Ο Νάσος Βαγενάς με το άρθρο του στο « ΒΗΜΑ» (20.1.2008) αναφέρεται στίς « Μεταμφιέσεις του ζντανοφισμού ».Ο Νάσος Βαγενάς σημειώνει ότι «άν στην πρώτη μεταπολεμική δεκαετία ο ζντανωφισμός φορούσε χοντροκομμένο προλεταριακό αμπέχονο και εργατική τραγιάσκα , σήμερα εμφανίζεται με το ένδυμα μιάς υψηλής θεωρητικής ραπτικής που ονομάζεται πολιτική ορθότητα». Το ουσιώδες στοιχείο του νέου ζντανωφισμού είναι ότι διευρύνει την έννοια του λαού με νέες ταυτότητες , οι οποίες στο τέλος και θα τον υποκαταστήσουν : « Έτσι η κατεστημένη έννοια του λαού , την υπόθεση του οποίου οφείλει να υπηρετεί το καλλιτεχνικό έργο , τώρα ποικίλλεται , μετονομαζόμενη σε ετερότητα , για να περιλάβει κάθε καταπιεσμένη μειονότητα ( φυλής , φύλου , θρησκείας , σεξουαλικής κατεύθυνσης κτλ). Ο περιορισμός είναι η ταυτόχρονη συρρίκνωση αυτής της πλατφόρμας : ο γηγενής λαός μιάς χώρας ( πλήν των καταπιεσμένων μειονοτικών της κοινοτήτων ) εκβάλλεται από αυτήν ως φορέας εθνικών αισθημάτων , τα οποία θεωρούνται εξ ορισμού εχθρικα πρός την έννοια της ετερότητας , και η έννοια της ιθαγένειας , συνακόλουθα , καταφρονείται ως πηγή αυτών των αισθημάτων.Έτσι ενώ στην σταλινική ορθοπολιτική κριτική κυριαρχούσε ο έπαινος του εθνικού ως λαικού (μέσα στο πλαίσιο της σοβιετικής πολυπολιτισμικότητας ) και η απόρριψη του κοσμοπολιτισμού ως αριστοκρατικού και εχθρικού προς το εγχώριο λαικό στοιχείο , στη σημερινή , μεταμοντέρνα , ορθοπολιτική κριτική , όπου η αρετή του σεβασμού προς τον Άλλο έχει οδηγήσει σε έναν φετιχισμό της ετερότητας , κάθε αναφορά στο ιθαγενές και στο εθνικό έχει φτάσει να θεωρείται εθνικισμός - δηλαδή συντηρητικότητα και έλλειψη προοδευτικότητας – και ο κοσμοπολιτισμός χαιρετίζεται ως υπέρβασή του».
Ιδιάζον στοιχείο του νέου αυτού ζντανωφισμού , είναι ότι η πολιτικώς ορθή κριτική του « προκαλεί συχνά μιά ιδιάζουσα οφθαλμική διαταραχή , που κάνει τον κριτικό ( παράδειγμα η ανάγνωσή του της ποίησης του Σεφέρη ) να βλέπει στα λογοτεχνικά κείμενα πράγματα που δεν υπάρχουν και να μη βλέπει πράγματα που υπάρχουν».
Έτσι ενώ ο Σεφέρης είχε αρχικά κατηγορηθεί από την κριτική για ξενομανία και για την δημιουργία μίας τέχνης μακριά από τον λαό , σήμερα κατηγορείται από τους φορείς του νέου ζντανωφισμού για τα ακριβώς αντίθετα , δηλαδή για εθνικισμό και λαικισμό.
Ο Σεφέρης των δηλώσεων κατά της δικτατορίας , που οι έγκλειστοι στον Κορυδαλλό «Ρηγάδες» με επικεφαλής τον Ν.Γιανναδάκη του αφιέρωσαν ένα τεύχος του ημιπαράνομου περιοδικού τους , κατηγορείται τώρα «γιατί το έργό του θεωρείται ότι διαπνέεται από το « δόγμα της ελληνικότητας », ότι είναι « ασύμφωνο με τίς ιδέες του κοσμοπολιτισμού και τίς πολυπολυτισμικότητας ». Ο εθνοκεντρισμός αυτού του έργου θεωρείται « ιδεαλιστικός» γιατί « αναζητά διδάγματα από το ανόθευτο πνεύμα του λαού»( Θεόφιλος, Μακρυγιάννης), « που μεταφέρει αναλλοίωτες τις πανάρχαιες αξίες του ελληνισμού». Κρίνεται μάλιστα και ότι το έργο αυτό « εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους » , γιατί ως εθνολαικίστικο και ιδεαλιστικό βρίσκεται στη « σκοτεινή πλευρά » (δηλαδή τη φασίζουσα) « του αντιδραστικού μοντερνισμού».
• Το άρθρο του Νάσου Βαγενά νοερά διαλέγεται και απευθύνεται στο άρθρο του Δημοσθένη Κούρτοβικ « Η ανήσυχη και ανησυχυτική δεκαετία » που δημοσιεύθηκε στα ΝΕΑ στίς 26.1.2008. Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του Τ.Καγιαλή «Η επιθυμία για το μοντέρνο »(Βιβλιόραμα 2007) επικρίνεται η γενιά του τριάντα με τίς γνώριμες κατηγορίες περί « αντιδραστικού μοντερνισμού » καθώς και για την ανακάλυψη του Θεόφιλου και του Μακρυγιάννη, ενώ θεωρείται ότι κομίζει την έννοια του λαού ως μιάς « φαντασιακής διαχρονικής κοινότητας με αναλλοίωτη , άφθαρτη ουσία και προνομιακή πρόσβαση στα μυστικά της ύπαρξης». Βεβαίως κάτι τέτοιο συμβαίνει μόνο στο ιδεολογικό σύμπαν του Δ.Κούρτοβικ .
Η γενιά του ’30 (Σεφέρης , Ελύτης ,Δημαράς , Τερζάκη, Θεοτοκάς , Εμπειρίκος,Εγγονόπουλος ,Κ.Πολίτης , Σ.Ξεφλούδας, Θ.Πετσάλης , Η.Βενέζης , Α.Καραντώνης ,Γ.Κατσίμπαλης ) σημάδευσε την εξέλιξη του νεοελληνισμού και από ότι φαίνεται θα διάβαζεται συνεχώς και θα απασχολεί αδιάλειπτά την κριτική θετικά ή αρνητικά (μια πρόχειρη ματιά να ρίξουμε στίς εκδόσεις την τελευταία δεκαετία έχουν κυκλοφορήσει παραπάνω από 6-7 μονογραφίες που αναφέρονται στους συγγραφείς της ). Φυσικά και προσπάθησε κατά τον λόγο του Σεφέρη να πάει στον λαό και να μάθει από τον λαό, να γεφυρώσει το λαικό με το μοντέρνο , το εθνικό με το διεθνικό , δίχως να ασπαστεί ιδέες επαναστατικές αλλά ούτε και να συμμεριστεί ιδέες που εφάπτοντονται του φασισμού όπως έκανε ο Μαρινέττι , η ο Σελίν.
Οι διαννούμενοι που δυσφημούν το λαικό στοιχείο κτίζουν την ηγεμονία του νεοφιλελευθερισμού και του ελιτισμού .Όταν μάλιστα προέρχονται από την αριστερά το γεγονός αυτό ξενίζει διπλά.Είναι η σπουδή να αφομοιωθούμε στην Ευρώπη , στον παγκόσμιο πολτό , είναι ο μεταμορφωμένος διεθνισμός που προτιμά την αμερικάνική κυριαρχία από την γνώση τουλάχιστον της εντοπιότητας και του νεοελληνισμού;Όμως , όπως δεν εμπόδισε τον Τεριάντ αλλά αλλά αντίθετα τον βοήθησε η ανακάλυψη του Θεόφιλου στην εκτίμηση του Ματίς , έτσι και η γνώση του νεοελληνισμού μας βοηθά στην γόνιμη επαφή με τον μοντερνισμό.
Aπο αυτού του είδους τίς κριτικές είναι πολύ πιο αθώες , δίχως ιδεολογικές ή άλλου είδους δεσμεύσεις ή στοχεύσεις και γι’ αυτό πιο χρήσιμες οι κριτικές που είχαν διατυπώσει παλαιότερα πρός την γενιά του ‘ 30 δύο από τους εκπροσώπους του μεταπολεμικής γενιάς ο Ρένος Αποστολίδης και ο Θωμάς Γκόρπας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου