Ο Σ.Κυριαζόπουλος υπήρξε καθηγητής της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο των Ιωαννίνων μέχρι ένα αυτοκινητιστικό δυστύχημα τον Νοέμβριο του 1977 να του κόψει απότομα το νήμα της ζωής. Μαθητής του Κάρλ Γιάσπερς κληρονόμησε από αυτόν τον κριτικό λόγο έναντι της τεχνικής που έχει μια σπουδαιότητα ανεπηρέαστη από τον χρόνο που κύλισε. Τα τελευταία χρόνια που διαβάσαμε σημαντικά έργα για την Τεχνική (του Μ.Χάιντεγκερ, του Ζ.Ελλύλ, του Κ.Καστοριάδη, του Λ.Μάμφορντ) το έργο του Σ.Κυριαζόπουλου ανακαλύπτεται εκ νέου και τροφοδοτεί γόνιμα την σκέψη μας.
Στο έργο του "Ενώπιον της Τεχνικής" τίθονται οι φιλοσοφικές και μεταφυσικές προϋποθέσεις της Τεχνικής αλλά και το αίτημα για τον εξανθρωπισμό της.
Επισημαίνει για την καταγωγή και την προέλευσή της:" εάν δεν υπολογισθή ο πνευματικός παράγων εις την Τεχνικήν δεν κατανοείται ούτε η κατεύθυνσις ούτε η καταγωγή της...Υπό τους όρους αυτούς η Τεχνική εμφανίζεται ως κατάληξις της θρησκευτικής απιστίας του Ευρωπαίου, ο οποίος προσηλυτίσθη δια της βίας εις τον Χριστιανισμόν, χωρίς να έχη κατόπιν την δυνατότητα να επικοινωνήση αμέσως προς τον Θεόν, διότι δεν γνώριζε την λατινικήν γλώσσαν των μοναχών, με αποτέλεσμα να συνάψη επέκεινα των λατρευτικών του υποχρεώσεων μιαν πρωτοφανή δια την ιστορίαν λυτρωτικήν σχέσιν προς την αρχικώς δαιμονικήν και μετά την ισχυροποίησιν της πολιτικής αρχής ουδετέραν φυσικήν πραγματικότητα"(σελ.19).
Σύμφωνα με τον Σ.Κυριαζόπουλο με την Τεχνική ο άνθρωπος χάνει το πρόσωπο του (ταυτίζεται με το πράγμα γράφει σε άλλο σημείο) αλλά θα μπορούσε να το κερδίσει "δια της συνειδήσεως των όρων δια των οποίων αποδεσμεύεται των φυσικών του δυνατοτήτων.Η Τεχνική κατά συνέπειαν δημιουργεί το πρόβλημα της Τεχνικής το οποίον δεν θα λυθή τεχνικώς, εφ' όσον τεχνικώς προκύπτει"(σελ.21). Σε αυτό το σημείο ελλοχεύει η προσπάθεια να υποκατασταθεί ο Θεός με μια νέα νεότητα:" ό,τι έπραττεν άλλοτε ο Θεός, εμφανίζεται εις την εποχήν μας ως τεχνική δυνατότης"(σελ.23).
Στον δυτικό κόσμο η αγιότητα εκδιώκεται από την ζωή και η γνώση της φύσεως εμφανίζεται ως θρησκευτική αρετή ενώ στην ορθόδοξη ανατολή "η πίστης εκέρδισε το εσωτερικό της μέγεθος και συγκεκριμένως την μυστικήν της διάστασιν"(σελ.27). Η φύση μετατρέπεται σε αντικείμενο ώστε "έκτοτε η γνώσις εις την Ευρώπην δεν αποκαλύπτει την πραγματικότητα, αλλά συμπίπτει προς την δύναμιν, η οποία την θέτει τεχνικώς υπό τον ανθρώπινον έλεγχον"(σελ.29) ενώ "το τεχνικό πνεύμα δεν υπάρξε δια τούτον επακόλουθον, αλλ' ο ιστορικός όρος της επιστημονικής ερεύνης"(σελ.29).
Η τεχνική έχει προέλευση μεταφυσική: " αλλ' επειδή η φύσις του τεχνικού ανθρώπου έχει μεταφυσικόν χαρακτήρα, δι' αυτόν τον λόγον το τεχνικόν έργον δεν είναι απλή φύσις ,μια ορατή μορφή της ανάγκης, αλλά μια ενσάρκωσις της ελευθερίας"(σελ.61). Όμως με αυτόν τον τρόπο τίθεται η τραγικότητα του ανθρώπου: "η τραγικότης λοιπόν του σύγχρονου κόσμου προέρχεται εκ του γεγονότος, ότι ο άνθρωπος έναντι του έργου του γίνεται αντικείμενον" (σελ.62). Διότι "ομιλούμεν περί τραγικότητος, όπου η ελευθερία συγκρούεται προς την ελευθερίαν. Όταν η ανάγκη συντρίβη την ελευθερίαν, πρόκειται περί δράματος... Το πνεύμα της εποχής είναι τραγικόν, διότι η ασυνέπεια εντός των κόλπων της ελευθερίας δεν είναι διαλεκτική. Τεχνική, ασυνέπεια της ελευθερίας και συντριβή του ανθρώπου είναι διάφοροι εκφράσεις δια το αυτό γεγονός"(σελ.63).
Ο Σ.Κυριαζόπουλος προσδοκά τον εξανθρωπισμό της Τεχνικής. Αλλά την ριζικότερη λύση την εντοπίζει στην "πνευματική του ενότητα πρός το πρόσωπον του"(σελ.144) αλλά και να "εσωτερικευθή πάση θυσία ο προσωπικός τρόπος ζωής"(σελ.144). Σε αυτό το σημείο συναντάται με την φιλοσοφία αλλά και την θεολογία του προσώπου.
Στο έργο του "Ενώπιον της Τεχνικής" τίθονται οι φιλοσοφικές και μεταφυσικές προϋποθέσεις της Τεχνικής αλλά και το αίτημα για τον εξανθρωπισμό της.
Επισημαίνει για την καταγωγή και την προέλευσή της:" εάν δεν υπολογισθή ο πνευματικός παράγων εις την Τεχνικήν δεν κατανοείται ούτε η κατεύθυνσις ούτε η καταγωγή της...Υπό τους όρους αυτούς η Τεχνική εμφανίζεται ως κατάληξις της θρησκευτικής απιστίας του Ευρωπαίου, ο οποίος προσηλυτίσθη δια της βίας εις τον Χριστιανισμόν, χωρίς να έχη κατόπιν την δυνατότητα να επικοινωνήση αμέσως προς τον Θεόν, διότι δεν γνώριζε την λατινικήν γλώσσαν των μοναχών, με αποτέλεσμα να συνάψη επέκεινα των λατρευτικών του υποχρεώσεων μιαν πρωτοφανή δια την ιστορίαν λυτρωτικήν σχέσιν προς την αρχικώς δαιμονικήν και μετά την ισχυροποίησιν της πολιτικής αρχής ουδετέραν φυσικήν πραγματικότητα"(σελ.19).
Σύμφωνα με τον Σ.Κυριαζόπουλο με την Τεχνική ο άνθρωπος χάνει το πρόσωπο του (ταυτίζεται με το πράγμα γράφει σε άλλο σημείο) αλλά θα μπορούσε να το κερδίσει "δια της συνειδήσεως των όρων δια των οποίων αποδεσμεύεται των φυσικών του δυνατοτήτων.Η Τεχνική κατά συνέπειαν δημιουργεί το πρόβλημα της Τεχνικής το οποίον δεν θα λυθή τεχνικώς, εφ' όσον τεχνικώς προκύπτει"(σελ.21). Σε αυτό το σημείο ελλοχεύει η προσπάθεια να υποκατασταθεί ο Θεός με μια νέα νεότητα:" ό,τι έπραττεν άλλοτε ο Θεός, εμφανίζεται εις την εποχήν μας ως τεχνική δυνατότης"(σελ.23).
Στον δυτικό κόσμο η αγιότητα εκδιώκεται από την ζωή και η γνώση της φύσεως εμφανίζεται ως θρησκευτική αρετή ενώ στην ορθόδοξη ανατολή "η πίστης εκέρδισε το εσωτερικό της μέγεθος και συγκεκριμένως την μυστικήν της διάστασιν"(σελ.27). Η φύση μετατρέπεται σε αντικείμενο ώστε "έκτοτε η γνώσις εις την Ευρώπην δεν αποκαλύπτει την πραγματικότητα, αλλά συμπίπτει προς την δύναμιν, η οποία την θέτει τεχνικώς υπό τον ανθρώπινον έλεγχον"(σελ.29) ενώ "το τεχνικό πνεύμα δεν υπάρξε δια τούτον επακόλουθον, αλλ' ο ιστορικός όρος της επιστημονικής ερεύνης"(σελ.29).
Η τεχνική έχει προέλευση μεταφυσική: " αλλ' επειδή η φύσις του τεχνικού ανθρώπου έχει μεταφυσικόν χαρακτήρα, δι' αυτόν τον λόγον το τεχνικόν έργον δεν είναι απλή φύσις ,μια ορατή μορφή της ανάγκης, αλλά μια ενσάρκωσις της ελευθερίας"(σελ.61). Όμως με αυτόν τον τρόπο τίθεται η τραγικότητα του ανθρώπου: "η τραγικότης λοιπόν του σύγχρονου κόσμου προέρχεται εκ του γεγονότος, ότι ο άνθρωπος έναντι του έργου του γίνεται αντικείμενον" (σελ.62). Διότι "ομιλούμεν περί τραγικότητος, όπου η ελευθερία συγκρούεται προς την ελευθερίαν. Όταν η ανάγκη συντρίβη την ελευθερίαν, πρόκειται περί δράματος... Το πνεύμα της εποχής είναι τραγικόν, διότι η ασυνέπεια εντός των κόλπων της ελευθερίας δεν είναι διαλεκτική. Τεχνική, ασυνέπεια της ελευθερίας και συντριβή του ανθρώπου είναι διάφοροι εκφράσεις δια το αυτό γεγονός"(σελ.63).
Ο Σ.Κυριαζόπουλος προσδοκά τον εξανθρωπισμό της Τεχνικής. Αλλά την ριζικότερη λύση την εντοπίζει στην "πνευματική του ενότητα πρός το πρόσωπον του"(σελ.144) αλλά και να "εσωτερικευθή πάση θυσία ο προσωπικός τρόπος ζωής"(σελ.144). Σε αυτό το σημείο συναντάται με την φιλοσοφία αλλά και την θεολογία του προσώπου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου