Youtube

Youtube
Βρείτε το κανάλι μας στην ψηφιακή πλατφόρμα youtube.

Δευτέρα 13 Ιανουαρίου 2014

Lou Andreas-Salome: Ο Φρήντριχ Νίτσε μέσα από τα έργά του



Lou Andreas-Salome: Ο Φρήντριχ Νίτσε μέσα από τα έργά του. Πρόλογος Δημήτρης Λαμπρέλλης, Μετάφραση- Επίμετρο Παρασκευή Σιδερά-Λύτρα, εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα 2013, σελ.319.

Η συγγραφέας έγινε γνωστή  διότι υπήρξε το πρόσωπο που ερωτεύτηκε ο Νίτσε, ενώ στην συνέχεια συνδέθηκε με τον Ρίλκε και τον Φρόϋντ. Κατά συνέπεια, παρά τον έντονό υποκειμενισμό της, η άποψή της έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και σημασία για όσους ενδιαφέρονται για το έργο του Νίτσε.
Ο Δ.Λαμπρέλλης ένας από τους εμβριθέστερους γνώστες του νιτσεϊκού έργου και συγγραφέας πολλών σημαντικών σχετικών μελετών τονίζει στην διαφωτιστική εισαγωγή του  ότι το έργο εκδίδεται για πρώτη φορά το 1894 λίγα χρόνια πριν ο Νίτσε απολέσει τελείως την συνείδηση του και ένα χρόνο αφού επέστρεψε στην Γερμανία από την Παραγουάη, η αντισημίτρια αδερφή του, Ελισάβετ με σκοπό να παρερμηνεύσει πλήρως το νιτσεϊκό έργο. Σαλομέ και Ελισάβετ δεν διεκδίκησαν πλέον μόνο τον Νίτσε αλλά και την αποκλειστική ερμηνεία του έργου του.
Η Σαλομέ ξετυλίγει μια ψυχολογική ερμηνεία του νιτσεϊκού έργου, θεωρώντας ότι η τελική ψυχική του κατάρρευση  έχει αφήσει τα ίχνη της σε οτιδήποτε έγραψε. Κάτι τέτοιο δεν βρίσκει σύμφωνο τον Λαμπρέλλη που επιμένει στην πολυσημία του έργου του Νίτσε, θεωρώντας τον ως τον φιλόσοφο της πολλαπλότητας.

Το βιβλίο ξεκινά με μια επιστολή του Νίτσε προς την Σαλομέ και κλείνει με το επίμετρο της Π.Σιδερά-Λύτρα που αναφέρεται λεπτομερώς στην ζωή και το έργο της Λου-Αντρέας-Σαλομέ.

Γιώργος Ανδρειωμένος: Αναζητώντας τον «άλλο» Κάλβο


Γιώργος Ανδρειωμένος: Αναζητώντας τον «άλλο» Κάλβο: επιστημονικές ενασχολήσεις του στην Κέρκυρα (1826-1852). Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 2013, σελ.172.


Ο Γ. Ανδρειωμένος ασχολείται αυτή την φορά με μια πλευρά της δραστηριότητας του Α.Κάλβου που θα την χαρακτηρίζαμε πιο επιστημονική. Απλώνεται κυρίως στην διάρκεια των είκοσι έξι ετών που ο ποιητής έζησε στην Κέρκυρα.
Ο Κάλβος υπήρξε μια  πολυμαθή προσωπικότητα. Ήδη από νεαρός δίπλα στον Ούγο Φώσκολο «είχε δείξει τη μεγάλη του έφεση για μελέτη και μάθηση»(σελ.16). Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του βιοπορίστηκε ως δάσκαλος. Μετάφρασε   στα γαλλικά τη πραγματεία του Ιωάννη Καραντηνού «Έρευνα περί της φύσεως του Διαφορικού Υπολογισμού». Επίσης μετάφρασε το βιβλίο του περιηγητή Ignaz Palme για το κλίμα του αφρικανικού Κορντοφάν(1845), καθώς και «ένα σύντομο οικονομολογικό άρθρο για την αξία της καλλιέργειας της μετάξης(1845) και ένα απόσπασμα από τον Inno alle Grazie του Foscolo (1846)»(σελ.19).
Το βιβλίο περιέχει εκτενή και κατατοπιστική εισαγωγή του Γ. Ανδρειωμένου, τα τρία παραπάνω δοκίμια που μετάφρασε ο Κάλβος, με σχολιασμό καθώς και Επίμετρο του Δ.Πατσόπουλου που αναφέρεται στο φιλολογικό και μαθηματικό της μετάφρασης από τον Κάλβο του έργου του Ι.Καραντηνού για τον Διαφορικό Υπολογισμό

Σάββατο 11 Ιανουαρίου 2014

Μία επίκαιρη σκέψη του Γ.ΣΕΦΕΡΗ


ΡΗΞΗ φ.100

Στο Πολιτικό Ημερολόγιο του Γ.Σεφέρη,  υπάρχει μια καταγραφή στις 1 Οκτωβρίου του 1945, που παρότι  πρόκειται για  μια σκέψη που απευθύνεται στον ίδιο, περιγράφει αδρά και ρεαλιστικά την κατάσταση του νεοελληνισμού της εποχής του, αλλά δυστυχώς βρίσκει  πλήρη αντιστοιχία  και στην σημερινή μας πραγματικότητα.
« Αποκαρδιωμένος όπως πάντα ύστερα από κάτι τέτοια, μολονότι τα είδα τόσες και τόσες φορές, όπου η βλακεία, η εγωπάθεια, η μωρία και η γενική αναπηρία της ηγετικής τάξης στη σημερινή Ελλάδα σε φέρνει στην ανάγκη να ξεράσεις. Γιατί; Γιατί είμαι δεμένος μ’ αυτό τον τόπο και μολονότι δεν έχω καμιά απολύτως φιλοδοξία για πολιτική δράση μου φαίνεται σαν ένα είδος ακρωτηριασμού να πω ξαφνικά να σας χέσω και να αποξενωθώ από όλα αυτά. Γιατί είμαι βέβαιος πώς τούτοι οι ελεεινοί δεν αντιπροσωπεύουν την ζωντανή Ελλάδα, δεν αντιπροσωπεύουν τίποτε και υπάρχουν άγνωστοι, πολλοί που δεν ξέρουν αλλά που αξίζουν, που σε φωνάζουν »[1].
       Ο Σεφέρης εύστοχα περιγράφει μια άθλια, ημιμαθή, ηγετική ελίτ που διακρίνεται από την άλλη την ζωντανή και εν πολλοίς άγνωστη Ελλάδα. Σε αντίθεση με κάποιους σύγχρονους μας διανοούμενους, που ο αντιλαϊκισμός τους είναι η πρόφαση για να αθωώσουν την καθόλα χρεοκοπημένη ελίτ, αυτός λέει τα πράγματα με το όνομά τους.
Μάλιστα η σημερινή κατάσταση είναι πολύ πιο θλιβερή, παρά τις πολλές αναλογίες και ομοιότητες με ότι συνέβαινε την εποχή που έγραφε ο ποιητής. Τους δοσίλογους, συνεργάτες και μαυραγορίτες της κατοχής διαδέχθηκαν αυτοί που ροκάνισαν τις πιστώσεις του σχεδίου Μάρσαλ. Βεβαίως ότι έγινε με τα διάφορα ευρωπαϊκά προγράμματα ξεπερνά σε έκταση κάθε προηγούμενο. Διότι η πλήρης απουσία ελεγκτικών μηχανισμών συνοδεύτηκε από δύο γεγονότα: την κυριαρχία μιας πολιτικής ελίτ, ημιμαθούς, ηθικά αχαλίνωτης, μιζαδόρικης  και τον έλεγχο της με πολλούς τρόπους από εξωγενείς δυνάμεις.
Ουσιαστικά το πολιτικό-οικονομικό σκηνικό ελέγχθηκε από μια διακομματική ελίτ, που παρότι επικαλέσθηκε  σε πολλές περιπτώσεις τον ευρωπαϊσμό και τον εκσυγχρονισμό, η ίδια έχει χαρακτηριστικά φεουδαρχικά όπου η πρωθυπουργία, ή υπουργία, ή η βουλευτική έδρα κληρονομείται στον υιό, στον ανεψιό, στον εγγονό όσο και αφελής, ή ανόητος, ή διεφθαρμένος, ή ημιμαθής, ή αγράμματος και ας είναι. Στα πλαίσια αυτά η αντιπροσωπευτική δημοκρατία  ακυρώθηκε και η όποια ανανέωση προσώπων γίνεται, αφορά πρόσωπα ασήμαντα στην μεγάλης τους πλειοψηφία, που μπορούν εύκολα να χειραγωγηθούν. Οι εκπρόσωποι δεν αισθάνονται καμιά ηθική δέσμευση απέναντι σε αυτούς που υποτίθεται εκπροσωπούν. Οι θεσμοί απέμειναν νεκροί, ενώ τα μνημόνια δώσανε το οριστικό κτύπημα στην συνταγματική τάξη. Η ελεύθερη κυκλοφορία των ιδεών και η αμοιβαία ανοχή, μια σημαντική κατάκτηση της μεταπολίτευσης δεν μπορεί προς το παρόν να επηρεάσει σημαντικά τις εξελίξεις. Οι  «ευρωπαϊστές» μας, παρά την ανησυχία όσων θεωρούν ότι θα πρέπει να διασωθεί η ιδιαίτερη ταυτότητα μας, δεν ενδιαφέρθηκαν τόσο για την εισαγωγή επείσακτων θεσμών όσο για την ενθυλάκωση των ευρωπαϊκών κονδυλίων.  
Η άθλια αυτή ελίτ, επειδή είναι αργόσχολη και δεν έχει  καμιά σχέση με την πνευματική ή την χειρωνακτική εργασία, απασχολείται αποκλειστικά με διαμεσολαβητικές και παρασιτικές ασχολίες που δεν προϋποθέτουν κόπο και προσπάθεια. Είναι συνεπώς εξηγήσιμο γιατί οι εισροές που προήλθαν είτε από τα ευρωπαϊκά ταμεία και προγράμματα είτε από τον εν γένει  δανεισμό δεν χρησιμοποιήθηκαν για να εκσυγχρονιστούν οι υποδομές της ελληνικής οικονομίας, ώστε να λάβει παραγωγικές κατευθύνσεις, αλλά και να ενισχυθεί ουσιαστικά  η εθνική άμυνα, αλλά ως μέσο για να στηθεί και να αναπαραχθεί μια πολιτική-οικονομική ελίτ με μαφιόζικα χαρακτηριστικά, που είχε την διαφθορά ως τρόπο ύπαρξης.
Βεβαίως μέσα ενημέρωσης και σοβαροί δήθεν διανοούμενοι παίζουν  στα αυτιά μας την μελωδία της συλλογικής ενοχοποίησης. Σαν να  έχουν την ίδια ευθύνη οι μιζαδόροι με τους πολιτικούς πελάτες τους. Μπορεί να θυσιάζονται στοιχεία όπως ο Τσοχατζόπουλος και ο Σμπώκος  που είχαν καεί και αποβληθεί, ή άλλοι που κινούνται στα όρια της γραφικότητας όπως ο Λιάπης, ή μικρότερα «ψάρια» όπως ο Τομπούλογλου, ενώ από την άλλη πλευρά οι αμέριμνοι «αγωνιστές» της αριστεράς επενδύουν σε διεθνή κεφάλαια, γεμίζουν τις καταθέσεις τους με εκατομμύρια ευρώ  και απολαμβάνουν τις μοναδικές αποζημιώσεις από τις τράπεζες που ελάχιστα απασχολήθηκαν, αλλά η βαθιά, ουσιαστική, πραγματική κάθαρση είναι ένα ζητούμενο που θα εξαρτηθεί από την ετοιμότητα της δικαιοσύνης αλλά και του ελληνικού λαού.
Μαζί με τον ποιητή Γ.Σεφέρη μπορεί να «ξερνάμε» για τις ελίτ, αλλά γνωρίζουμε ότι υπήρχε και υπάρχει μια πραγματικότητα του ελληνισμού, που αξίζει να την αναδεικνύουμε και να την υπερασπιζόμαστε  με νύχια και δόντια. Είναι η πραγματικότητα του Σεφέρη, του Ελύτη, του Θεόφιλου, του Ρίτσου, του Πικιώνη, του Εγγονόπουλου  και πολλών άλλων γνωστών και άγνωστων.





[1] Γ.Σεφέρης, Πολιτικό Ημερολόγιο, εκδόσεις Κυριακάτική Ελευθεροτυπία, τόμος β’, σελ.49.

Τετάρτη 1 Ιανουαρίου 2014

Νέος Λόγιος Ερμής τ.8


ΝΕΟΣ ΕΡΜΗΣ Ο ΛΟΓΙΟΣ
ΤΕΤΡΑΜΗΝΙΑΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΜΕΛΕΤΗΣ
ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΕΟΥΣ 37, 106 77 Αθήνα, τηλ.: 210 3826319 fax: 210 3839930,
emailinfo@emep.grwww.emep.gr
τεύχος 8ο (Φθινόπωρο 2013)
Όψεις βυζαντινής και μεταβυζαντινής ιστορίας
Ο ρομαντισμός, η Φύση, το Έδαφος
Το ελληνιστικό μυθιστόρημα
Ηράκλειτος
Το 8ο τεύχος του Λόγιου Ερμή, ανοίγει με την ποιητική συμβολή της Τασούλας Καραγεωργίου («Βιογραφικό»), και παρουσιάζει για πρώτη φορά στα ελληνικά ένα κείμενο του Κώστα Παπαϊωάννου για το ελληνιστικό μυθιστόρημα, γραμμένο στα 1973, επικεντρωμένο κατ’ εξοχήν στο Δάφνις και Χλόη του Λόγγου και τον Λουκιανό. Ο Μιχάλης Μερακλής, στη μικρή του μελέτη για τον Οιδίποδα Τύραννο συνεχίζει τον προβληματισμό του για την αρχαία ελληνική γραμματεία και καταδεικνύει την προέλευση του ήρωα του Σοφοκλή από παλιότερους λαϊκούς μύθους. Το δοκίμιο του Εντγκάρ Μορέν για τον Ηράκλειτο αποτελεί έναν ύμνο στον μεγάλο «σκοτεινό» και εισάγει τη «διαλογική» αντίληψη του συγγραφέα, σύμφωνα με την οποία, η αντίφαση ανάμεσα στους δύο αντίπαλους πόλους δεν αίρεται διά της συνθέσεως, όπως υποστηρίζουν ο Χέγκελ και ο Μαρξ, αλλά συχνά παραμένει εσαεί ανυπέρβλητη. Ο Σωτήρης Σόρογκας σ’ ένα υπέροχο μικρό κείμενό για το Άγιο Όρος περιγράφει τη θαμβωτική πρώτη επαφή του με το θεοβάδιστον όρος και τον χώρο της πίστης. Ο καθηγητής Νίκος Τριανταφυλλόπουλος,  με αφορμή το ζήτημα που έχει ανακύψει για την διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών και λατινικών στο σχολείο, περιγράφει το επίπεδο της ελληνομάθειας του ελληνικού πανεπιστημίου στη δεκαετία του ’50 και τοποθετείται εμμέσως στην τρέχουσα συζήτηση. Ο Μιχάλης Πάτσης, ασχολείται με ένα «ξεχασμένο» θέμα: την ποιητική δημιουργία των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων στην ΕΣΣΔ, επιμένοντας ιδιαίτερα στις περιπτώσεις του Αλέξη Πάρνη, του Πέτρου Ανταίου και του Γιάννη Μότσιου.
* * *
Στο δεύτερο μέρος, ο Γιώργος Καραμπελιάς (Ο ρομαντισμός, η φύση, το έδαφος), επιχειρεί να διερευνήσει τη σχέση του ρομαντισμού με τον εργαλειακό ορθολογισμό, επιμένοντας ιδιαίτερα στη σχέση του ανθρώπου με την φύση και το «έδαφος» ως συστατικά στοιχεία της ανθρώπινης ταυτότητας. Ο Κώστας Μελάς καταγράφει την ιστορία του ελληνικού τραπεζιτικού συστήματος (1833-1944), και τον μεταπρατικό του ρόλο. Ο Joachim Jachnow, στο εκτενές κείμενό του «Τι συμβαίνει με τους Γερμανούς Πράσινους», διερευνά τη σταδιακή ενσωμάτωση ενός κάποτε αμφισβητησιακού κινήματος στην υπό διαμόρφωση γερμανική αυτοκρατορική ομοψυχία. Ο Θανάσης Κωτσάκης, με αφορμή τη δράση των δυτικών  μισσιονάριων στα νησιά του Αιγαίου, αναδεικνύει μία από τις σημαντικότερες όψεις του πολιτιστικού ιμπεριαλισμού της Δύσης.
* * *
Το τεύχος περιλαμβάνει ένα αφιέρωμα στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή ιστορία. Παρουσιάζεται, αρχικώς, το δεύτερο μέρος –για την ελληνικότητα της βυζαντινής τέχνης– του εκτενούς δοκιμίου του συγγραφέα Γιάννη Ταχόπουλου, «Η Βυζαντινή Τέχνη». Ο διδάκτορας Σωτήρης Δημόπουλος εξετάζει την πρόσληψη των σχέσεων του ευρωπαϊκού πολιτισμού με το Βυζάντιο στο έργο του Παναγιώτη Κανελλόπουλου και την  μετάβαση από την αγνόηση του Βυζαντίου στην αποδοχή του. Ο καθηγητής Γεώργιος Παναγόπουλος, (Ο Γεώργιος Τραπεζούντιος και το Ισλάμ) παρουσιάζει το ιστορικό της απέλπιδος απόπειρας του Τραπεζουντίου να μετατρέψει τον Μωάμεθ τον Πορθητή σε… προστάτη των ραγιάδων, μέσα από τη συγχώνευση Ισλάμ και χριστιανισμού, ενώ ο φιλόλογος Κωνσταντίνος Δάλκοςεξετάζει ενδελεχώς τον τρόπο με τον οποίο παρουσιάζεται η εικονομαχία στα σχολικά βιβλία της ιστορίας.
* * *
Ως προς την κίνηση του βιβλίουo Κώστας Σταματόπουλος επιχειρεί μια κριτική παρουσίαση του βιβλίου του Μελέτη Μελετόπουλου για τον Κωνσταντίνο Καραβίδα και τον κοινοτισμό,  ενώ ο Γιάννης Ταχόπουλος παρουσιάζει το βιβλίο του γεννήτορα του «μακεδονισμού», Κρίστε Μισίρκοφ Μακεδονικές υποθέσεις γραμμένο στα 1903, το οποίο μεταφράστηκε πρόσφατα στα ελληνικά. Ο καθηγητής παλαιοντολογίας Τιμ Φλάνερυ ανοίγει τον προβληματισμό μας πάνω σε μία εφιαλτική εξέλιξη της οικολογικής κρίσης, τη σταδιακή κατάληψη των ωκεανών από τις… μέδουσες, όπως παρουσιάζεται στο βιβλίο της Αμερικανίδας βιολόγου Lisa-Ann Gershwin, Stung! On Jellyfish Blooms and the Future of the Ocean.  Ο Δημήτρης Μπαλτάς  παρουσιάζει τα βιβλία των Άλισταιρ Μακιντάιρ λλογα ξαρτημέναντα. Γιατί ο νθρωποι χρειάζονται τίς ρετές και των U. Duchrow-F.J. Hinkelammert, διοκτησία γιά τούςνθρώπους, χι γιά τό κέρδος και ο Σπύρος Κουτρούλης το Τεχνικό σύστημα του Ζακ Ελλύλ, του πατέρα της κριτικής στη τεχνολογική αλλοτρίωση του κόσμου μας.