Κώστας Λάμπος: Κοινωνική αν-Ισότητα και Αταξικός Ουμανισμός-Δοκίμιο Πολιτικής Φιλοσοφίας της Πράξης, εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2023, σελ.410.

 

Κώστας Λάμπος: Κοινωνική αν-Ισότητα και Αταξικός Ουμανισμός-Δοκίμιο Πολιτικής  Φιλοσοφίας της Πράξης, εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα 2023, σελ.410.

 

 Το τελευταίο έργο του Κ.Λάμπου αποδεικνύει ότι εξακολουθούν να γράφονται και να εκδίδονται  ενδιαφέροντα έργα που θεμελιώνονται πάνω στην μαρξική σκέψη.

Αρκετές δεκαετίες αφότου κατέρρευσαν τα καθεστώτα που επικαλούνταν τον μαρξισμό ήταν εύλογο η κριτική να μην περιοριστεί σε αυτά αλλά να επεκταθεί στην ίδια την μαρξιστική-λενινιστική θεωρητική σκέψη.

Ο  συγγραφέας διατυπώνει την κριτική του καπιταλισμού με αφετηρία τα πορίσματα του μαρξισμού. Επικεντρώνεται συνεπώς στην διατήρηση και διεύρυνση των οικονομικών ανισοτήτων αλλά και τα προβλήματα  που δημιουργούνται στον έλεγχο της πολιτικής εξουσίας. Ισοδύναμο είναι το ενδιαφέρον του συγγραφέα  για τις οχλήσεις και τα προβλήματα που δημιουργούνται στο περιβάλλον.

Βεβαίως δεν παρακάμπτει τον κοινωνικό χαρακτήρα  και την ταξική φύση των καθεστώτων που αυτοορίστηκαν ως σοσιαλιστικά: «εκεί κοντά σε κάποια σκοτεινή γωνία καιροφυλακτεί και η τάχα προοδευτική πρόταση του νεοκρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού τύπου Κίνας και Ρωσίας που προτίθενται με την ομπρέλα του «ταξικού συλλογικού καπιταλιστή», να διαιωνίσουν το κεφάλαιο, δίνοντας στην κοινωνική ανισότητα μια ψευδή επίφαση  «σοσιαλισμού», με την κοινωνία στο περιθώριο»(σελ.77).

Ο Κ.Λάμπος συμπεραίνει ότι είναι αναγκαία μια στρατηγική που «επιδιώκει με τους διαρκείς κοινωνικούς αγώνες την κατάργηση των οικονομικών και κοινωνικών ανισοτήτων μέσω της κατάργησης της ατομικής ιδιοκτησίας πάνω στα  μέσα παραγωγής με στόχο να γυρίσουν τα πάνω κάτω, δηλαδή να επανέλθει η οικονομία υπό τον έλεγχο της κοινωνίας, για να μετακινηθεί η οικονομική δραστηριότητα από την εξυπηρέτηση της εξουσίας προς την εξυπηρέτηση της κοινωνίας»(σελ.93,94), ενώ επαναλαμβάνει πως τα αυθεντικά οράματα για κοινωνική ισότητα τα «εκμεταλλεύτηκε βάναυσα ο λεγόμενος «υπαρκτός σοσιαλισμός» που μόνο σοσιαλισμός δεν ήταν και έδωσαν την ευκαιρία στο κεφάλαιο να ανασυνταχθεί και να θριαμβολογήσει για την νεκρανάσταση της “ελεύθερης αγοράς”»(σελ. 94).

Η ανάλυση της πραγματικότητας τον οδηγεί στον σχηματισμό ενός «δέοντος» που με την σειρά του θα αναδιαμορφώσει την πραγματικότητα: «ο σύγχρονος ρεαλισμός και η διαχρονική ιστορική πραγματικότητα δείχνουν προς μια αλλαγή του οικονομικού, παραγωγικού και καταναλωτικού, μοντέλου στη βάση της κοινοκτημοσύνης, του αμεσοδημοκρατικού κοινωνικού αυτοπροσδιορισμού και της, στη βάση των αναγκών, αναλογικής ισοκατανομής που θα καταργεί τις οικονομικοκοινωνικές ανισότητες»(σελ.156). Κρίσιμο είναι, στα πλαίσια της ερμηνείας αυτής, η μείωση του χρόνου εργασίας.

Η κυριαρχία του ανθρώπου πάνω στην φύση έχει ξεπεράσει κάθε ανεκτό όριο: «η παραβίαση των φυσικών νόμων από την ασύνετη συμπεριφορά απέναντι στη Φύση και ο ανορθολογικός τρόπος οργάνωσης της κοινωνικής, της εθνικής και της οικουμενικής ζωής του ανθρώπινου είδους διαταράσσει την φυσική τάξη και καταστρέφει την αρμονία μεταξύ Φύσης, ζωής και ανθρώπινης κοινωνίας, με συνέπειες αρνητικές για τη ζωή»(σελ.174).

Αποτελεί μάλλον έκπληξη ο κρίσιμα αρνητικά ρόλος που αποδίδει την Κίνα: «μέρα με τη μέρα οδηγούμαστε προφανώς στην κινεζοποίηση της Δύσης με την έννοια της δορυφοροποίησης  της στην ιμπεριαλιστική ηγεμονική πολιτική του Πεκίνου »(σελ. 167). Η Δύση υποτάσσεται στην «παραδοσιακά δεσποτική/ολοκληρωτική Ανατολή και μάλιστα στην πιο ακραία μορφή της, την κινέζικη, με σκοπό την επιβίωση της κυριαρχίας του κεφαλαίου πάνω στις κοινωνίες και στην ανθρωπότητα συνολικά»(σελ.167). Σε ένα άλλο σημείο ορίζεται η Κίνα ως «μητρόπολη του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού»(σελ.238).

Σε μια πορεία εκτροπής του εργατικού κινήματος που κατέληξε όχι απλά σε «εκφυλισμένα εργατικά κράτη» αλλά στον ιδιαίτερο κοινωνικό σχηματισμό του «κρατικού καπιταλισμού»  ξεχωρίζουν ως φωτεινές εξαιρέσεις «ο Αντόνιο Γκράμσι, ένα από τα φωτεινότερα μυαλά του παγκόσμιου κομμουνιστικού κινήματος, αλλά της Δημοκρατίας και όχι της Δικτατορίας του προλεταριάτου»(σελ.345), όπως και οι μετριοπαθείς Ρώσοι κομμουνιστές, η Ρόζα Λούξεμπουργκ, ο Κάρλ Λίπκνεχτ, ο Άντον Πάνεκοκ.

Θετικά αξιολογεί την προσπάθεια για την ευρωπαϊκή ενότητα: «ακόμα και στη σημερινή της μορφή, η Ε.Ε. αποτελεί μια κατάκτηση των λαών της Ευρώπης, αλλά και ότι καλύτερο έχουν επιτύχει οι άνθρωποι σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας και συνεπώς η υπεράσπιση της διατήρησης και της μετεξέλιξης της από Ευρώπη των κεφαλαίων σε Ευρώπη των Λαών και στη συνέχεια  σε Ευρώπη των Αμεσοδημοκρατικών Κοινωνιών πρέπει να ενισχυθεί με τους αγώνες, ακόμα και με την ψήφο όλων των Ευρωπαίων πολιτών, καταδικάζοντας κάθε προσπάθεια υπονόμευσης και διάλυσής της»(σελ.387).

Ο λόγος του Κώστα Λάμπου θεμελιώνεται στην βαθιά γνώση της κοινωνικής πραγματικότητας, ενώ η ερμηνεία που αναπτύσσει, του Μαρξ και των επιγόνων,  αποδεικνύει ότι  μπορούμε να αντλήσουμε από αυτούς ένα δέον με στοιχεία πραγματικά αμεσοδημοκρατικά και ανθρωπιστικά.