Η μετάφραση του έργου του Ν.Μακιαβέλλι από τον Π.Κονδύλη συνοδεύτηκε από την εισαγωγή που αποτελεί μια αυτόνομη μελέτη. Ο J.Burnham, πρώην τροτσκιστής, έγινε γνωστός από το έργο του "Η επανάσταση των διευθυντών"(εκδόσεις Κάλβος). Η μονογραφία του για τον Μακιαβέλλι και τους Μακιαβελλιστές αποτελεί την πολιτική τους αποκατάσταση.
Ο Π.Κονδύλης στην μελέτη του για τον Μακιαβέλλι υποστηρίζει ότι "από την άποψη αυτή, ο ηγεμόνας είναι φαινόμενο "δημοκρατικό", δηλαδή μπορούσε θαυμάσια να κατάγεται από οποιοδήποτε κοινωνικό στρώμα και να επιβάλλεται μονάχα χάρη στις ικανότητές του, όπως κι ένας λόγιος ή καλλιτέχνης - και μάλιστα η ταπεινή του καταγωγή τον βοηθούσε ν' ανέβει ψηλά, γιατί τον απάλλαζε προκαταβολικά από τα ηθικά και θρησκευτικά δεσμά ή από το δίκαιο της διαδοχής, που αποδεχόταν η τάξη των ευγενών, καθώς κι από τα φεουδαλικά-ιπποτικά αισθήματα τιμής κτλ"(Ν.Μακιαβέλλι, Έργα, μετ.Π.Κονδύλη, εκδόσεις Κάλβος σελ. 30,31). Επίσης ο Κονδύλης αποσαφηνίζει ότι ο "Μακιαβέλλι εκτιμάει την ισχύ και βλέπει ότι ο κόσμος κυβερνιέται από την ισχύ, όμως η ισχύς αυτή γίνεται αντιληπτή κατά μεγάλο μέρος σα νοημοσύνη, σαν ορθή άσκηση της τεχνικής και σωστή τοποθέτηση απέναντι στις καταστάσεις, δηλ. σα μέγεθος εν μέρει πνευματικό"(ό.π. σελ.57). Για να καταλήξει: "Βλέπουμε λοιπόν ότι ο Μακιαβέλλι αντιμετωπίζει το πρόβλημα του πολιτεύματος από τη σκοπιά της κρατικής λογικής. Θα δεχόταν κάθε μορφή που θα λειτουργούσε αποδοτικά για το κράτος , η κρατική λογική φέρνει έτσι τον ωφελιμισμό κι ο ωφελιμισμός στο σχετικσμό: απόλυτες αξίες δεν υπάρχουν, καλό είναι ότι ωφελεί το κράτος"(ό.π. σελ. 136). Ο μακιαβελλισμός χρησιμοποιήθηκε ως κατηγορία από κάθε πλευρά και από τον θύτη και το θύμα: "Το τρομακτικό παράδοξο του αιώνα μας, να μάχεται για την Ουτοπία με εκατομμύρια μαχητές αποφασισμένους και να παραδέρνει μέσα στον πιο τυφλό ολοκληρωτισμό, έδωσε καινούργια μορφή στη διαλεκτική των σχέσεων του θύτη προς το θύμα, κι ο "μακιαβελλισμός" αποτελεί κατηγορία που εκτοξεύεται απ' την πλευρά των δύο. Στις δίκες της Μόσχας ο θύτης με τη φωνή του Βισίνσκι , μέμφεται για "μακιαβελλισμό" το θύμα,τον Κάμενεφ, συγγραφέα ενός μεστού εισαγωγικού σημειώματος σε μιαν έκδοση των έργων του Μακιαβέλλι: υπερασπίζοντας (ο θύτης!) τη δυνατότητα μιας άσπιλης πολιτικής και κατακεραυνόντας υποκριτικά τον "μακιαβελλισμό" αναζητάει ένα άλλοθι, ένα ιδεολογικό προσωπείο, για να καλυφθεί και να δράσει ελεύθερα, η στάση του δεν διαφέρει από τη στάση του αστικού φιλελευθερισμού. Μα λίγο πριν το 1956, όταν τα ρωσικά άρματα θα αιματοκυλίσουν τους επαναστάτες εργάτες της Βουδαπέστης, η μομφή του "μακιαβελλισμού" διατυπώνεται από το θύμα, τον Ίμρε Νάγκυ, εναντίον του θύτη. Και του θύτη και του θύματος οι κατηγορίες είναι εξίσου μακριά από την επιστημονική αλήθεια σχετικά με τον Μακιαβέλλι, όμωως η πρώτη εμπνέεται από την υποκρισία, ενώ η δεύτερη από την αγωνία και τη διαμαρτυρία, κι ύστερα, οι λειτουργίες που επιτελούν είναι διαμετρικά αντίθετες: η πρώτη συγκαλύπτει, ενώ η δεύτερη αποκαλύπτει"(ό.π. σελ.167).
Ο J.Burnham υποστηρίζει: "Ο Μακιαβέλλι είχε συμπεράνει ότι η Ιταλία μπορούσε να ενοποιηθεί μόνο υπό έναν ηγεμόνα, ο οποίος θα έπαιρνε την πρωτοβουλία να συνενώσει όλες τις αυτόνομες οντότητες της χώρας σε ένα έθνος. όσοι σκέφτονται συναισθηματικα και όχι επιστημονικά για τα πολιτικά πράγματα ασφαλώς παρερμηνεύουν αυτό το συμπέρασμα. Ο Μακιαβέλλι δεν κατέληξε σ' αυτό διότι προτιμούσε τη μοναρχία ή την απολυταρχική διακυβέρνηση -θα δούμε αργότερα ποιες ήταν οι προτιμήσεις του. Κατέληξε σ' αυτό το συμπέρασμα διότι ανακάλυψε ότι το υπαγόρευαν οι πραγματικές καταστάσεις"(J.Burnhham, Οι Μακιαβελιστές-υπέρμαχοι της ελευθερίας, μετάφραση Μ.Α. Αλαβάνου, εκδόσεις Κέδρος, σελ.61). Στον "Ηγεμόνα" διακρίνει τις κυβερνήσεις σε μοναρχίες (πριγκιπάτα) και "κοινοπολιτείες"(δημοκρατίες). Συμπεραίνει δε:"Ο Μακιαβέλι θεωρεί ότι το άριστο πολίτευμα είναι η δημοκρατία, την οποία αποκαλούσε "κοινοπολιτεία". Όχι μόνο προτιμά μια δημοκρατική διακυβέρνηση, υπό λοιπές κανονικές συνθήκες , θεωρεί μια δημοκρατία ισχυρότερη, πιο ανθεκτική στο χρόνο, πιο συνετή και πιο ευέλικτη από οποιαδήποτε μορφή μοναρχίας. Η θέση αυτή αποσαφηνίζεται πάνω απ' όλα στο πιο σημαντικό του έργο, τις Διατριβές πάνω στην πρώτη δεκάδα του Τίτου Λίβιου, αλλά υπονοείται τουλάχιστον σε όλα τα κείμενα του. Όταν στην επιστολή του προς τον Ζηνόβιο απαντά στην κατηγορία ότι σε όλα τα γραπτά του "υπαινίσσεται" τη "μεγάλη του θέρμη για το Δημοκρατικό Πολίτευμα' αποδέχεται με ειλικρίνεια το δίκαιο της κατηγορίας"(ό.π. σελ.92,93
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου