Γιώργος Σεφέρης: και πάλι για τον Θεόφιλο

 

Το 1952 ο Σεφέρης συναντάται με τον Ντήλαν Τόμας, τον Στήβεν Ράνσιμαν και έχει αρκετές εγκάρδιες συζητήσεις με τον Τ.Έλιοτ.

Μερικά χρόνια νωρίτερα σκέφτεται πάλι για τον Θεόφιλο. Η σκέψη του ισορροπεί ανάμεσα στον μοντερνισμό και στον ελληνισμό, ανάμεσα στην νεωτερικότητα και την παράδοση. για την ακρίβεια ο μοντερνισμός είναι αυτός που τον οδηγεί στην εμβάθυνση στα νοήματα του ελληνισμού.

Στις 13 Δεκέμβρη του 1945 επισκέπτεται τον Τσαρούχη στο σπίτι του: "Καθώς σηκωνόμασταν να φύγουμε, μας έδειξε δυό φωτογραφίες του Θεόφιλου. Στη μια ντυμένος Μεγαλέξαντρος, στην άλλη φουστανελάς. Αφάνταστη η τραγωδία (και η σοβαρότητα) που είναι ζωγραφισμένες σ' αυτό το πρόσωπο. Από χτες κυριαρχημένος από αυτή την εντύπωση. Ξύπνησα με την επιθυμία να γράψω ένα ποίημα για το Θεόφιλο"(Μέρες Ε΄, σελ.23). Πράγματι το ποίημα για τον Θεόφιλο περιέχεται στην επόμενη σελίδα. Θα προηγηθεί το σχόλιο :" η φωτογραφία του Θεόφιλου: Καλιμπάν φορτωμένος φύκια κτλ., αναδυόμενος από άλλους καιρούς. Ένα πρόσωπο Μεγαλέξαντρου, εξαντλημένο από τη συνομιλία του με τη Γοργόνα. Ένας Αλέξαντρος, φολιδωτός από κοχύλια, κρατώντας ένα σκουτάρι νέγρου. Ο Τσαρούχης έλεγε πως τα κοστούμια του ήταν από κοστούμια ιταλικής όπερας διορθωμένα από τον ίδιο"(σελ.23,24).

Στις 18 Γενάρη 1946 είναι καλεσμένος στο σπίτι φίλου ο οποίος έχει έργα του Θεόφιλου. Σημειώνει ο Σεφέρης:" Ο Θεόφιλος ζωγραφίζοντας γυρεύει να φτιάξει ένα πρόσωπο, μια σκηνή της καθημερινής ζωής, ένα τοπίο, γυρεύει να παραστήσει ένα θέμα. Αλλά το θαυμάσιο είναι που ό,τι έχει μέσα του, κάτω από τη συνείδησή του: παράδοση, αισθήσεις , παραστρατημένες επιθυμίες -βγαίνει στον αφρό και γίνεται αντικείμενο. Αυτός είναι ο πουλολόγος, το θέμά του είναι οι ξόβεργες, Όπως σε κάθε άξιο καλλιτέχνη, δεν έχει άλλη σημασία. Άνθρωπος που έχει μέσα του ένα πλατύ ομαδικό εγώ. Δε φτάνει να πεις ότι τα λουλούδια του θυμίζουν κεντήματα. Είναι εκεί, συνάμα, χιλιάδες χέρια που τα κεντούν από γενεές γενεών. Και οι πόθοι ακόμη που συνοδεύουν το κέντημα του κοριτσιού, θα έλεγα, αν δε φοβόμουν μήπως μπερδεύω τη λογοτεχνία με τη ζωγραφική του. Έτσι από το δρόμο του χεριού που φτιάχνει, ή του λουλουδιού που κάποιος το έκοψε για να μιλήσει τη γλώσσα της αγάπης ή του κορμιού που δεν το άγγιξε παρά μονάχα ο σκοτεινός πόθος, ή του στολιδιού που δεν είναι αφηρημένο, αλλά το δοχείο μιας ηρωϊκής πράξης - το σώμα ενός λεβέντη λ.χ.- θα κοίταζα να βρω τι πραγματικά συγκινεί στον Θεόφιλο".(Μέρες Ε', σελ.29,30).

Κάπου μεταξύ Πόρου και Αθήνας μεταξύ 1946-1947 σημειώνει μέσα σε παρένθεση: "Άλλωστε επειδή ήταν Έλληνας ο Μακρυγιάννης μπορεί και γράφει γράμματα στο Θεό ή κλείνει συμφωνίες με τον Αι-Γιάννη"(Μέρες,Ε', σελ.158).