Για τον Δ.Κούρτοβικ

Βιβλιομαχίες... βιβλιοκριτικών:Ο Δ. Κούρτοβικ εναντίον όλων.

Να γράφεις την κριτική του βιβλίου, σε δύο σελίδες, κάθε βδομάδα, σε μια μεγάλη εφημερίδα, ΤΑ ΝΕΑ, να έχεις δηλαδή έτοιμο ένα πολυάριθμο αναγνωστικό κοινό, συνεπώς να έχεις το προνόμιο, τη δυνατότητα, να προβάλλεις ή να επικρίνεις ή να αποσιωπείς τα βιβλία που κυκλοφορούν και να διαμορφώνεις αισθητικά και αξιακά κριτήρια, να διαφημίζονται τα βιβλία σου με ημισέλιδες καταχωρήσεις σε όλες τις εφημερίδες του Δ.Ο. Λαμπράκη και συγχρόνως να θεωρείς τον εαυτό σου αποσυνάγωγο του συστήματος, μη καθεστωτικό, σε αντίθεση με άλλους που γράφουν κριτική βιβλίου στην ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, στο ΔΙΑΒΑΖΩ, τους οποίους καταγγέλλεις ως καθεστωτικούς, τότε το σχήμα αυτό, το λιγότερο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί θα ήταν οξύμωρο, παράλογο. Πρόκειται βέβαια για τον Δημοσθένη Κούρτοβικ.
Στα ΝΕΑ (7.2.2009) καταγγέλλει τους κριτικούς Β. Χατζηβασιλείου, Ελ. Κοτζιά και Α. Ζήρα ως καθεστωτικούς για πολλούς λόγους. Μεταξύ άλλων κατηγοριών προβάλλει την κριτική τους αστοχία να αποσιωπήσουν την αξία έργων όπως αυτών του Μ. Ανδρουλάκη και του Β. Αλεξάκη, που το μυθιστόρημά του «μ.Χ.», κατά τον Κούρτοβικ, δεν υπήρξε μόνο πολύ δημοφιλές, ήταν επίσης καλογραμμένο και πραγματευόταν με κριτική οξυδέρκεια, παρά την απλή (αλλά όχι απλοϊκή) γραφή του, το καίριο θέμα της «ελληνοχριστιανικής» ταυτότητας. Η Ε. Κοτζιά στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ (15.2.2009) αποκαλύπτει ότι αιτία των επικρίσεων του Κούρτοβικ προς το πρόσωπό της είναι το γεγονός ότι «την περασμένη άνοιξη δημοσίευσα μια αρνητική κριτική για το μυθιστόρημά του Τι ζητούν οι βάρβαροι, αναπτύσσοντας τα σοβαρά προβλήματα σύνθεσης, που κατά τη γνώμη μου εμφανίζει το τελευταίο του βιβλίο(ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ(18.5.2008)».
Όμως ποια είναι η αξία των έργων του Μ. Ανδρουλάκη ή του Β. Αλεξάκη που αγνοήθηκε ή αποσιωπήθηκε; Μάλλον είναι δύσκολο να την εντοπίσουμε. Πρόκειται για μία εύπεπτη, δημοσιογραφική γραφή, δίχως πολλές απαιτήσεις, με στόχο, και των δυο συγγραφέων, το «ευπώλητον» και όχι τη μύηση στην απόλαυση της ανάγνωσης, που αποτυγχάνει να είναι δοκίμιο και μυθιστόρημα συγχρόνως. Μπορεί κάποιος από αυτούς να σταθεί δίπλα στον Ροΐδη, τον Βιζυηνό, τον Παπαδιαμάντη, τον Θεοτοκά, τον Πεντζίκη, τον Αποστολίδη; Φυσικά και όχι.
Διάβασα κάποτε το βιβλίο του Μ. Ανδρουλάκη DREAMS για τον Φρόιντ και τον Νίτσε, και διαπίστωσα το πόσο επιφανειακή είναι η γραφή του. Στα επόμενα έργα του θα ενδιαφερθεί περισσότερο να διαφημιστεί με την εύκολη πρόκληση σκανδάλου.
Αντίστοιχα, ο Β. Αλεξάκης στο μυθιστόρημά του «μ.Χ», φαίνεται να αγνοεί ορισμένα κλασικά κείμενα για τη βυζαντινή φιλοσοφία και τέχνη, όπως του Β. Τατάκη, του Κ. Παπαϊωάννου και λοιπών. Γράφει λοιπόν ότι «για ένα μεγάλο διάστημα τα κλασικά κείμενα θα σβήσουν από τη μνήμη των Ελλήνων. Θα μας τα θυμίσει η Δύση, λίγο πριν την εθνική εξέγερση του 1821» (σελ. 244, 245). Βεβαίως, δεν αναφέρει ότι τα αρχαία κείμενα διασώθηκαν από τους Βυζαντινούς αντιγραφείς, ότι οι επιρροές του Ηράκλειτου και των νεοπλατωνικών είναι ευκρινέστατες στον Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη όπως και του Αριστοτέλη στον Ιωάννη τον Δαμασκηνό, ότι ο Μ. Βασίλειος προτρέπει τους νέους να μελετούν τον Πλάτωνα και τον Διογένη τον Κυνικό και ότι όλες οι θεολογικές διαμάχες και στην Ανατολή και στη Δύση έγιναν με όπλα που προμηθεύτηκαν απευθείας από την αρχαία ελληνική σκέψη. Στο βιβλίο του συγχέει πραγματικά πρόσωπα όπως τον μοναχό Συμεών από το Περού με φανταστικά. Σε ένα άλλο σημείο γράφει πως «ορισμένες όψεις του μοναχισμού ανταποκρίνονται στην ιδεολογία του αριστερισμού» (σελ. 312).
Τη γραφή του Β. Αλεξάκη θα πρέπει να την εντάξουμε σε έναν έντονα αρχαιοκεντρικό ιδεολογικό λόγο, που είναι ιδιαίτερα αναγκαίος στη δυτική ιδεολογία. Διότι δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι διαπρεπείς Δυτικοί, όπως ο Χάντιγκτον, δεν μας θεωρούν Δυτικούς, εξαιτίας της δεσπόζουσας θέσης που διατηρεί στην ελληνική κοινωνία η ορθοδοξία και παρά το γεγονός ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο στοιχίζεται πίσω από την αμερικάνικη εξωτερική πολιτική, αλλά και το ότι ο νεοελληνισμός ακολουθεί ενθουσιωδώς όλα τα καταναλωτικά πρότυπα που εκπορεύονται από τον σύγχρονο εμπορευματικό πολιτισμό.
Ο Δ. Κούρτοβικ έχει έναν ιδεολογικό λόγο που δεν τον βοηθά να κατανοήσει ότι οι αγώνες για εθνική ανεξαρτησία και αυτοδιάθεση είναι βαθύτατα προοδευτικοί, οπότε και είχε χαρακτηρίσει στο παρελθόν τον Άρη Βελουχιώτη εθνικιστή και μάλλον ακροδεξιό!
Παλαιότερα (ΝΕΑ, 22.6.2002), όταν ένα σημαντικό κομμάτι της ελληνικής διανόησης κινητοποιήθηκε κατά της κατάπτυστης παράδοσης του Οτσαλάν στο τουρκικό κράτος, ισχυρίστηκε ότι αυτό απάρτιζε το νέο ρεύμα του αντιδραστικού ρομαντισμού: «Δεν είναι τυχαίο ότι στις μαζικές κινητοποιήσεις που προκάλεσε η υπόθεση Οτσαλάν –από τις κορυφαίες στιγμές έκφρασης του σύγχρονου ελληνικού αντιδραστικού ρομαντισμού– τον πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξαν οι καλλιτέχνες (μουσικοί, λογοτέχνες, ζωγράφοι κ.λπ.), επισκιάζοντας άλλου τύπου διανοούμενους, πιο «λογοκρατούμενους»… Γιατί εδώ παλιές αξίες της ελληνικής Αριστεράς συναντούν νέες αξίες της Δεξιάς, όπως η εθνική ανεξαρτησία, που τώρα νοείται προπαντός ως ανεξαρτησία από υπερεθνικούς οργανισμούς, η αυθόρμητη έκφραση της λαϊκής βούλησης με διαδηλώσεις, συλλαλητήρια κ.λπ. Και νέες ιδέες της (παλιάς) Αριστεράς συναντούν ιδέες της άκρας Δεξιάς, όπως η αντίληψη της εθνικής κοινότητας ως ψυχικά και ηθικά ενιαίου, ιστορικά αμετάβλητου οργανισμού. Όσο για τον αντικαπιταλισμό, σ’ αυτόν συναντιούνταν ανέκαθεν η ριζοσπαστική Αριστερά και η αντιδραστική Δεξιά, αν και από διαφορετικές ιδεολογικές αφετηρίες (που στην εποχή μας, ωστόσο, γίνονται ολοένα πιο δυσδιάκριτες κι έχουν ολοένα και μικρότερη σημασία».
Ενδεικτικό σ’ αυτό το κείμενο είναι ότι οι όροι χρησιμοποιούνται καταχρηστικά, ώστε ο εθνισμός, ο αντικαπιταλισμός, ο κοινοτισμός (για τον οποίο σημαντικά κείμενα έχει γράψει ο αναρχικός Γ. Λαντάουερ) να ωθηθούν στο περιθώριο και να ταυτιστούν με την άκρα Δεξιά. Αναγκαστικά θα υποκατασταθούν από τον νεοφιλελευθερισμό, τον οικουμενισμό του χρήματος, τον κρατικό συγκεντρωτισμό, αποκαλύπτοντας την ουσιώδη συνάφεια ανάμεσα σ’ ένα μέρος της «αριστερής» διανόησης και την κυρίαρχη ιδεολογία.
Τι θα έκανε ένας καθεστωτικός-οργανικός διανοούμενος, μέρος των ιδεολογικών μηχανισμών της άρχουσας τάξης; Θα ισχυριζόταν βεβαίως ότι τα στοιχεία αυτά εμποδίζουν τον νεοελληνισμό να αποτελέσει οργανικό μέρος της Δύσης, θα ευθυγραμμιζόταν με τις επιλογές των ΗΠΑ στην περιοχή μας, όπως το Σχέδιο Ανάν και την διάλυση υφιστάμενων κρατών στα Βαλκάνια, με όπλο τις υπαρκτές ή ανύπαρκτες μειονότητες. Το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών μιλά για μακεδονική εθνότητα (όχι σλαβομακεδονική) και γλώσσα, ενώ επαινεί τον παραληρηματικό εθνικισμό της ηγεσίας της Π.Γ.Δ.Μ., και τον αφελή ιστορισμό της. Από πίσω και αυτοί θα υπεραμυνθούν του δικαιώματος για αυτοπροσδιορισμό της Π.Γ.Δ.Μ., δηλαδή την αλυτρωτική ιδεοληψία, της που στοχεύει στην αλλαγή των υφιστάμενων συνόρων και τη δημιουργία της «Μεγάλης Μακεδονίας», που θα περιλαμβάνει εδάφη της Ελλάδας και της Βουλγαρίας.