"Στη Μακεδονία του παλιού καιρού" Μαρκόπουλος-Νταλάρας

Μάνος Καραγιάννης στην "Καθημερινή":Σκέψεις για μια αξιόπιστη στρατηγική αποτροπής, με αναφορά στον Παναγιώτη Κονδύλη

πηγή "Καθημερινή" 17.3.2019 :http://www.kathimerini.gr/1014899/article/epikairothta/politikh/skeyeis-gia-mia-a3iopisth-strathgikh-apotrophs 

Η ναυτική άσκηση «Γαλάζια Πατρίδα» επιβεβαίωσε την επιθετική στρατηγική της Αγκυρας στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Η Τουρκία διεκδικεί τον έλεγχο μεγάλων θαλάσσιων περιοχών που ανήκουν στην ελληνική ΑΟΖ και ταυτόχρονα αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία σε νησιά και βραχονησίδες. Γι’ αυτόν τον λόγο έχει εκπονήσει ένα μεγάλο πρόγραμμα ναυτικών εξοπλισμών που περιλαμβάνει τη ναυπήγηση ενός αεροπλανοφόρου, φρεγατών και τελευταίας τεχνολογίας υποβρυχίων. Επιπρόσθετα, η Αγκυρα προσπαθεί να προμηθευτεί μαχητικά πέμπτης γενιάς F-35 και αντιαεροπορικούς πυραύλους S-400. Παρά τις δικαστικές διώξεις εναντίον πολλών αξιωματικών, οι τουρκικές ένοπλες δυνάμεις παραμένουν ισχυρές και ετοιμοπόλεμες. Αν δεν αλλάξει κάτι, η γειτονική χώρα θα αποκτήσει στρατιωτική υπεροχή έναντι της Ελλάδας γύρω στο 2022-2023.

Οι επιλογές για την ελληνική πλευρά είναι βασικά δύο. Η πρώτη είναι ο κατευνασμός, με την ελπίδα να πειστεί η Αγκυρα να εγκαταλείψει ή έστω να μετριάσει τις διεκδικήσεις της. Η πρόταση προέρχεται από επιφανείς πανεπιστημιακούς και προσφάτως από τον πρώην υπουργό κ. Νίκο Κοτζιά. Ωστόσο, η κατευναστική προσέγγιση δείχνει να αγνοεί τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί τα τελευταία χρόνια στο εσωτερικό της Τουρκίας. Η ιδεολογική χρεοκοπία του κεμαλισμού οδηγεί στη σταδιακή ισλαμοποίηση της γειτονικής χώρας. Η προοπτική ένταξης στην Ε.Ε. δεν συναρπάζει πλέον την τουρκική πολιτική ελίτ. Η διαφαινόμενη ενίσχυση των συντηρητικών και ακροδεξιών κομμάτων στις επικείμενες ευρωπαϊκές εκλογές πιθανόν να σημάνει τον οριστικό τερματισμό των τουρκοευρωπαϊκών ενταξιακών διαπραγματεύσεων. Ο κατευνασμός, λοιπόν, της Αγκυρας μπορεί να γίνει μόνο στη βάση μιας διμερούς διαπραγμάτευσης, με ό,τι αρνητικό αυτό συνεπάγεται για ελληνικά εθνικά συμφέροντα.

Η δεύτερη επιλογή είναι η ενίσχυση της αποτροπής, προκειμένου η Ελλάδα να μην εξαρτάται υπέρμετρα, όπως συμβαίνει τώρα, από τις προθέσεις συμμαχικών χωρών. Οι γεωπολιτικές ισορροπίες αλλάζουν συνεχώς και την κρίσιμη ώρα μπορεί να είμαστε μόνοι μας. Με βάση τη διεθνή βιβλιογραφία, μια επιτυχημένη στρατηγική αποτροπής περιλαμβάνει τουλάχιστον τρεις πυλώνες: ενίσχυση στρατιωτικών δυνατοτήτων, ισχυρή αποφασιστικότητα και συστηματική επικοινώνηση προθέσεων.

Η οικονομική κρίση έχει καθυστερήσει επικίνδυνα τον εκσυγχρονισμό του Πολεμικού Ναυτικού με μεγάλες μονάδες επιφανείας και την ενίσχυση της Πολεμικής Αεροπορίας με νέα μαχητικά αεροσκάφη. Οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις πρέπει να αποκτήσουν μεγαλύτερη διακλαδικότητα και ευελιξία, ώστε να είναι σε θέση να επιφέρουν ένα συντριπτικό πλήγμα στον αντίπαλο. Το κλαουζεβιτσιανό κέντρο βάρους της άλλης πλευράς είναι το ίδιο το καθεστώς, που ενδιαφέρεται πρωτίστως για την επιβίωσή του.

Ταυτόχρονα, η Αθήνα μπορεί να διδαχθεί από άλλες μικρές χώρες που αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα. Οι βαλτικές χώρες, για παράδειγμα, ενισχύουν συνεχώς τις εφεδρείες τους και επενδύουν στον κυβερνοπόλεμο για να αντιμετωπίσουν τον πανίσχυρο ρωσικό στρατό.

Επίσης, η αντιμετώπιση της τουρκικής επεκτατικότητας απαιτεί συνεχή επίδειξη αποφασιστικότητας. Η ελληνική πλευρά πρέπει να αποβάλει το φοβικό σύνδρομο που τη διακατέχει μετά την ήττα του 1974. Την ώρα που η Τουρκία διεξάγει ασκήσεις με βασικό σενάριο την κατάληψη εθνικού εδάφους, το ελληνικό στρατιωτικό δόγμα παραμένει στάσιμο.

Απέναντι σε μια χώρα που δεν σέβεται το διεθνές δίκαιο και αμφισβητεί διαρκώς την ελληνική κυριαρχία στο Ανατολικό Αιγαίο, η Αθήνα έχει μόνο έναν δρόμο να ακολουθήσει. Το κατά Παναγιώτη Κονδύλη πρώτο πλήγμα (first strike) πρέπει να ενταχθεί στον ελληνικό επιχειρησιακό σχεδιασμό, διότι μόνο έτσι θα αυξηθεί η αξιοπιστία της αποτροπής. Η Ελλάδα πρέπει να γίνει λιγότερο προβλέψιμη για τον αντίπαλο που έχει επίγνωση της χαοτικής φύσης του πολέμου. Πρακτικά αυτό σημαίνει καλύτερη συλλογή πληροφοριών και συγκέντρωση δυνάμεων όπου είναι εφικτή η ταχεία κατάληψη εχθρικού εδάφους. Αυτό ίσως να ξενίζει αρκετούς, αλλά το μέγεθος της τουρκικής απειλής και το εγγενώς γεωγραφικό μειονέκτημα της Ελλάδας επιβάλλουν την υιοθέτηση ενός νέου τρόπου σκέψης. Αν μια κρίση εξελιχθεί σε σύγκρουση, η Αθήνα πρέπει να έχει αποκομίσει εδαφικά κέρδη πριν πάει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Τέλος, η συστηματική επικοινώνηση των προθέσεων είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την ισχυροποίηση της ελληνικής αποτροπής.

Δηλώσεις του τύπου «εάν οι Τούρκοι ανέβουν σε βραχονησίδα θα την ισοπεδώσουμε» περνούν ένα ισχυρό μήνυμα αποφασιστικότητας, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Πρέπει να γίνει πλήρως κατανοητό από φίλους και αντιπάλους ότι η Ελλάδα αυτά που λέει τα εννοεί. Και αυτό θα γίνει μόνο αν όλες οι μεγάλες πολιτικές δυνάμεις συναινέσουν στη διαμόρφωση μιας εθνικής γραμμής. Η συγκρότηση ενός αρραγούς εσωτερικού μετώπου σε κρίσιμα ζητήματα, όπως είναι τα όρια της ελληνικής ΑΟΖ, θα βελτιώσει την αποτελεσματικότητα της αποτρεπτικής μας στρατηγικής.

Πριν από 45 χρόνια, ο Γεώργιος Παπανδρέου προειδοποιούσε ότι «Ο πόλεμος είναι φρενοκομείο. Εάν η Τουρκία μπει πρώτη, εμείς θα την ακολουθήσουμε!». Η ιστορική αυτή ρήση παραμένει δυστυχώς επίκαιρη. Η μόνη μας ελπίδα για να μην το κάνει η άλλη πλευρά είναι μια πειστική εθνική στρατηγική αποτροπής, που θα κλείσει οριστικά την πόρτα του φρενοκομείου.

* O κ. Μάνος Καραγιάννης είναι αναπληρωτής καθηγητής στο τμήμα Αμυντικών Σπουδών του King’s College London και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.

Γιώργος Καραμπελιάς: Εκκλησία και γένος εν αιχμαλωσία.Εναλλακτικές Εκδόσεις 2018.

Ο Π.Κονδύλης έγραφε ότι η σκέψη έχει πολεμικό χαρακτήρα, δηλαδή οργανώνεται πάνω στην διάκριση Εχθρού και Φίλου. Υπό αυτή την έννοια το νέο βιβλίο του Γ.Καραμπελιά επιβεβαιώνει πλήρως τον ισχυρισμό αυτό. Πρόκειται για ένα έργο πολεμικής. Όμως θεμελιώνεται στην εξαντλητική έρευνα και στα προσεκτικά διατυπωμένα επιχειρήματα ώστε ανταποκρίνεται πλήρως στα κριτήρια του επιστημονικού λόγου. Η τουρκοκρατία είναι μια εξαιρετικά δυσάρεστη κατάσταση για τον ελληνισμό που η εκκλησία τον περιέβαλε ως κουκούλι και τελικά τον διέσωσε. Τα κεφάλαια για τον Κύριλλο Λούκαρι και τον πατρό Κοσμά είναι ενδεικτικά του γεγονότος αυτού. Η παιδεία αντιμετωπίστηκε από τους Οθωμανούς άλλοτε αδιάφορα και άλλοτε εχθρικά και τότε την κατεδίωξε. Για το τελευταίο οι πηγές είναι πολλές. Για παράδειγμα ο ιστορικός του Οικουμενικού Πατριαρχείου Μ.Γεδεών γράφει ότι "εν τη ομαλή κατάσταση" η παιδεία δεν διωκόταν. Όμως πόσο συνηθισμένη είναι η ομαλή κατάσταση κατά την τουρκοκρατία;Πρόκειται για την εξαίρεση στον κανόνα. Αλλά η εκκλησία ήταν εξαιρετικά δραστήρια όχι μόνο σε ρεύματα επιστροφής στην παράδοση όπως οι Κολλυβάδες αλλά και στον διαφωτισμό που διακρίθηκαν κληρικοί όπως ο Ευγένιος Βούλγαρης και ο Θεοτόκης. Ο αναγνώστης θα βρει κείμενα για τον Αναβαπτισμό, τον Ρήγα, τον Α.Κοραή που αποκαλύπτουν την μεγάλη έκταση της έρευνας αλλά και την κριτική και συνθετική ικανότητα του συγγραφέα.Ειδικά για τον Α.Κοραή η κριτική που διατυπώθηκε από τον Χ.Γιανναρά και τον Ζ.Λορεντζάτο, σε αντίθεση με τον Α.Παπαδερό παρέκαμψε το γεγονός ότι ο Κοραής είχε τελικά θετική αποτίμηση για τον ορθόδοξο κλήρο, ενώ όλη του η προσπάθεια - από την έκδοση της αρχαιοελληνικής γραμματείας μέχρι τις συμμαχίες που προσπάθησε να κτίσει- είχαν ως πρωταρχικό στόχο την απελευθέρωση του υπόδουλου γένους.

Πανοπτικόν , τεύχος 24: Αφιέρωμα στους Γ.Λαντάουερ-Μ.Μπούμπερ, δύο νιτσεϊκούς κοινοτιστές

Φίλιπ Λάρκιν
    Το χορτοκοπτικό

Ερνστ Μπλοχ 
    Μίσος ή οργή;

Michael Löwy
    Ουτοπία και επανάσταση. Ο ρομαντικός σοσιαλισμός των Γκούσταβ Λαντάουερ και Μάρτιν Μπούμπερ

Erhard Doubrawa
    Η πολιτική του Εγώ-Εσύ. Μάρτιν Μπούμπερ ο Αναρχικός

Φώτης Τερζάκης
     Θεός και κράτος. Η κριτική της θρησκείας στον νεαρό Χέγκελ και στον Φώυερμπαχ, και η απήχησή της σε ορισμένα γραπτά του Μαρξ

Δημήτρης Μ. Μόσχος
    Ο κόσμος που έρχεται. Για τον μεσσιανισμό του Βάλτερ Μπένγιαμιν

Βιβή Αντωνογιάννη
   Che fece... Il gran rifiuto. Ο Μανόλης Λαμπρίδης και η κριτική

Πέτρος Πέτκας
    Κρεῖσσον ἐστί γαμῆσαι ἢ πυροῦσθαι

Κώστας Δεσποινιάδης
    Ρούντιν. Ο Μπακούνιν του Τουργκένιεφ.

Index Librorum Prohibitorum

Γ.Φ.Χέγκελ: Φιλοσοφία του Δικαίου

Πρόκειται για ένα κλασσικό κείμενο της δυτικής φιλοσοφίας που επηρέασε με πολλούς τρόπους τις εξελίξεις που ακολούθησαν, όχι μόνο στον χώρο του στοχασμού αλλά και στο πεδίο των πολιτικών γεγονότων. Είναι γνωστή η κριτική που άσκησε ο Κ.Μάρξ σε αυτό το έργο. Αλλά και οι επιρροές που γνώρισε ο Χέγκελ μα και οι αντιδράσεις που προκάλεσε οφείλονται σε ένα μεγάλο βαθμό σε αυτό το έργο. Εδώ περιέχεται η φράση " αυτό που είναι λογικό, είναι αληθινό, και αυτό που είναι αληθινό είναι λογικό. Σ' αυτή την πεποίθηση ίσταται κάθε απροκατάληπτη συνείδηση όπως η φιλοσοφία, κι από' δω εκκινεί αυτή για να γνωρίσει και το πνευματικό και το φυσικό σύμπαν"(Γ.Φ.Χέγκελ, Φιλοσοφία του Δικαίου, εισαγωγή,μετάφραση Σ.Γιακουμής, Νομική Βιβλιοθήκη, σελ.27). Την προιστορία αυτής σκέψης μπορούμε να δούμε στην ταύτιση είναι και νοείν στον Παρμενίδη.Όμως ο εξοβελισμός του παράλογου και του συμπτωματικού από τον Χέγκελ σημαίνει ότι διακρίνει μία έλλογη σύλληψη της ιστορίας που ούτε διακόπτεται ούτε παρασύρεται από απρόβλεπτα γεγονότα.Αυτός του ο λογοκρατισμός όμως αναγκαστικά περιέχει προφητικά και μεταφυσικά στοιχεία. Διότι για να είναι το πραγματικό αποκλειστικά λογικό σημαίνει ότι υπάρχει μια ουσία αναλλοίωτη που το κατευθύνει και το συγκρατεί και εμείς μπορούμε να τη διαγνώσουμε. Αυτή δεν είναι βέβαια άλλη από το παγκόσμιο Πνεύμα. Τα γεγονότα μπορούν να συμβαίνουν με το δικό τους τρόπο αλλά υπάρχει ο "δόλος της ιστορίας" που τελικά τα οδηγεί εκεί που πρέπει. Οι διαφορές στις δομές της σκέψης με τον Μαρξ είναι ελάχιστες.
Βεβαίως αυτό που εντυπωσίασε τον στοχασμό του Χέγκελ δεν ήταν παρά το κράτος. Πράγματι στην θέση των μικρών φεουδαρχικών κρατών έβλεπε να τοποθετείται στο αστικό κράτος προϋπόθεση ειρήνης και ασφάλειας των πολιτών του. Όμως ο Χέγκελ δεν αρκέστηκε σε αυτό. Είδε στην προσωπικότητα του κράτος να λύνεται το μυστήριο της ιστορίας , να λαμβάνει σάρκα και οστά το αιώνιο πνεύμα,η ιδέα. Το κράτος τελικά είναι η μορφή που λαμβάνει ο Θεός μέσα στην πραγματικότητα. Στα όρια του ο χώρος που έχουν τα άτομα είναι αυστηρά προσδιορισμένα. Αλλά ας δούμε πιο συγκεκριμένα:
" Το κράτος είναι ως η πραγματικότητα της υποστασιακής βουλήσεως, που την έχει στην εξυψωμένη στη γενικότητα του, μερική αυτοσυνείδηση, το καθαυτό και δι' εαυτό έλλογο. Αυτή η υποστασιακή ενότητα είναι απόλυτος, ακίνητος αυτοσκοπός, στον οποίο η ελευθερία κατακτά το υψηλότατό της δικαίωμα, έτσι όπως και αυτός ο αυτοσκοπός προβάλλει το ισχυρότερο (υψηλότερο) δίκαιο έναντι των ατόμων, των οποίων το υψηλότατο καθήκον είναι να αποτελούν μέλη του κράτους"(ό.π.σελ.291.) 
"Η πορεία του θεού μέσα στον κόσμο είναι να υπάρχει το κράτος. Ο δικαιολογητικός του λόγος είναι η εξουσία της πραγματούμενης ως βουλήσεως λογικής. Σχετικά με την ιδέα του κράτους, δεν πρέπει κανείς να έχει προ οφθαλμών συγκεκριμένα κράτη ή θεσμούς, αλλά πρέπει να θεωρεί την ιδέα, αυτό τον αληθή Θεό, δι' εαυτήν"(ό.π. σελ.296).
"Το κράτος είναι οργανισμός, δηλαδή ανάπτυξη της ιδέας στις επιμέρους διαφορές της"(ό.π. σελ.304).
"Πολλώ μάλλον η ανάπτυξη της ιδέας ανέδειξε ως αλήθεια ότι το πνεύμα, ώς ελεύθερο και έλλογο, είναι καθαυτό εθικό και η αληθής ιδέα είναι η πραγματική λογικότητα και είναι αυτή ακριβώς που υφίσταται ως κράτος"(ό.π.σελ.312).
"Στο κράτος δεν πρέπει κανείς να θέλει κάτι, που να μην είναι έκφραση της λογικότητας. Το κράτος είναι ο κόσμος, που δημιούργησε το πνεύμα για τον εαυτό του"(ό.π. σελ.320).
"Το κράτος πρέπει να θεωρείται ως ένα μέγα αρχιτεκτονικό οικοδόμημα, ως μια ιερογλυφική παράσταση του Λόγου, που παρουσιάζεται στην πραγματικότητα"(ό.π.σελ.331).
Οι αριστεροί και δεξιοί χεγκελιανοί, όλοι τους εντυπωσιάστηκαν από την σκέψη του Χέγκελ, παρά τις επιμέρους ενστάσεις τους. Στην Ιταλία θα περάσει στον Μπενεντέτο Κρότσε και στην συνέχεια στον Τζεντίλε θεωρητικό του φασισμού. Ο δικός μας Κ.Τσάτσος κοντά στις νεοκαντιανές επιρροές είχε αναμφισβήτητα και χεγκελιανές.. Αλλά και "Η κριτική στην εγελιανή φιλοσοφία του Κράτους και του Δικαίου" του Κ.Μάρξ δεν μπόρεσε να ξεπεράσει την φιλοσοφία του Χέγκελ. Φράσεις όπως "δεν μπορείτε να ξεπεράσετε την φιλοσοφία χωρίς να την πραγματώσετε" ή "η φιλοσοφία δεν μπορεί να πραγματωθεί χωρίς να εξαλείψει το προλεταριάτο, το προλεταριάτο δεν μπορεί να εξαλειφθεί χωρίς να πραγματώσει τη φιλοσοφία" αποκαλύπτουν ότι στην θέση του αιωνίου πνεύματος έχει μπει το προλεταριάτο, χωρίς όμως να αλλάξουν οι δομές της σκέψης.

O G.F.Hegel για τον Μέγα Αλέξανδρο

"Η ελληνική ζωή είναι μια αληθινή νεανική πράξη. Ο Αχιλλέας, ο ποιητικός νέος εγκαινίασε αυτή τη ζωή και ο Μέγας Αλέξανδρος, ο πραγματικός νέος, την έφερε σε πέρας. Και οι δύο εμφανίζονταν να μάχονται κατά της Ασίας. Ο Αχιλλέας, ως η κορυφαία μορφή της εθνικής εκστρατείας των Ελλήνων ενάντια στην Τροία, δεν είναι επικεφαλής, αλλά υπήκοος του βασιλιά των βασιλέων, δεν μπορεί να τεθεί επικεφαλής χωρίς να γίνει φανταστικός. Αντίθετα ο δεύτερος νέος, ο Αλέξανδρος, η πιο ελεύθερη και πιο όμορφη ατομικότητα που γέννησε ποτέ η πραγματικότητα, μπαίνει επικεφαλής σ' αυτή τη νεαρή ζωή που έχει φτάσει στην εσωτερική ωριμότητα και εκδικείται την Ασία"
Φ.Χέγκελ: Φιλοσοφία της ιστορίας, μετάφραση Αιμιλία Μανούση, εκδόσεις Νεφέλη, 1981, τόμος β' σελ.10.
" Ο Αλέξανδρος παιδαγωγήθηκε από τον πιο βαθύ και πολύγραφο στοχαστή της αρχαιότητας, τον Αριστοτέλη, και η ανατροφή του είταν αντάξια του παιδαγωγού. Ο Αλέξανδρος γνώρισε την πιο βαθειά μεταφυσική, έτσι το φυσικό του καθάρθηκε πλήρως και ελευθερώθηκε από τα δεσμά της τρέχουσας νοημοσύνης, της χυδαιότητας και των κενών παραστάσεων. Ο Αριστοτέλης άφησε αυτή την μεγάλη φύση όπως τη βρήκε, της εντύπωσε όμως τη βαθειά συνείδηση του αληθινού, κάνοντας έτσι αυτό το πνεύμα που είταν γεμάτο ευφυία, ένα πλαστικό πνεύμα όπως ακριβώς μια σφαίρα που πλανιέται ελεύθερη στον αιθέρα. Αναθρεμμένος μ' αυτό τον τρόπο ο Αλέξανδρος τέθηκε επικεφαλής των Ελλήνων για να μεταβιβάσει την Ελλάδα στην Ασία. Εικοσάχρονος νεαρός, οδηγούσε ένα πολύπειρο στρατό που οι στρατηγοί ήταν προχωρημένης ηλικίας και με εξαιρετική γνώση της στρατιωτικής τέχνης. Σκοπός του Αλέξανδρου ήταν να εκδικηθεί την Ασία για τα όσα έκανε στην Ελλάδα από τα παλαιά χρόνια, και να δώσει τέλος με τα όπλα στην παλιά διένεξη και πάλη ανάμεσα στην Ανατολή και τη Δύση. Σ' αυτή την πάλη, αν κατόρθωνε να κάνει την Ανατολή να πληρώσει για το κακό που υπόφερε εξαιτίας της η Ελλάδα, συνάμα ευεργετούσε την Ανατολή γιατί, ως αντάλλαγμα των πρωταρχικών μορφών του πολιτισμού που ήρθαν απ' αυτή,διέδιδε στο χώρο της την ωριμότητα και τον αναπτυγμένο πολιτισμό μεταβάλλοντας κατά κάποιο τρόπο σε ελληνική χώρα την Ασία που κατείχε. Το μεγαλείο και το ενδιαφέρον αυτού του έργου ήταν αντάξιο της μεγαλοφυίας του, και της νεαρής ιδιάζουσας ατομικότητας του, μια τέτοια ομορφιά, ποτέ δεν ξαναείδαμε να οδηγεί μια τέτοια επιχείρηση. Αυτός συνδύαζε όχι μόνο τη στρατιωτική ευφυία,, το μεγαλύτερο θάρρος και την μεγαλύτερη αξία, αλλά όλες αυτές οι ιδιότητες ανυψωνόντουσαν από την ομορφιά της ανθρωπιάς του και της ατομικότητας του. Οι στρατηγοί βέβαια του ήταν αφοσιωμένοι, ήταν όμως οι παλιοί υπήκοοι του πατέρα του, πράγμα που δυσκόλευε τη θέση του. Πράγματι το μεγαλείο του και το νεαρό της ηλικίας του τους ταπείνωσε γιατί έτσι ένοιωθαν ξεπερασμένοι τόσο οι ίδιοι όσο κι αυτά που είχαν γίνει, όταν αυτός ο φθόνος έφτανε, όπως στην περίπτωση του Κλείτου, να γίνει τυφλή μανία, ο Αλέξανδρος ήταν αναγκασμένος να χρησιμοποιήσει βία.
Η εκστρατεία του Αλέξανδρου στην Ασία ήταν ταυτόχρονα και μια επιχείρηση ανακαλύψεων γιατί πρώτος αυτός αποκάλυψε στους Ευρωπαίους τον ανατολικό κόσμο και προχώρησε σε χώρες όπως η Βακτριανή, η Σογδιανή, η βόρεια Ινδία , που στη συνέχεια ελάχιστα ήρθαν σε επαφή ξανά σε Ευρωπαίους. Ο τρόπος που έγινε αυτή η επιχείρηση παραμένει πάντα ένα αντικείμενο θαυμασμού, όπως η στρατιωτική ευφυία του στην διάταξη των μαχών και γενικά στα ζητήματα τακτικής. Ήταν μεγάλος στρατηγός στις μάχες, σοφός στις επιχειρήσεις και στις λήψεις θέσεων κατά τις συγκρούσεις. Ο θάνατος του Αλέξανδρου στο 33ο έτος της ηλικίας του στη Βαβυλώνα, προσφέρει ακόμη ένα όμορφο θέαμα του μεγαλείου του και την μαρτυρία των σχέσεων του με το στρατό, γιατί αποχωρεί απ' αυτόν με την πλήρη συνείδηση της αξίας του" (ό.π. σελ. 65,66).
" Επίσης ο Αλέξανδρος ενδιαφερόταν εξαιρετικά για τις επιστήμες και μετά τον Περικλή είναι περίφημος ως πιο γενναιόδωρος προστάτης των τεχνών. Στην ιστορία της τέχνης που έγραψε ο Μάγερ λέει ότι η διανοητική αγάπη του Αλέξανδρου για τις τέχνες διατήρησε το όνομά του εξίσου αιώνια με τις κατακτήσεις του"(ό.π. σελ.67,68).

Κυκλοφόρησε το διπλό τεύχος του περιοδικού ΕΝΕΚΕΝ ν.48,49 με αφιέρωμα στον Γ.Κοτζιούλα

Περιέχει την μελέτη μου για τον Γ.Κοτζιούλα: Από την μελαγχολία στο πνεύμα της αντίστασης. Γράφουν Σωτηρία Μελετίου, Γιάννης Βιτσαράς, Μ.Μερακλής, Σ.Κουτρούλης, Κώστας Κοτζιούλας, Στέλιος Φώκος, Στέλλα Χελιδώνη.