Εξουσία και διακονία
Στον χριστιανισμό η εξουσία ερμηνεύεται
ως διακονία, δηλαδή ως υπηρεσία προς στον άλλο άνθρωπο. Με αυτό τον τρόπο η
διεύθυνση των ανθρώπινων υποθέσεων υπηρετεί υπέρτερους σκοπούς: την καλλιέργεια
του εσωτερικού ανθρώπου, την μάχη με τα εγωκεντρικά κίνητρα, και την δίχως
προϋποθέσεις και όρια αγάπη. Σε
όλα τα Ευαγγέλια υπάρχουν αναφορές όπου ο έσχατος γίνεται πρώτος, και ο πρώτος
διάκονος όλων των άλλων :
Σε αυτά τα κείμενα όπως και στις επιστολές του Απόστολου
Παύλου και του Απόστολου Πέτρου φωτίζεται η σχέση της εξουσίας με την
διακονία και των χριστιανών με τα κράτη.
Στα αποσπάσματα που ακολουθούν η απόδοσή του στην νεοελληνική προέρχεται από
την Ελληνική Βιβλική Εταιρία (Π.Βασιλειάδης, Ι.Γαλάνης, Γ.Γαλίτης, Ι.Καραβιδόπουλος,
Κ.Χιωτέλλη)
Στο
Κατά Ματθαίον,18:
"Εν εκείνη τη ώρα προσήλθον οι
μαθηταί τω Ιησού λέγοντες, τις άρα μείζων εστίν εν τη βασιλεία των ουρανών και
προσκαλεσάμενος ο Ιησούς παιδίον έστησεν αυτό εν μέσω αυτών και είπεν αμήν λέγω
υμίν, εαν μη στραφήτε και γενήσθε ως τα παιδία, ου μη εισελθήτε εις την
βασιλείαν των ουρανών. όστις ουν ταπεινώσει εαυτόν ως το παιδίον τούτο, ούτος
εστιν ο μείζων εν τη βασιλεία των ουρανών. και
ός εάν δέξηται παιδίον τοιούτον εν επί τω ονόματί μου, εμέ δέχεται"(Εκείνη την ώρα, πήγαν
οι μαθητές στον Ιησού και τον ρώτησαν: «Ποιος είναι άραγε ανώτερος στη βασιλεία
του Θεού;» Ο Ιησούς φώναξε τότε ένα παιδάκι, το βάλε να σταθεί ανάμεσά τους και
είπε: «Σας βεβαιώνω πως αν δεν αλλάξετε κι αν δεν γίνετε σαν τα παιδιά, δε θα
μπείτε στη βασιλεία του Θεού. Όποιος λοιπόν ταπεινώσει τον εαυτό του σαν αυτό
το παιδί, αυτός είναι ο ανώτερος στη βασιλεία του Θεού. Και όποιος δεχτεί ένα
τέτοιο παιδί στο όνομα μου, δέχεται εμένα τον ίδιο).
Στο Κατά Μάρκον, 9:
"Και ήλθεν εις Καπερναούμ και εν τη
οικία γενόμενος επηρώτα αυτούς⸱ τι εν τη οδώ προς εαυτούς διελογίζεσθε; Οι δε εσιώπων
⸱ προς αλλήλους γαρ διελέχθησαν εν τη οδώ
τις μείζων. και καθίσα εφώνησε τους δώδεκα και λέγει αυτοίς⸱ ει τις θέλει
πρώτος είναι, έσται πάντων έσχατος και πάντων διάκονος. και λαβών παιδίον έστησεν αυτό εν μέσω αυτών, και
εναγκαλισάμενος αυτό είπεν αυτοίς⸱
ος εάν εν των τοιούτων παιδίων δέξηται επί τω ονόματί μου, εμέ δέχεται⸱ και ος εάν εμέ δέξηται, ουκ εμέ δέχεται, αλλά τον
αποστείλαντά με" (Ο Ιησούς ήρθε στην Καπερναούμ και όταν μπήκε στο σπίτι
ρώτησε τους μαθητές: «Τι συζητούσατε μεταξύ σας στο δρόμο;» Αυτοί όμως
σιωπούσαν, γιατί στο δρόμο συζητούσαν μεταξύ τους ποιος είναι ανώτερος ανάμεσά
τους. Κάθισε τότε ο Ιησούς, φώναξε τους δώδεκα και τους λέει: «Όποιος θέλει να
είναι ο πρώτος θα πρέπει να γίνει ο τελευταίος απ’ όλους κι ο υπηρέτης όλων».
Ύστερα πήρε ένα παιδάκι, το έβαλε ανάμεσά τους, το αγκάλιασε και τους είπε:
«Όποιος δεχτεί ένα τέτοιο παιδί στο όνομά μου, δέχεται εμένα τον ίδιο⸱
κι όποιος δέχεται εμένα, δεν δέχεται εμένα αλλά αυτόν που μ’ έστειλε στον
κόσμο»).
Στο Κατά Λουκάν, 22
"ο δε είπεν αυτοίς, οι βασιλείς των
εθνών κυριεύουσιν αυτών, και οι εξουσιάζοντες αυτών ευεργέται καλούνται, υμείς
δε ουχ ούτως, αλλ' ο μείζων εν υμίν γινέσθω ως ο νεώτερος και ο ηγούμενος ως ο
διακονών. τις γαρ μείζων, ο ανακείμενος ή ο διακονών; ουχί ο ανακείμενος; εγώ
δε ειμί εν μέσω υμών ως ο διακονών. υμείς
δε εστέ οι διαμεμενηκότες μετ’ εμού εν τοίς πειρασμοίς μου⸱ καγω διατίθεμαι υμίν καθώς διέθετό μοι ο πατήρ μου
βασιλείαν, ίνα εσθίητε και πίνητε επί της τραπέζης μου εν τη βασιλεία μου, και
καθίσεσθε επί θρόνων κρίνοντες τας δώδεκα φυλάς τους Ισραήλ "(Ο Ιησούς
τους είπε: Οι βασιλιάδες των εθνών καταδυναστεύουν τους λαούς τους και οι
δυνάστες τους τιτλοφορούνται ευεργέτες. Εσείς όμως δεν πρέπει να κάνετε το
ίδιο, αλλά ο ανώτερος ανάμεσά σας πρέπει να γίνει σαν τον κατώτερο, κι ο
αρχηγός σαν τον υπηρέτη. Ποιος είναι ανώτερος; Αυτός που κάθεται στο τραπέζι ή
αυτός που τον υπηρετεί; Δεν είναι αυτός που κάθεται στο τραπέζι; Εγώ όμως είμαι
σαν τον υπηρέτη ανάμεσά σας. Κι εσείς είστε αυτοί που μείνατε κοντά μου στις
δοκιμασίες μου. Όπως ο Πατέρας μου μου έδωσε τη βασιλεία, θα σας δώσω κι εγώ το
δικαίωμα να τρώτε και να πίνετε στο τραπέζι μου στην βασιλεία μου. Θα καθίσετε
πάνω σε θρόνους και θα κρίνετε τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ).
Ο χριστιανισμός δεν ξεκίνησε ως κοσμικό
κίνημα παρότι μακροπρόθεσμα άλλαξε τον κόσμο. Οι στόχοι του ήταν και είναι πρωτίστως πνευματικοί,
δηλαδή η καλή αλλοίωση των συνειδήσεων. Με αυτό τον τρόπο ο άνθρωπος τίθεται
έναντι και υπάρχει ως πρόσωπο σε αναφορά προς τον Θεό.
Ο Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή ,13 γράφει :
"πάσα ψυχή εξουσίαις υπερεχούσαις
υποτασσέσθω. ου γαρ έστιν εξουσία ει μη υπό Θεού , αι δε ούσαι εξουσίαι υπό του
Θεού τεταγμέναι εισίν. ώστε ο αντιτασσόμενος τη εξουσία τη του Θεού διαταγή
ανθέστηκεν, οι δε ανθεστηκότες εαυτοίς κρίμα λήψονται"(Κάθε άνθρωπος
οφείλει να υποτάσσεται στις ανώτερες εξουσίες, γιατί δεν υπάρχουν εξουσίες παρά
από το Θεό, κι αυτές οι εξουσίες που υπάρχουν έχουν τεθεί από το Θεό. Έτσι
λοιπόν, όποιος αντιτάσσεται στην εξουσία, αντιστέκεται στην τάξη που έβαλε ο
Θεός κι όσοι αντιστέκονται είναι ίδιοι υπεύθυνοι για την τιμωρία τους».
Βεβαίως μερικές γραμμές παρακάτω συμπληρώνει
"αποδότε ουν πάσι τας οφειλάς", σίγουρα όχι ότι δεν του οφείλουμε.
Τα αποσπάσματα από την προς Ρωμαίους
επιστολή προβλημάτισε ιδιαίτερα για την σχέση εξουσίας, κράτους και θρησκείας
πολλούς στοχαστές όπως τον Τολστόι και τον Ζ.Ελλύλ. Ενώ ο χριστιανισμός
διωκόταν ήδη από την ρωμαϊκή εξουσία και
δημιουργούσε τους πρώτους μάρτυρες, εδώ αντί της ανταρσίας και της επανάστασης
προτείνετε η αποδοχή αλλά με την σημείωση να μη της
αποδίδετε τίποτε παραπάνω από ότι της οφείλουμε. Η αλλαγή στην ιστορία επέρχεται σταδιακά
μακροπρόθεσμα με την αλλαγή των συνειδήσεων.
Στην ίδια επιστολή αναφέρεται «ευλογείτε τους
διωκόντας υμάς, ευλογείτε και μη καταράσθε»
(να προσεύχεστε για το καλό των διωκτών
σας, να ζητάτε την ευλογία του Θεού γι’ αυτούς και όχι να τους καταριέστε) και
προσθέτει «εάν ούν πεινά ο εχθρός σου, ψώμιζε αυτόν, εάν διψά, πότιζε αυτόν,
τούτο γαρ ποιών άνθρακας πυρός σωρεύσεις επί την κεφαλήν αυτού, μη νικώ υπό του
κακού, αλλά νίκα εν τω αγαθώ το κακόν»(Αν λοιπόν πεινάει ο εχθρός σου, δώσ’ του
να φάει, αν διψάει, δώσ’ του να πιεί, μ΄αυτή την τακτική θα τον κάνεις να αισθανθεί τύψεις και ντροπή.
Μην αφήνεις να σε νικήσει το κακό, αλλά να νικάς το κακό με το αγαθό).
Στην προς Κορινθίους Α' ,7 επιστολή ο Απόστολος Παύλος γράφει:
"ο γαρ εν Κυρίω κληθείς δούλος
απελεύθερος Κυρίου εστίν⸱ ομοίως και ο ελεύθερος κληθείς δούλος
εστί Χριστού. τιμής ηγοράσθητε ⸱μη γίνεσθε δούλοι
ανθρώπων"(γιατί, όποιος δέχτηκε την κλήση του Κυρίου όντας δούλος,
απελευθερώθηκε από τον Κύριο⸱ παρόμοια, κι αυτός
που όντας ελεύθερος δέχτηκε την κλήση του Κυρίου, γίνεται δούλος του Χριστού.
Έχει καταβληθεί το αντίτιμο για την απελευθέρωσή σας. Γι’ αυτό μην
υποδουλώνεστε σε ανθρώπους).
Ίσως
σε αυτό το σημείο γίνετε πιο τον κατηγορηματικό τρόπο η αποδοκιμασία της
τυραννικής εξουσίας : ο Χριστός πλήρωσε το αντίτιμο και πλέον δεν μπορούμε να
είμαστε δούλοι των ανθρώπων.
Είναι ενδιαφέρον και ενδεικτικό ότι στην
χριστιανό-αναρχική προσέγγιση( μια ερμηνεία με μικρή απήχηση που όμως επιδιώκει
να συνενώσει πνευματικά δύο ρεύματα κατ’ αρχάς αντίθετα) η αποτίμηση των επιστολών του Απόστολου
Παύλου είναι θετική όπως και το γράμμα και το πνεύμα των Ευαγγελίων. Ο Alexandre Christoyannopoulos στο δοκίμιο του με το
τίτλο «Αντιδρώντας στο Κράτος: η θέση των χριστιανών αναρχικών για την Προς
Ρωμαίους Επιστολή κεφ.13, «Τα του Καισαρος τω Καίσαρι» και την πολιτική
ανυπακοή» γράφει: «Έτσι, όσο παράξενο ή και εξωφρενικό μπορεί αρχικά να φανεί,
πολλοί χριστιανοί αναρχικοί ισχυρίζονται ότι η Προς Ρωμαίους 13 καλεί τους
χριστιανούς να αποδεχτούν και να συγχωρέσουν το κράτος χωρίς όμως να του
αναγνωρίζουν οποιαδήποτε απόλυτη εξουσία. Γι’ αυτούς σε καμία περίπτωση δεν
τίθεται έτσι σε κίνδυνο η αδιαμφισβήτητη κριτική του Ιησού στο κράτος ή το
κάλεσμα που κάνει στην ανθρωπότητα να το παραμερίσει. Απλά επιβεβαιώνεται
πως ο Ιησούς καλεί σε ανατροπή του
κράτους μέσω της αγάπης, της προσφορά και της θυσίας»[1].
Μια πολιτική θεολογία του χριστιανισμού
για να είναι άρτια, αφού λάβει υπόψη το ιστορικό και κοινωνικό περιβάλλον μέσα
στο οποίο για πρώτη φορά ο λόγος του ακούστηκε, θα πρέπει αναγκαστικά να
αναφερθεί και σε άλλα θέματα που εδώ δεν μπορούν να εξεταστούν και θα είναι
αντικείμενο ενός άλλου δοκιμίου, όπως: Η
προτεραιότητα της ελευθερίας (όστις βούλεται πίσω μου ελθείν…), η
αναφορά στο βασίλειο του Καίσαρα και στο βασίλειο του Θεού, η σημασία της επί
του όρους Ομιλίας, η αποδοκιμασία του πλούτου, η υποχρέωση αμοιβής της
ανθρώπινης εργασίας, δηλαδή μια πλειάδα σημαντικών θεμάτων και ερωτημάτων.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου