Το 1997 κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης ένας μικρός τόμος με αυτό τον τίτλο με τρία σημαντικά δοκίμια : του Νάσου Βαγενά: ο μύθος του ελληνοκεντρισμού, του Τάκη Καγιαλή: Ο Μακρυγιάννης του Σεφέρη και του Μιχάλη Πιερή: Σεφέρης και Κύπρος.
Ο Τ.Καγιαλής θα επανέλθει στο Μακρυγιάννη και στον τρόπο που τον ερμήνευσε αλλά και τον καθιέρωσε τελικά η γενιά του 30 στο έργο του "Η επιθυμία για το μοντέρνο-δεσμεύσεις και αξιώσεις της λογοτεχνικής διανόησης στην Ελλάδα του 1930(Βιβλιόραμα , Αθήνα 2007).Παρότι δεν το ομολογεί πρόκειται για απάντηση στις κατηγορίες που έχει εγείρει ο Γ.Γιανουλόπουλος κατά του Σεφέρη και του Μακρυγιάννη.
Γράφει λοιπόν " στην πραγματικότητα η στάση του Σεφέρη απέναντι στην παράδοση όχι μόνο δεν αντίκειται στην μοντερνιστική του πρακτική, αλλά αποτελεί και μιαν ισχυρή έκφρασή της"(Μοντερνισμός και ελληνικότητα, σελ.35). Η διάλεξη του Σεφέρη για τον Μακρυγιάννη "δεν οδηγούσε μακρυά από τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό, αλλά στο κέντρο των αναζητήσεων του"(σελ. 43). Πιο συγκεκριμένα το ύφος του Μακρυγιάννη "όπως το συστήνει ο Σεφέρης ανταποκρίνεται σε βασικές αρχές της ποιητικής του (αγγλοσαξωνικού κυρίως) μοντερνισμού. Η δυσκολία, που ορίζει τη γραφή ως αγώνα με τις λέξεις, η ποιητική της συναρμολόγησης, που "χτίζει" το κείμενο σαν γλυπτική κατασκευή, και η συνακόλουθη μετατροπή της ανάγνωσης σε διαδικασία αποκρυπτογράφησης είναι τόσο για τον Μακρυγιάννη όσο και για τους μοντερνιστές, υποχρεωτικοί όροι για να εκφραστούν με αυθεντικό τρόπο. Επίσης: η γραφή που προκύπτει με τόσο κόπο δημιουργεί, όπως λέει ο Σεφέρης, συγκίνηση που "είναι απαλλαγμένη από κάθε σκουριά αισθηματισμού" και κατοχυρώνει τη φερεγγυότητα του λόγου του Στρατηγού: "έμεινε -όπως βγαίνει από το γράψιμό του το απελέκητο- πάντα ορθός ως το τέλος: άνθρωπος στο ύψος του ανθρώπου"(Δ496,256). "Ο χαρακτήρας του ανθρώπου φαίνεται σε κάθε πινελιά" έγραφε ο Έζρα Πάουντ"(σελ.44). Με αυτό τον τρόπο "ο Σεφέρης διαφοροποιείται από τον παλιομοδίτικο λαογραφισμό"(σελ/46) και ερμηνεύει την γραφή του Μακρυγιάννη ως "προδρομική εκδοχή της μοντερνιστικής γραφής"(σελ.46). Ο Τ.Καγιαλής στη συνέχεια είναι περισσότερο αναλυτικός για τις διαδρομές που ακολούθησε η μοντερνιστική γραφή ώστε να τεκμηριώσει ισχυρότερα τα συμπεράσματά του. Σε αυτή τη γραφή (Πάουντ. Έλιοτ, Γέητς)θα εντοπίσει τον λόγο που επικρίνει τον "μαζικό πολιτισμό των σύγχρονων μεγαλουπόλεων", την "αστική μάζα και τους συμβιβασμένους διανοούμενους που την υπηρετούν"(σελ.47) , την "αστικοποίηση του πνεύματος" (σελ.52) και επιχειρεί να ανακαλύψει "λησμονημένες περιοχές άδολης συλλογικότητας"(σελ.48).
Επίσης στο έργο του "Επιθυμία για το μοντέρνο" ο Τ.Καγιαλής σημειώνει ότι "η πρώτη εκδήλωση λογοτεχνικού ενδιαφέροντος για τον Μακρυγιάννη στα χρόνια του Μεσοπολέμου σημειώνεται στις αρχές του 1936, όταν το περιοδικό Το τρίτο μάτι ανθολογεί ένα μικρό δείγμα από τα Απομνημονεύματα επιλεγμένο από τον Ν.Γ.Πεντζίκη σε ειδικό τεύχος του, αφιερωμένο στην τέχνη του λόγου"(σελ.234). Στο ίδιο τεύχος ανθολογούνται Ερωτόκριτος, Παπαδιαμάντης, Ντάντε, Μαλλαρμέ, Παπατσώνης,Πεντζίκης, Α.Δρίβας, Ν.Ράντος.
Γράφει λοιπόν " στην πραγματικότητα η στάση του Σεφέρη απέναντι στην παράδοση όχι μόνο δεν αντίκειται στην μοντερνιστική του πρακτική, αλλά αποτελεί και μιαν ισχυρή έκφρασή της"(Μοντερνισμός και ελληνικότητα, σελ.35). Η διάλεξη του Σεφέρη για τον Μακρυγιάννη "δεν οδηγούσε μακρυά από τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό, αλλά στο κέντρο των αναζητήσεων του"(σελ. 43). Πιο συγκεκριμένα το ύφος του Μακρυγιάννη "όπως το συστήνει ο Σεφέρης ανταποκρίνεται σε βασικές αρχές της ποιητικής του (αγγλοσαξωνικού κυρίως) μοντερνισμού. Η δυσκολία, που ορίζει τη γραφή ως αγώνα με τις λέξεις, η ποιητική της συναρμολόγησης, που "χτίζει" το κείμενο σαν γλυπτική κατασκευή, και η συνακόλουθη μετατροπή της ανάγνωσης σε διαδικασία αποκρυπτογράφησης είναι τόσο για τον Μακρυγιάννη όσο και για τους μοντερνιστές, υποχρεωτικοί όροι για να εκφραστούν με αυθεντικό τρόπο. Επίσης: η γραφή που προκύπτει με τόσο κόπο δημιουργεί, όπως λέει ο Σεφέρης, συγκίνηση που "είναι απαλλαγμένη από κάθε σκουριά αισθηματισμού" και κατοχυρώνει τη φερεγγυότητα του λόγου του Στρατηγού: "έμεινε -όπως βγαίνει από το γράψιμό του το απελέκητο- πάντα ορθός ως το τέλος: άνθρωπος στο ύψος του ανθρώπου"(Δ496,256). "Ο χαρακτήρας του ανθρώπου φαίνεται σε κάθε πινελιά" έγραφε ο Έζρα Πάουντ"(σελ.44). Με αυτό τον τρόπο "ο Σεφέρης διαφοροποιείται από τον παλιομοδίτικο λαογραφισμό"(σελ/46) και ερμηνεύει την γραφή του Μακρυγιάννη ως "προδρομική εκδοχή της μοντερνιστικής γραφής"(σελ.46). Ο Τ.Καγιαλής στη συνέχεια είναι περισσότερο αναλυτικός για τις διαδρομές που ακολούθησε η μοντερνιστική γραφή ώστε να τεκμηριώσει ισχυρότερα τα συμπεράσματά του. Σε αυτή τη γραφή (Πάουντ. Έλιοτ, Γέητς)θα εντοπίσει τον λόγο που επικρίνει τον "μαζικό πολιτισμό των σύγχρονων μεγαλουπόλεων", την "αστική μάζα και τους συμβιβασμένους διανοούμενους που την υπηρετούν"(σελ.47) , την "αστικοποίηση του πνεύματος" (σελ.52) και επιχειρεί να ανακαλύψει "λησμονημένες περιοχές άδολης συλλογικότητας"(σελ.48).
Επίσης στο έργο του "Επιθυμία για το μοντέρνο" ο Τ.Καγιαλής σημειώνει ότι "η πρώτη εκδήλωση λογοτεχνικού ενδιαφέροντος για τον Μακρυγιάννη στα χρόνια του Μεσοπολέμου σημειώνεται στις αρχές του 1936, όταν το περιοδικό Το τρίτο μάτι ανθολογεί ένα μικρό δείγμα από τα Απομνημονεύματα επιλεγμένο από τον Ν.Γ.Πεντζίκη σε ειδικό τεύχος του, αφιερωμένο στην τέχνη του λόγου"(σελ.234). Στο ίδιο τεύχος ανθολογούνται Ερωτόκριτος, Παπαδιαμάντης, Ντάντε, Μαλλαρμέ, Παπατσώνης,Πεντζίκης, Α.Δρίβας, Ν.Ράντος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου