Κωνσταντίνος Τσάτσος: Τα θεμέλια της Ευρώπης

 

Στις 9 Απριλίου 1982 ο Κ.Τσάτσος με την ιδιότητα του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας μίλησε στην Σχολή Ευελπίδων. με θέμα τα "Θεμέλια της Ευρώπης". Στην συνέχεια η ομιλία αποτέλεσε το δεύτερο κεφάλαιο του βιβλίου με τον τίτλο " Δημοκρατία και Ευρώπη" από τις εκδόσεις Αστρολάβος/ Ευθύνη(Αθήνα,1982).

Ορισμένα βασικά συμπεράσματα είναι ότι "κάθε έθνος θα διατηρήσει ό,τι του είναι απαραίτητο για να αναπτύξει την εθνική του φυσιογνωμια, την πολιτική του ιδιοτυπία, το εθνικό του ήθος. Με άλλα λόγια, μια τέτοια ενότητα εθνών δεν θα έπρεπε να φύγει από την καθιερωμένη αρχή της πρωταρχίας της ιδέας του έθνους"(σελ.49) και ότι βασικός όρος της ευρωπαϊκής ενότητας είναι η δημοκρατική συγκρότηση ώστε "μόνο σε μια δημοκρατικά συγκροτημένη Ευρώπη μπορεί κάθε έθνος να διαφυλάξει την ιδιομορφία του, την προσωπικότητα του, όπως μόνο σε μια δημοκρατικά κυβερνώμενη πολιτεία διατηρεί κάθε άτομο την οντότητά του και τη δημιουργική του ελευθερία"(σελ.49).

Επίσης η ευρωπαϊκή ενότητα δεν μπορεί να θεμελιωθεί στα κοινά συμφέροντα τα οποία μπορεί να είναι συγκυριακά, αλλά και στον κοινό πολιτισμό, στις κοινές αξίες: "Είναι ένα σύστημα αξιών κοινό, μια κοινή αντίληψη για τον άνθρωπο και την αποστολή του στον κόσμο. Αυτό το σύστημα αξιών γεννήθηκε πρώτα εδώ στην Ελλάδα και σε όσα σ' αυτό βασικά έδωσε η Ελλάδα προστέθηκαν οι αξίες που έδωσε η Ρώμη και ο Χριστιανισμός. Αυτό το σύστημα αξιών είναι το κοσμοθεωρητικό βάθρο απάνω στο οποίο οικοδομήθηκε και μορφώθηκε η σύγχρονη Ευρώπη"(σελ.64).

Το τελικό συμπέρασμα του Κ.Τσάτσου που μας αφορά ιδιαίτερα σήμερα είναι το ακόλουθο:

"Δεν νοείται Ευρώπη χωρίς Ελλάδα. Οι Ευρωπαίοι, όλοι, έχουν την Ελλάδα μέσα τους, μέσα στον πολιτισμό τους, μέσα στα ήθη τους, μέσα στους νόμους των, μέσα στους μύθους των, μέσα στον τρόπο που σκέπτονται και γράφουν. Αλλά δεν νοείται και Ελλάδα χωρίς Ευρώπη. Η Ευρώπη είναι ο τόπος μας. Δεν έχουμε ανάγκη να ξενητευθούμε για να ζήσωμε στην Ευρώπη. Είμαστε επί τρεις χιλιετηρίδες οι ακρίτες αυτής της γης.. Τα σύνορά μας δεν είναι μόνο σύνορα της Ελλάδας. Είναι και τα σύνορα της Ευρώπης. Και της μεγάλης αυτής πατρίδας τα σύνορα θα τα φυλάξομε όλοι μαζί, όλοι οι ελεύθεροι πολίτες των αληθινών δημοκρατιών"(σελ. 69).