Για τον ΜΑΗ του ' 68

• Σαράντα χρόνια από τον Μάη του ’68 είναι εύλογο να ασχολούμεθα πάλι μ’αυτόν.Παρακολουθήσαμε την βιωματική εξιστόρησή του ,από Έλληνες που συμμετείχαν σ’αυτόν ,στην εκδήλωση του βιβλιοπωλείου ΙΑΝΟΣ (13.5.2008),δηλαδή από τον Κ.Φέρρη,τον Γ.Καραμπελιά,τον Ν.Κούνδουρο,την Ε.Χαραλαμποπούλου,τον Βένιο Αγγελόπουλο.
Ανάλογες εμπειρείες είχαμε ακούσει στο παρελθόν από τον Μ.Ράπτη.Επίσης στο τεύχος 43 της ΝΕΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑΣ περιέχεται η λεπτομερής εξιστόρηση της κατάληψης του Ελληνικού Περιπτέρου από τον Κωστή Πάλλα σε μετάφραση του Α.Κόντου(ο οποίος συμμετείχε κι αυτός στα γεγονότα).
Μας λυπεί η εξέλιξη ορισμένων πρωταγωνιστών του:ο Μ.Κουσνέρ,ο Ν.Κ.Μπεντίτ,ο Μ.Α.Λεβύ έχουν πρωτοστατήσει στην υποστήριξη όλων των ιμπεριαλιστικών επιδρομών των ΗΠΑ , ο δε Γκλυσμάν προπαγανδίζει τίς διάφορες «πορτοκαλί επαναστάσεις », που οργανώνει η CIA στίς πρώην σοβιετικές χώρες.
Αλλά το «πνεύμα» του Μάη δεν είναι αυτοί και οι πράξεις τους.Άν διακινδυνεύσω μία ερμηνεία , το αίτημα για την « φαντασία στην εξουσία», η μεταβολή της εργασίας από μία άψυχη, ανιαρή ,αλλοτριωτική διαδικασία σε δημιουργία σε παιχνίδι, η διεύρυνση του ελεύθερου χρόνου , η απρουπόθετη κατάφαση στην χαρά της ζωής και στά πάθη της, η κριτική του εργαλειακού ορθολογισμού (από τον Μαρκούζε και την Σχολή της Φραγκφούρτης,τον Καστοριάδη, τον Παπαιώαννου ,τον Ντεμπόρ και τους Καταστασιακούς), η υπεράσπιση των εθνικοαπελευθερωτικών κινημάτων και η αντιπαράθεση με τον ιμπεριαλισμό, η κριτική στην αντιπροσώπευση και η προβολή της άμεσης δημοκρατίας , ο ακτιβισμός που επιθυμεί να γεφυρώσει την πραγματικότητα με την ουτοπία και κάποτε καταληγει στίς ένοπλες οργανώσεις, η συμμετοχή σε μία εξέγερση που είναι γιορτή (κι από τον Νίτσε γνωρίζουμε ότι «χωρίς σκληρότητα καμμία γιορτή» ) συνθέτουν τελικώς την νιτσεικο- μαρξιστική κριτική στο ευρωκεντρικό- λογοκεντρικό παράδειγμα.
Για τον Μάη του ΄68 έχει κυκλοφορήσει πληθώρα μελετών στην νεοελληνική.Διαλέγω το ιστορικό δοκίμιο του Κ.Καστοριάδη « Η προδρομική επανάσταση» ,που περιέχεται στη συλλογή δοκιμίων του η « Γαλλική κοινωνία»(Εκδ.Ύψιλον ,Αθήνα 1986, Μετ.Μ.Λυκούδης ).Γράφτηκε ενώ διαδραμαντίζονταν τα γεγονότα και δημοσιεύθηκε μαζί με τα αντίστοιχα κείμενα του Ε.Μορέν και του Κ.Λεφόρ : «Μάης 1968:Το ρήγμα »
(Εκδ.FAYARD).
O Kαστοριάδης θεωρούσε αναγκαία την συνάντηση των στοχαστών και της εργατικής τάξης.Ενώ οι φωτιές των οδοφραγμάτων δεν είχαν ακόμη σβήσει σημείωνε : « Ο Μάης του ‘ 68 στη Γαλλία έχει ήδη χαραχτεί στην ιστορία , δεν πρόκειται όμως να τον κάνουμε εικόνισμα»(σελ.123).
Η επαναστατική του σημασία δεν εντοπίζεται κατά τον Καστοριάδη τόσο στο γεγονός ότι εννιά εκατομμύρια εργάτες απεργούσαν επί είκοσι μέρες όσο στο ότι εμπνεόταν συγχρόνως από την Παρισινή Κομμούνα, το 1917 , την Καταλωνία το 1936, την Βουδαπέστη το 1956.Βεβαίως η άποψη αυτή υποτιμά το γεγονός ότι όλες οι ομάδες (22η Μάρτη, Μαοικοί,Τροτσκιστές,και άλλοι) δεν είχαν τίς ίδιες απόψεις σε κρίσιμα θέματα , ούτε σε πολλές περιπτώσεις είχαν τούς ίδιους στόχους.
Ο Καστοριάδης θεωρεί ότι μετά τον Μάη επανατοποθετείται η σχέση ορθολογικότητας και φαντασιακού: « Άν δεχτούμε ότι η ορθολογικότητα και η φαντασία αποκλείουν η μία την άλλη , δεν έχουμε καταλάβει καθόλου ούτε τη μία ούτε την άλλη.Εκεί όπου η φαντασία ξεπερνάει την ονειροπόληση ή το παραλήρημα και απολήγει στα αποτελέσματα που διαρκούν , έχει θεμελιώσει νέους οικουμενικούς τύπους. Εκεί όπου η ορθολογικότητα είναι γενεσιουργός λόγος και όχι κενή επανάληψη έχει τραφεί από πηγές του φαντασιακού που δεν ερμηνεύονται από καμμιά ψευδορθολογικότητα »(σελ.132).
Ο Καστοριάδης σε ένα άλλο δοκίμιο με τον τίτλο « Οι Σαλτιμπάγκοι» (στο «Γαλλική κοινωνία» (σελ.165-174) αποκαλύπτει την πνευματική καχεξία και τον τυχοδιωκτισμό του Α.Γκλυσμάν και του Μ.Α.Λεβύ.Επισημαίνει ότι « το νέο κύμα των σαλταδόρων που αυτοβαφτίστηκαν , δια διπλής αντιφάσεως , « νέοι φιλόσοφοι» επιτελεί , με τη σειρά του , τον ιστορικό του ρόλο μετατοπίζοντας τα ερωτήματα ή συγκαλύπτοντας από τα πρίν τα αληθινά ερωτήματα με « απαντήσεις» που έχουν ως ρόλο και αποτέλεσμα να σταματήσουν την κίνηση της σκέψης και να στομώσουν την πολιτική και επαναστατική κριτική του ολοκληρωτισμού απ’ τη μιά , του μαρξισμού από την άλλη »(σελ.168).Σε άλλο σημείο ο Καστοριάδης υποστηρίζει ότι ο Γκλυσμάν γράφει « μπούρδες πρώτου μεγέθους »,ενώ ο Μ.Α.Λεβί «αερολογεί» (σελ.171).
Σημαντικές σκέψεις περιέχονται στο έργο του Ανρί Λεφέβρ «Μηδενισμός και αμφισβήτηση»(Εκδ.Ύψιλον,1990,Μετ.Λ.Τρουλινού).Ο «νιτσεικό- μαρξιστής » Α.Λεφέβρ μαζί με τον Αλαίν Τουραίν υπερασπίστηκαν τον Ν.Κ.Μπεντίτ στο Πειθαρχικό Συμβούλιο τηςσχολής της Ναντέρ στίς 6 Μαίου 1968.
Ο λόγος του Λεφέβρ ενοποιεί όλη προηγούμενη κριτική σκέψη που είχαν διατυπώσει ο Νίτσε, οι υπερρεαλιστές ,ο Μάρξ. Μελετά τον κοινοτισμό (ιδιαίτερα της πατρίδας του στα Πυρηναία ) στον οποίο ανακαλύπτει το πολιτιστικό υπόστρωμα που μπορεί να θεραπεύσει την κρίση της νεωτερικότητας.:
« Η νεωτερικότητα τα ερήμωσε όλα : κι ό,τι έβαλε στην θέσή της είναι άχαρο , ψυχρό και προγραμματισμένο .Και η δυστυχία μεγαλώνει μέρα με τη μέρα και παίρνει την μορφή του μηδενισμού , που είναι προιόν του λογοκεντρισμού.αλλά για να την υπερνικήσεις δεν αρκεί να ασκήσεις κριτική στη λογική , στο Λόγο ,στο λογοκεντρισμό και στον ευρωπαιοκεντρισμό.Αντίθετα η διαγνωστική κάνει πιό βαθιά την άβυσσο»(σελ.67).
Σε άλλα σημεία του δοκιμίου του ο Λεφέβρ τονίζει ότι ο Μάρξ δεν μπόρεσε να κατανοήσει σε τι διαφέρουν « η γαλλική , η αγγλική , η γερμανική κοινωνία μεταξύ τους μέσα στα πλαίσια του καπιταλισμού »(σελ.94), ενώ παραδέχεται ότι « το να προτείνεις την Ευρώπη τού καπιταλισμού ή της βιομηχανίας του 19ου αιώνα σαν μοντέλο σύμφωνα με το οποίο μπορεί να κατανοήσει κανείς όχι μόνο το παρελθόν αλλά κι ότι δεν είναι ευρωπαικό , αυτή η ενέργεια μπορεί να γίνει αιτία πολλών καταχρήσεων».
Η κληρονομιά του Μάη του ’68 δεν είναι η όψιμη υπεράσπιση του αμερικανισμού , του νεοφιλελευθερισμού , των ιμπεριαλιστικών πολέμων , ο άγριος ατομικισμός που υπηρετεί την κοινωνία του χρήματος , η μετατροπή της ερωτικής επιθυμίας σε εμπόρευμα αλλά η « μεταξίωση όλων των αξιών», ο κοινοτισμός , η άμεση δημοκρατία , η συγχώνευση φαντασιακού- ορθολογικού και η κριτική του εργαλειακού ορθολογισμού ,η υπεράσπιση των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων , η απρουπόθετη κατάφαση στην ζωή , στο παιχνίδι και τελικά η αλληλοπεριχώρηση ζωής και τέχνης.Υπό αυτή την οπτική ο Μάης του ’68 μας αφορά και μας σήμερα.