ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ

O Θουκυδίδης για την Νέα Τάξη
« Οι άνδρες αποτελούν την πολιτεία και όχι τα τείχη ή τα καράβια.»
O Θουκυδίδης παραμένει ο αξεπέραστος ερμηνευτής και απομυθοποιός της πολιτικής πραγματικότητας. Μάλλον θα πρέπει να είναι ευχαριστημένος με την ιστορία του , διότι εξακολουθεί να ικανοποιεί το κριτήριο πού ο ίδιος έθεσε: «ακριβή γνώση των γεγονότων πού συνέβησαν και εκείνων πού θα συμβούν στο μέλλον, τα οποία από την πλευρά τής ανθρώπινης φύσης, θα είναι όμοια ή παραπλήσια»2. Η σημασία τής ανάλυσης του Θουκυδίδη έγκειται στο γεγονός ότι πλησιάζει την πραγματικότητα ψυχρά, με «αξιολογική ουδετερότητα » , χωρίς τις νεφέλες πού δημιουργεί ή εμμονή σε αξιακές , ηθικές και ιδεολογικές φορτίσεις. Διηγούμενος την σύγκρουση τής πόλης του, της Αθήνας, με την Σπάρτη, ξετυλίγει τις όψεις τής σύγκρουσης μιας γρήγορης και αποφασιστικής θαλάσσιας δύναμης με μια άτολμη και αργή χερσαία δύναμη, θέτοντας πρώτος αυτός την σημασία που έχει η γεωπολιτική. Συγχρόνως, υποστηρίζει ότι υφίστανται ορισμένες αναλλοίωτες ανθρωπολογικές σταθερές. Ο άνθρωπος επιδιώκει την Ισχύ και οποιαδήποτε άλλη σκοποθεσία υπάγεται σ' αυτήν. Η έναρξη και το τέλος ενός πολέμου, οι σχέσεις πού συνάπτονται ανάμεσα σε εχθρούς και φίλους, οι ιδεολογίες πού επιστρατεύονται σε κάθε περίπτωση για να φωτίσουν ή να συσκοτίσουν αυτές τις σχέσεις υπάγονται αναγκαστικά στην επιδίωξη των υποκειμένων για επαύξηση τής Ισχύος τους.
Από την αρχή τής ιστορίας του, ο Θουκυδίδης θέτει άμεσα τα κριτήριά του: «Πιστεύω, μάλιστα, ότι ο Αγαμέμνων κατόρθωσε να οργανώσει την εκστρατεία εναντίον τής Τροίας και να γίνει αρχηγός της διότι ήταν ισχυρότερος από τούς άλλους ηγεμόνες και όχι επειδή οι μνηστήρες τής Ελένης ήσαν δεμένοι με τούς όρκους τους στον Τυνδάρεω»3. Αναλόγως, οι σύμμαχοι των ΗΠΑ δεν ξεκίνησαν τον πόλεμο εναντίον του Ιράκ ή τής Σερβίας εξ αιτίας του κοινού όρκου πίστεως στα «ανθρώπινα δικαιώματα» (πού καθένας διαφορετικά τα ερμηνεύει και διαφορετικά τα σέβεται ή δεν τα σέβεται), αλλά διότι οι ισχυρότερες ΗΠΑ έχουν την ικανότητα να επιβάλλουν στους συμμάχους τους, ως πολιτική τους, την πολιτική του αμερικανισμού.Oι συμμαχίες συνάπτονται και διαλύονται στην βάση του κοινού συμφέροντος και όχι με βάση τις κοινές αξίες πολιτισμού , την ταυτότητα των ιδεολογιών ή την υιοθέτηση των ίδιων μύθων .Έτσι η καπιταλιστική Αγγλία του Τσώτσιλ συμμάχησε με την σταλινική ΕΣΣΔ εναντίον του Χίτλερ. Οι ΗΠΑ σήμερα συμμαχούν με ένα από τα πιο σκοτεινά ισλαμικά καθεστώτα, της Σαουδικής Αραβίας. Στο παρελθόν συμμάχησαν με την Κίνα του Μάο ενάντια στην ΕΣΣΔ. Φυσικά τα παραδείγματα δεν έχουν τελειωμό, όσο θα συνεχίζεται η ανθρώπινη ιστορία.
Οι Αθηναίοι, στον ξακουστό διάλογο με τούς Μηλίους , αποκαλύπτουν την Ισχύ ως την κυρίαρχη ρυθμιστική «κανονικότητα». «Θεοί και άνθρωποι ακολουθούν πάντα έναν απόλυτο νόμο τής φύσης, να επιβάλλουν πάντα την εξουσία τους, αν έχουν τη δύναμη να τα επιτύχουν. Τον νόμο αυτόν ούτε τον θεσπίσαμε, ούτε τον εφαρμόσαμε εμείς πρώτοι. Τον βρήκαμε να ισχύει και τον ακολουθούμε , όπως θα τον ακολουθούνε αιώνια όσοι μας διαδεχθούν και ξέρομε καλά ότι κι εσείς και οποιοιδήποτε άλλοι θα εκάνατε τα ίδια αν είχατε την δύναμή μας»4. Για να γίνει ή νίκη των άμεση και χωρίς κόστος, οι Αθηναίοι συμβουλεύουν τούς Μηλίους να υποταχθούν χωρίς αντίσταση: «Δεν πρέπει να παρασυρθείτε από το αίσθημα τής τιμής, το οποίο οδηγεί τούς ανθρώπους σε καταστροφή όταν αντιμετωπίζουν ταπεινωτικές καταστάσεις και βέβαιους κινδύνους. Πολλοί, αν και μπορούσαν ακόμα ν' αντιληφθούν τι τούς περιμένει, παρασύρθηκαν από την ωραία λέξη τιμή. Νικημένοι από μία λέξη, παθαίνουν, εκούσια, ανήκουστες συμφορές και ταπείνωση, πού είναι ακόμα πιο ατιμωτική, αφού δεν είναι αποτέλεσμα τής τύχης, άλλά τής ανοησίας»5. Ο Θουκυδίδης μας πληροφορεί οτι το ανυπότακτο αίσθημα των Μηλίων στεφανώθηκε με την σφαγή όλων των ενήλικων Μηλίων και με την υποδούλωση των γυναικόπαιδων από τούς Αθηναίους , που δεν εμποδίστηκαν στις ανόσιες και θηριώδεις πράξεις τους από το δημοκρατικό τους πολίτευμα και τις ανθρωπιστικές τους διακηρύξεις . To ίδιο «παράλογο» αίσθημα τής τιμής κατηύθυνε τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο να μην παραδώσει ποτέ την Πόλη αλλά να πέσει μαχόμενος στα τείχη της, τούς Έλληνες να πολεμήσουν συγχρόνως Γερμανούς και Ιταλούς το '40, τους Βιετναμέζους να πολεμήσουν πρώτα τους Γάλλους και ύστερα του Αμερικάνους , αλλά και τούς Σέρβους να αντισταθούν στον αμερικανισμό, παρότι έβλεπαν τα γεφύρια τους να γκρεμίζονται και τις πόλεις τους να καίγονται.
Ποια όμως είναι η ενδεικνυόμενη συμπεριφορά του ασθενέστερου, αν δεν θέλει να υποταχθεί; Οι οιμωγές και το καταφύγιο στο Διεθνές Δίκαιο , ή γενικότερα στον « Νόμο », ελάχιστα μπορούν να του προσφέρουν. Καθώς γράφει ο Θουκυδίδης: «Δεν κατηγορώ εκείνους πού επιζητούν να επεκτείνουν την εξουσία τους. Κατηγορώ εκείνους πού είναι πρόθυμοι να υποταχθούν. Είναι στην φύση του άνθρώπου να θέλει να εξουσιάζει όσους δεν αντιστέκονται, άλλά και να προστατεύεται εναντίον μιας απειλής. Όσοι, λοιπόν, από μας, ενώ τα ξέρομε αυτά, δεν προνοήσουμε για το μέλλον και ήρθαμε εδώ χωρίς να νομίζουμε ότι πρωταρχικό ζήτημά μας είναι το πώς θ' αντιμετωπίσουμε, με τον καλύτερο τρόπο, τον φοβερό κίνδυνο πού μας απειλεί όλους, κάνουν μεγάλο σφάλμα»6. Συνεπώς, δεν πρέπει να μας ενοχλεί ή Τουρκία αν θέλει να γίνει αρπακτικότερη, άλλά ο εαυτός μας, αν δεν αποφασίσει να αντισταθεί και δεν πράξει τις απαραίτητες ενέργειες, δηλαδή ισχυροποίηση συνολικά του ελληνισμού, πού προϋποθέτει: παραγωγική αναδιάρθρωση της οικονομίας , ισχυρές ένοπλες δυνάμεις, αποτελεσματικό κράτος , κατάλληλες διεθνείς και περιφερειακές συμμαχίες, πού δημιουργούν πρόσθετα προβλήματα στον εχθρό και , τέλος (άλλά όχι μικρότερης σημασίας) , καλλιέργεια πνεύματος αντίστασης και όχι παράδοσης. Διαφορετικά η εξέλιξη του νέο-ελληνισμού θα είναι η εξέλιξη ενός κράτους πολλαπλούς κηδεμονίας.
Ένας μικρός στρατός υπό ορισμένες προυποθέσεις μπορεί να αμυνθεί αποτελεσματικά έναντι ενός πολυπληθέστερου και ισχυρότερου στρατού. Ειδικά στην ελληνοτουρκική διαμάχη - όπως και σε κάθε παρόμοια - που αντιπαρατάσσονται δύο άνισες δυνάμεις οι απόψεις του Θουκυδίδη είναι πολύτιμες : «Πολλές φορές , μικροί στρατοί , επειδή είχαν συνείδηση του κινδύνου , πολέμησαν με επιτυχία μεγαλύτερους στρατούς οι οποίοι , υποτιμώντας τον αντίπαλο , δεν είχαν προετοιμαστεί όπως έπρεπε .Όταν, μάλιστα , βρίσκεται κανείς σ’ εχθρικό έδαφος , βέβαια και πρέπει να έχει ψηλά το ηθικό του , αλλά πρέπει και να παίρνει όλα τα μέτρα που υπαγορεύει ο φόβος. Με τον τρόπο αυτόν επιτίθεται εναντίον του εχθρού με ευψυχία και αμύνεται εναντίον του με ασφάλεια».7 Χαρακτηριστικό σχετικό παράδειγμα , ήταν η Ελλάδα λίγο πριν το ξέσπασμα των βαλκανικών πολέμων , που όντως ένα πολύ μικρό κράτος όταν συνέτρεξαν ορισμένες προυποθέσεις - o αποφασισμένος λαός , ο εμπνευσμένος ηγέτης Ε. Βενιζέλος , το ευνοικό διεθνές περιβάλλον - κατάφερε να διαλύσει την πολύ ισχυρότερη οθωμανική αυτοκρατορία.
Βέβαια, ένας πόλεμος δεν είναι πάντα πιθανός, χρειάζεται να διαμορφωθούν συγκεκριμένες συνθήκες. Ο Θουκυδίδης είναι ιδιαίτερα διαφωτιστικός και δεν χρειάζεται καμιά προσθήκη: «Δεν υπάρχει, βέβαια, λόγος να μακρηγορήσω, να εξηγήσω, δηλαδή, ότι ο πόλεμος είναι συμφορά και ν' απαριθμήσω όλα τα δεινά πού προκαλεί, αφού το ξέρετε. Κανείς δεν παρασύρεται σε πόλεμο επειδή δεν ξέρει τι συμφορές σημαίνει αυτό, και κανείς πάλι δεν αποφεύγει τον πόλεμο από φόβο, όταν νομίζει ότι το αποτέλεσμά του θα τον ωφελήσει. Ό πόλεμος ξεσπάει όταν άλλοι θεωρούν ότι το κέρδος είναι μεγαλύτερο από τις συμφορές και όταν άλλοι είναι έτοιμοι ν' αντιμετωπίσουν τούς κινδύνους του, παρά να υποστούν μιαν άμεση ζημία. Αν, όμως, οι αντίπαλοι τα επιδιώκουν αυτά σε περιστάσεις πού δεν είναι κατάλληλες, τότε οι συμβουλές για συνδιαλλαγή είναι χρήσιμες»8 . Οι σχέσεις κόστους-οφέλους κυριαρχούν ανάμεσα στον εχθρό και στον φίλο. Όσο ευπρεπής και «λογική» να είναι ή στάση τής Ελλάδας, αν ή Τουρκία θεωρεί ότι κερδίζει συνεχώς από την επιθετική της στάση, τόσο αύτή θα συνεχίζεται. Αν δε κρίνει ότι από έναν πόλεμο με την Ελλάδα το ισοζύγιο κόστους-οφέλους γέρνει υπέρ αυτής, τότε κανένας λόγος δεν θα υπάρξει για να μην τον εξαπολύσει. Σε μια τέτοια περίπτωση, ή Ελλάδα θα έχει με το μέρος της το Διεθνές Δίκαιο, αλλά, βέβαια, το γεγονός τούτο από μόνο του , σε τίποτε δεν θα μπορεί να την βοηθήσει.
Για όποιον έχει αμφιβολίες, και σε ένα άλλο σημείο του ο διάλογος Αθηναίων - Μηλίων είναι πολλαπλά χρήσιμος. Οι Αθηναίοι, στην συγκεκριμένη περίσταση, είναι πιο ισχυροί και γι' αυτό ομιλούν καθαρά στο όνομα τής ισχύος και τού συμφέροντος, ενώ οι ασθενέστεροι Μήλιοι επικαλούνται το δίκαιο και το ορθό. Το γεγονός ότι οι Μήλιοι καταφεύγουν σε κανονιστικές θεμελιώσεις δεν τούς κάνει γι' αυτό τον λόγο και μόνο ηθικότερους από τούς Αθηναίους, άλλά αποδεικνύεται ότι ή έλλειψη ισχύος οδηγεί τον ασθενέστερο στον εναγκαλισμό του δικαίου ως το τελευταίο οχυρό, όπως «ο πνιγμένος πιάνεται από τα μαλλιά του». Η ηθική διάσταση των Μηλίων δεν εντοπίζεται στα επιχειρήματά τους, άλλά στην ομαδική τους θυσία. Οι Αθηναίοι, πολύ καθαρά και διδακτικά για όλους μας, υποστηρίζουν: «στις ανθρώπινες σχέσεις τα νομικά επιχειρήματα έχουν αξία όταν εκείνοι πού τα επικαλούνται είναι περίπου ισόπαλοι σε δύναμη και ότι, αντίθετα, ο ισχυρός επιβάλλει ό,τι του επιτρέπει ή δύναμη του και ο αδύνατος υποχωρεί όσο του το επιβάλλει ή αδυναμία του» 9. Ένας διάλογος ανάμεσα σε Ελλάδα και Τουρκία, όσο το ισοζύγιο τής γεωπολιτικής ισχύος γέρνει υπέρ τής δεύτερης, θα αποτυπώνει λεκτικά αυτήν την πραγματικότητα και θα συνεπάγεται συνεχείς υποχωρήσεις τής Ελλάδας εις βάρος κυριαρχικών και θεμελιωδών της συμφερόντων, ενώ ή αναγωγή στο Διεθνές Δίκαιο, στις Διεθνείς Συμβάσεις ή στις αποφάσεις του ΟΗΕ θα είναι άνευ σημασίας.
Ή διαφορά ισχύος ανάμεσα σε Αθηναίους και Μηλίους καθιστά εντελώς περιττή την επίκληση, από τους δεύτερους, ανθρωπιστικών ή δημοκρατικών διακηρύξεων. Έτσι, παρατίθεται ως αποκλειστικός στόχος των Αθηναίων η ικανοποίηση του συμφέροντός τους, η δε υποταγή των Μηλίων στο αμοιβαίο συμφέρον επίσης θεμελιώνεται: «Εκείνο πού τώρα θέλομε να σας πούμε είναι ότι ήρθαμε εδώ για το συμφέρον τής ηγεμονίας μας και ότι τα όσα θα σας αναπτύξουμε έχουν σκοπό την σωτηρία τής πολιτείας σας. Θέλομε να σας υποτάξουμε χωρίς να υποβληθούμε σε κόπο και χωρίς να σας καταστρέψουμε, πράγμα πού είναι κοινό μας συμφέρον»10. Ή υποταγή των Μηλίων εξυπηρετεί και άλλη μια σκοπιμότητα. Ή ισχύς των Αθηναίων πρέπει να επιβεβαιωθεί, ώστε να παραδειγματίσει και να φρονηματίσει έμπρακτα τούς υπόλοιπους συμμάχους, για να μην υπάρχουν ασάφειες για το ποιος είναι ο κυρίαρχος: «Δεν μας βλάπτει τόσο ή έχθρα σας όσο ή φιλία σας, πού θα ερμηνευόταν σαν τεκμήριο αδυναμίας μας, ενώ το μίσος σας είναι, για όσους εξουσιάζομε, απόδειξη της δύναμης μας»11. Συνεπώς, οι Αμερικανοί δεν χρειάζονταν την φιλία αλλά το μίσος των Σέρβων ή των Ιρακινών ή των Αφγανών , όχι την απλή υποταγή άλλά την πλήρη καταστροφή τους, για να συνεχίσουν την περικύκλωση τής Ρωσίας, άλλα και για να υπάρξει ένα ζωντανό παράδειγμα προς οποιονδήποτε σύμμαχο ή δυνητικό εχθρό, για το ποιος είναι ο κυρίαρχος.
Μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, τι ρόλο διαδραματίζουν οι «αξίες», οι «ιδέες»; Οι ιδεολογίες συνθέτουν τις αξίες και χρησιμοποιούνται όπου είναι αναγκαίο ως μηχανισμοί συναίνεσης ή συγκρότησης συμμαχιών. Έτσι οι ιδεολογίες δεν πρέπει να λαμβάνονται στην ονομαστική τους σημασία, άλλά πώς στην πράξη λειτουργούν. Ο λεγόμενος «προλεταριακός διεθνισμός », λειτουργούσε ως ο συνεκτικός ιστός σε μια συμμαχία κρατών , την ηγεμονία της οποίας ασκούσε η πρώην ΕΣΣΔ. Η δημοκρατική ιδεολογία των Αθηναίων τούς χρησίμευσε ώστε να συγκροτήσουν φίλιους πληθυσμούς σε κάθε ελληνική πόλη .12 Ή ίδια όμως ιδεολογία δεν τούς εμπόδισε να λειτουργούν ιμπεριαλιστικά ,να εκμεταλλεύονται τούς συμμάχους τους , να προβούν σε φοβερές θηριωδίες , όπως να εξολοθρέψουν όλους τούς Μηλίους και όλους τούς Αιγινήτες. Η μοίρα του ηττημένου είναι πάντα ή ίδια. Παρεμφερείς εικόνες ομαδικών σφαγών των ηττημένων μας μεταφέρουν παλαιότατα κείμενα τής Παλαιάς Διαθήκης (Ψαλμοί, Δευτερονόμιο, Ιησούς του Ναυή). Αξίζει όμως να ξαναδιαβάσουμε την δολοφονία των ολιγαρχικών Κερκυραίων ( που σχεδόν όλοι σκοτώθηκαν ενώ οι γυναίκες τους πουλήθηκαν ως δούλες) , ώστε να δούμε ότι η ωμότητα ιδιαίτερα στους εμφύλιους πολέμους δεν κάνει διακρίσεις , άλλά χρησιμοποιήθηκε εξίσου απρόσκοπτα όπου κρίθηκε απαραίτητο, και από εκείνους πού αρέσκονταν σε μια ρητορική ανθρωπιστική, δημοκρατική , πολυθειστική ή μονοθεϊστική: «Οι Κερκυραίοι παραλάβαν τούς αιχμαλώτους και τούς έβαλαν σε μια μεγάλη οικοδομή. Μετά τούς χώριζαν σε ομάδες από είκοσι, δεμένους δύο δύο , και τούς διέταζαν να περάσουν ανάμεσα σε διπλή σειρά στρατιώτες, οι οποίοι, όταν αναγνώριζαν κανέναν εχθρό τους, τον χτυπούσαν και τον λόγχιζαν, ενώ άλλοι, πού βάδιζαν πλάι τους με μαστίγια, ανάγκαζαν εκείνους πού βραδυπορούσαν να περπατούν γρήγορα. Με τον τρόπο αυτόν έβγαλαν και σκότωσαν εξήντα από τούς φυλακισμένους, προτού καταλάβουν οι άλλοι, πού νόμιζαν ότι τούς μεταφέρουν σε άλλο οίκημα»13.Παρόμοιες σκηνές περιγράφει ο Θουκυδίδης , όταν οι Αθηναίοι σκότωσαν παραπάνω από χίλιους πολίτες της Μυτιλήνης , που είχαν αποστατήσει από την συμμαχία τους.
Ο αμερικανισμός, αν και ενεργεί με μόνο κριτήριο την Ισχύ, είναι αναγκασμένος να επικαλείται «αξίες» , ώστε να συγκροτεί μέσω των ιδεολογικών μηχανισμών φίλιους πληθυσμούς . Η «ιδεολογία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» , όπως και ο « πόλεμος των πολιτισμών και των θρησκειών » τον ρόλο αυτό επιτελεί. Τα «ανθρώπινα δικαιώματα » και την «δημοκρατική ιδεολογία» παρότι σε πάμπολλες περιπτώσεις οι ΗΠΑ τα έχουν ποδοπατήσει ( όπως στο Αμπού Γκράμπ και στο Γκουαντάναμο ) τις χρησιμοποιούν για να αντιπαραθέσουν το δικό τους κόσμο ,στον κόσμο των «άλλων» ,ο οποίος είναι αντιδημοκρατικός και ολοκληρωτικός. Παρόμοια ο «πόλεμος των πολιτισμών » , ξεκινώντας από ένα πραγματικό γεγονός ,δηλαδή ότι με βάση τις θρησκείες μπορεί να διαμορφώνονται διαφορετικοί πολιτισμοί (έτσι ο Χάντιγκτον διαπίστωσε την ύπαρξη μιας καθολικής-προτεσταντικής Ευρώπης και μίας ανατολικό- ορθόδοξης) , καταλήγουν ότι οι διαφορές αυτές έχουν συγκρουσιακό χαρακτήρα και ότι διαμορφώνεται μία Δύση- φρούριο την υπεράσπιση της οποίας την αναλαμβάνουν τελικά τα αμερικάνικα στρατεύματα και οι αμερικάνικοι πύραυλοι. Έτσι ο «χριστιανισμός» κατάλληλα βέβαια διασκευασμένος από τις προτεσταντικές σέκτες μεταβάλλεται σε ιδεολογία , που νομιμοποιεί τις επιθέσεις κατά των Ιρακινών , των Αφγανών και κάθε άλλου που αντιτάσσεται στα αμερικάνικα συμφέροντα Μέση Ανατολή.
