση της λύτρωσης τους από μια αυθαίρετη, αυταρχική και αλλόθρησκη εξουσία", "για τους Έλληνες εκφραστές του Διαφωτισμού, στη σκέψη των οποίων η αναβίωση των κλασσικών ελληνικών ιδεωδών και της παιδείας μεταξύ των νεότερων Ελλήνων συνδέθηκε με την ανατροπή και την εξάλειψη της τουρκικής παρουσίας", η εκ των ένδον κατάληψη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας το ιδανικό των όψιμων Φαναριωτών ήταν μια "περιπαθής αυταπάτη","αξιοθρήνητη" που αναπτύχθηκε σε μια εποχή που ο τουρκικός εθνικισμός "σχεδίαζε να συντρίψει οριστικά το πρόγραμμα της πολυεθνικής συνύπαρξης" που είχαν συλλάβει νεοθωμανοί φιλελεύθεροι διανοούμενοι.