Χαρακτηριστικό της ιδεολογίας που χρησιμοποιεί ο αμερικανισμός , είναι ότι ανθρώπινα δικαιώματα ικανά να πυροδοτήσουν μια πολεμική ενέργεια του, υπάρχουν εκεί όπου αυτός έχει γεωπολιτικό συμφέρον. Κατ' αυτόν τον τρόπο μπορεί να εμφάνιζε οξυμένο ενδιαφέρον για τα δικαιώματα των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου, ενώ ή ευαισθησία του αμβλύνεται ή μηδενίζεται για τα δικαιώματα των Σέρβων και των Τσιγγάνων τής ίδιας περιοχής ή παλαιότερα για τούς Έλληνες της Πόλης ή τούς ινδιάνους Τσιάπας στο Μεξικό ή τούς εγκλωβισμένους Ελληνοκυπρίους στα κατεχόμενα ή τούς Κούρδους στην Τουρκία ή για τους Παλαιστίνιους στις κατεχόμενες από το Ισραήλ περιοχές . Στο μέλλον, αν θεωρηθεί ότι θα πρέπει να πιεσθεί πολιτικά για παράδειγμα η Κίνα, θ' ανακαλυφθούν αίφνης και εκεί μειονότητες, πού θα χρειάζονται την προστασία του. Στην πράξη, λοιπόν, ο αμερικανισμός συμπτωματικά μόνο δεσμεύεται από τις διακηρύξεις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Επιπρόσθετα, στις οριακές στιγμές ή «ελευθερία τής σκέψεως» αναστέλλεται, οι διαφωνούντες με τη Νέα Τάξη εξαφανίζονται , ενώ ή «πολυπολιτισμικότητα» υποχωρεί υπέρ του μονοδιάστατου μαζικοπολιτισμού των χάρμπουγκερς, της Coca - Cola και του αμερικάνικου κινηματογράφου , που βέβαια που μπορεί ονομάζεται κατά παραπλανητικό τρόπο «δημοκρατία» ή «ανοιχτή κοινωνία ». Ή «ιδεολογία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» είναι περισσότερο χρήσιμη στην συνένοχη διανόηση (Χάντινγκτον, Μ.Α. Λεβύ, Ν.Κ. Μπεντίτ ,Α.Γκλυσμάν, και άλλοι ), η οποία θα πρέπει να δικαιολογεί την ενθουσιώδη υποστήριξή της στον αμερικανισμό με αναγωγές σε έναν λόγο πλήρη αξιών. Διότι η κυνική και καθαρή υποστήριξη στην ισχύ τής πλανητικής δύναμης μπορεί να εγείρει την κατηγορία του μηδενισμού και να την απομονώσει από το ακροατήριο το οποίο επιθυμεί να έχει. Όμως καθένας πού έχει μελετήσει τον Θουκυδίδη δεν θα δυσκολευτεί να καταλάβει τι συμβαίνει σε κάθε συγκεκριμένη περίσταση. Ότι οι ΗΠΑ είναι μια θαλάσσια κυρίως δύναμη, πού θα αντιπαρατίθεται σε κάθε ηπειρωτική δύναμη, όπως είναι ή Γερμανία ή η Ρωσία, πού θα διεκδικούσε την πλανητική ηγεμονία. Επίσης, θα είναι αναγκασμένη να διαθέτει ένα διεθνές στρατιωτικό πολιτικό πλέγμα, ώστε να καταφέρνει να διατηρεί το σημερινό οικονομικό της επίπεδο. Στο πλαίσιο αυτό, τον θλιβερότερο ρόλο διαδραματίζει ή μετρίου έτσι κι αλλιώς εκτοπίσματος (κατά το πλείστον) δοσίλογη διανόηση, ή οποία αναλαμβάνει, με έναν λόγο αξιακά φορτισμένο, να υποστηρίξει μια πολιτική πού αποσκοπεί αποκλειστικά στην ισχύ. Βεβαίως, στην ιστορία τίποτε δεν είναι τελειωμένο. Οι Αθηναίοι, παρά τις πρόσκαιρες νίκες τους, γνώρισαν ταπεινωτική ήττα από τούς Σπαρτιάτες. Οι ΗΠΑ θα βρεθούν προ πολλών εκπλήξεων στο μέλλον, καθώς οι αγώνες για την παγκόσμια κατανομή των αγαθών θα γιγαντώνονται , νέες συμμαχίες θα διαμορφώνονται και νέες ιδεολογίες θα κληθούν να καλύψουν τις νέες αξιώσεις ισχύος. Το οικονομικό σύστημα των ΗΠΑ δέχεται αυξανόμενους κλυδωνισμούς (κατάρρευση του χρηματοοικονομικού κλάδου και της αυτοκινητοβιομηχανίας , υψηλά δημόσια ελλείματα , σημαντικό εμπορικό χρέος που καλύπτεται χάρις την αγορά κρατικών ομολόγων από την Κίνα ) και δεν θα είναι αρκετή πλέον η στρατιωτική ισχύ , που διαθέτει , ώστε να διατηρήσει την πλανητική της κυριαρχία . Η Κίνα δεν είναι έκπληξη , γιατί ήδη ορθώς έχουν κατανοήσει τον κίνδυνο πού αντιπροσωπεύει για την ηγεμονία τους. Προς το παρόν μπορεί να αρκείται στην αλματώδη οικονομική της μεγέθυνση , αλλά δεν θα αργήσει η ώρα ,που ο «κίτρινος γίγαντας» θα διεκδικήσει την γεωπολιτική θέση που του αναλογεί.
Στην πολιτική - αν θέλουμε να είμαστε αποτελεσματικοί - και στην επιστήμη -αν θέλουμε να γνωρίζουμε τι πραγματικά συμβαίνει- δεν μπορούμε να θεολογούμε και να ηθικολογούμε ή να ιδεολογικοποιούμε, , παρότι όλα αυτά έχουν μια όχι ευκαταφρόνητη σημασία. Αφού ο άνθρωπος είναι αυτός πού είναι, «πεπτωκός» κατά την χριστιανική θεολογία και ακόρεστα ορεγόμενος την Ισχύ κατά τον Θουκυδίδη, είναι αναγκαίο μεθοδολογικά να επιμένουμε στην διάκριση όντος και δέοντος, πραγματικού και αξιών. Ο Ε. Βενιζέλος , ο βαθύς γνωστής της πολιτικής , ο αριστοτέχνης των συμμαχιών , ο εμπνευστής της νεώτερης Ελλάδας , ο ρεαλιστής και συγχρόνως τολμηρός οραματιστής υπήρξε συστηματικός μελετητής και μεταφραστής της ιστορίας του Θουκυδίδη. Ο Π. Κονδύλης – ο εξαίρετος και σπάνιας παιδείας στοχαστής -, στην τελευταία του συνέντευξη ομολόγησε ,ότι ο Θουκυδίδης τον επηρέασε «τόσο ως προς του πνευματικό του βάρος όσο και χρονολογικά πρώτος » , ενώ η επισήμανε πώς «η μελέτη του με συνοδεύει από τα πρώτα εφηβικά χρόνια μέχρι σήμερα » 14.
Ο Θουκυδίδης, πάντα επίκαιρος, θα «φωτίζει» τον τρόπο πού συμπεριφέρονται τα πολιτικά υποκείμενα (και) στην πλανητική εποχή τής ηγεμονίας του αμερικανισμού και τής Νέας Τάξης πού αυτός θεμελίωσε. Η σημασία , που αποδίδει στην σχέση φίλου – εχθρού , μπορούμε βάσιμα να ισχυριστούμε ότι επηρέασε πολλούς μεταγενέστερους , ανάμεσα σ’ αυτούς τον Κ. Σμίτ ( για την διαμόρφωσης της έννοιας του πολιτικού ) και τον Π. Κονδύλη ( για την σύνταξη της κοινωνικής οντολογίας ) :
« Για έναν τύραννο ή για μια πολιτεία πού ασκεί ηγεμονία, τίποτε δεν είναι παράλογο αν είναι συμφέρον, τίποτε δεν είναι οικείο αν δεν εμπνέει εμπιστοσύνη. Ανάλογα με τις περιστάσεις, πρέπει να συμπεριφέρεται σαν φίλος ή σαν εχθρός. Και εκείνο πού μας συμφέρει εδώ δεν είναι να βλάψουμε τούς φίλους μας, είναι να γίνουν ανίσχυροι οι εχθροί μας, επειδή οι φίλοι μας θα είναι δυνατοί»15.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
1.Θουκιδίδη:Ιστορία Ή (77-78) Έκδ. Έστίας 1998, Μετ. Άγ. Βλάχου σελ.68
2 .Θουκυδίδη: Ιστορία Α' (21-23). Έκδ. Έστίας 1998, Μετ. Άγ. Βλάχου, σελ.29
3.Θουκυδίδη Ιστορία Α' (8-9), όπ.πρ., σελ. 20.
4.Θουκυδίδη Ιστορία Ε' (103-105), όπ.πρ., σελ. 77-78.
5.Θουκυδίδη Ιστορία Ε' (109-113), όπ.πρ., σελ. 79-80.
6.Θουκυδίδη Ιστορία Β' (11-12), όπ.πρ., σελ. 129.
7.Θουκυδίδη Ιστορία Δ' (60-62), όπ.πρ., σελ. 136-137.
8.Θουκυδίδη Ιστορία Δ' (59-60), όπ.πρ., σελ. 134-135.
9.Θουκυδίδη Ιστορία Ε' (89-91), όπ.πρ., σελ. 74.
10.Θουκυδίδη Ιστορία Ε' (91-98), όπ.πρ., σελ. 74-75.
11.Θουκυδίδη Ιστορία Ε' (91-98), όπ.πρ., σελ. 75.
12.Ο Θουκυδίδης παρότι μας προειδοποιεί ότι η Δημοκρατία , τουλάχιστον στην εποχή του Περικλή ήταν του ενός ανδρός αρχή , μας έχει δώσει ορισμένα από τα ωραιότερα κείμενα που παρουσιάζουν την αξία και την σημασία της άμεσης δημοκρατίας. Μεταφέροντας τον λόγο του Περικλή γράφει ότι το πολίτευμα των Αθηναίων λέγεται Δημοκρατία «επειδή την εξουσία δεν την ασκούν λίγοι πολίτες , αλλά όλος ο λαός .Όλοι οι πολίτες είναι ίσοι μπροστά στον νόμο για τις ιδιωτικές τους διαφορές .Για τα δημόσια αξιώματα προτιμώνται εκείνοι που είναι ικανοί και τα αξίζουν και όχι εκείνοι που ανήκουν σε μια ορισμένη τάξη .Κανείς , αν τύχη και δεν έχει κοινωνική θέση ή αν είναι φτωχός , δεν εμποδίζεται γι’ αυτό να υπηρετήσει την πολιτεία , αν έχει κάτι άξιο να προσφέρει…Αν , ωστόσο , η αυστηρότητα λείπει από την καθημερινή μας ζωή , στα δημόσια πράγματα, από εσωτερικό σεβασμό ,δεν παρανομούμε .Σεβόμαστε τους άρχοντες , πειθαρχούμε στους νόμους , και , μάλιστα , σε όσους έχουν γίνει για να προστατεύουν τους αδύνατους και όσους που , αν και άγραφοι , είναι ντροπή να τους παραβαίνει κανείς ….Η πόλη μας είναι φιλόξενη για όλους τους ανθρώπους και δεν υπάρχει σε μας νόμος ξενηλασίας που να εμποδίζει τον ξένο να μάθει ή να δει κάτι που θα μπορούσε , αν δεν ήταν κρυφό , να ωφελήσει τον εχθρό μας που θα το έβλεπε .Και τούτο ,επειδή πιστεύομε περισσότερο στην αξία μας παρά σε μυστικές ετοιμασίες και στρατηγήματα » ( Θουκυδίδη, Ιστορία Β(37-39) σελ.147).
13. Θουκυδίδη Ιστορία Δ' (47-48), όπ.πρ., σελ. 128.
14.Συνέντευξη στον γράφοντα που δημοσιεύθηκε αρχικά στο περιοδικό «Νέα Κοινωνιολογία » ( Τεύχος 25 , σελ.19 ) και συνέχεια στο βιβλίο του Π. Κονδύλη «Το αόρατο χρονολόγιο της σκέψης»
15. Θουκυδίδη Ιστορία Ζ' (85-86), όπ.πρ., σελ.
147-148.