Για τον Γ.Καλιόρη

Οι αναγνώστες του «ΑΡΔΗΝ» και της «ΡΗΞΗΣ» πρέπει να γνωρίζουν καλά τον Γιάννη Καλιόρη. Από την γενιά των Λαμπράκηδων ,συμμετείχε στην έκδοση του περιοδικού «Πανσπουδαστική» το 1961-63 μαζί με άλλους που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις δεκαετίες που ακολούθησαν στα πνευματικά μας πράγματα όπως ο Σ.Ράμφος ,ο Γιώργος Χατζόπουλος και ο Κ.Βεργόπουλος. Από το 1970 μέχρι το 2005 δίδαξε στην Φιλοσοφική Σχολή του 8ου Πανεπιστημίου (πρώην Βενσέν) του Παρισιού. Φυσικά όπως οι περισσότεροι σημαντικοί και ενδιαφέροντες στοχαστές είναι αποκλεισμένος από τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης.
Το 2004 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Αρμός» το βιβλίο του «Η κοινωνία της ορθοπεταλιάς»(σελ.560).Με αφορμή τις οβιδιακές μεταμορφώσεις του Σ .Ράμφου –από ορθόδοξο στοχαστή σε απολογητή του αμερικανισμού και του νεοφιλελευθερισμού - αναπτύσσει μία εξαντλητική και ευφυή ,κριτική ανασκόπηση της σύγχρονης κοινωνίας , όπως συγκροτείται κάτω από την πίεση που δέχεται από τα κύματα του νεοφιλελευθερισμού και της παγκοσμιοποίησης: «Πέραν των άλλων εκδοχών , η νεοφιλελεύθερης εμπνεύσεως παγκοσμιοποίηση σημαίνει επίσης ότι όλα γίνονται ή μπορούν να γίνουν ,εμπόρευμα. Υλικά και άυλα αγαθά , υγεία , παιδεία ,γνώση, ψυχαγωγία ,σύμβολα , αισθήματα , ζωτικά στοιχεία της ζωής και της φύσης , τέχνη , κουλτούρα , ψυχικές ροές , η ίδια η ιδιωτικότητα (ως εμπορεύσιμα λ.χ. εκθεατρισμένη διαφάνεια) , όλα αποβαίνουν ανταλλάξιμα και διαπραγματεύσιμα, αφού για το καθένα έχει προβλεφθεί και αντίστοιχη αγορά, κι όλες μαζί οι αγορές συνθέτουν κύκλωμα ενιαίο και βουλιμικό , το οποίο διεκδικεί ολοένα και νέες σφαίρες ζωής , βαίνοντας προς την ολοκλήρωσή του που είναι η μετατροπή ολόκληρου του κόσμου σε εμπόρευμα » (σελ.159).
Το 2008 κυκλοφόρησε ,.πάλι, από τις εκδόσεις «Αρμός» (πρώτη έκδοση από τον «Κέδρο» ) η συλλογή δοκιμίων ,που έχουν γραφεί από το 1964 μέχρι το 1980, με τον τίτλο «Παρεμβάσεις» και με εξώφυλλο του Σ.Σόρογκα. Παρακολουθούμε έτσι όχι μόνο την διαδρομή της σκέψης του Γ.Καλιόρη αλλά και την εξέλιξη των γεγονότων και της εποχής .Από νωρίς κριτικός ως προς το εγχείρημα της αριστεράς , αντιμετώπισε δυσκολίες όχι μόνο από την άνυδρη και αποστεωμένη καθεστωτική σκέψη αλλά και από την ίδια την αριστερά .Έτσι δοκίμια του όπως το «Μυστικοποίηση και προβληματισμός» συνάντησαν κλειστές πόρτες στα τότε αριστερά έντυπα όπως η «Επιθεώρηση Τέχνης»



Αντιμετώπισε με διεισδυτικό και τεκμηριωμένο λόγο τα εγχειρήματα συγγενικών ιδεολογικά συγγραφέων όπως του Κ.Κοτζιά και του Δ.Χατζή. Το δοκίμιο για τον κινηματογράφο ,τύπου Τζαίμς Μπόντ , είναι μία επίκαιρη ανάλυση της αλλοτριωμένης , «πραγμοποιημένης » τέχνης .
Στην εισαγωγή ο Καλιόρης επισημαίνει ότι η λογοκρατούμενη θεολογία , ο μαρξισμός και η ψυχανάλυση αποτελούν «πλήρη συστήματα σχέσεων και ιδεών , ελαυνόμενα από την ίδια συνολοποιητική θέληση που συνυφαίνει απαράλλακτα την επεκτατική δυναμική με την απαίτηση ορθοδοξίας και συνοχής»(σελ.25).Η αποτυχία του υπαρκτού σοσιαλισμού πήρε ορισμένα σαφή χαρακτηριστικά καθώς «ο εξηλεκτρισμός καταβρόχθισε τελικά τα σοβιέτ , αποτελεί μια ακόμη οδυνηρή εικονογράφηση της ετερογονίας του σκοπού μέσα στην ιστορία» (σελ. 29).
Μα το πιο επίκαιρο και πιο κρίσιμο δοκίμιο είναι αυτό με τον τίτλο «Τα διδάγματα του αδιεξόδου» (σελ.345 -454 ) και αφορά την κρίση νεοελληνικής γλώσσας. Ένας πολεμικός δημοτικισμός , έτεινε εξ ανάγκης στην διαμάχη του με την καθαρεύουσα, που είχε εκπέσει σε στεγνή γλώσσα του κράτους και της εξουσίας , να υποτιμά σπουδαία κείμενα όπως αυτά του Ροίδη , του Παπαδιαμάντη , του Βιζυηνού , του Καβάφη ,που είχαν γραφτεί σε μια εκδοχή της καθαρεύουσας αλλά δεν έχαναν στο ελάχιστο από την αισθητική τους τελειότητα ,φρεσκάδα και σημασία . Μετά την επικράτηση της δημοτικής συνέβηκαν αλλά χειρότερα , που μνημονεύει στο δοκίμιό του ο Καλιόρης .
Από τις ακόλουθες διαπιστώσεις του , που πρωτοδημοσιεύθηκαν το 1980 , τίποτε ο χρόνος δεν ρυτίδωσε , αντίθετα παραμένουν τραγικά επίκαιρες: «Η γλώσσα μας σήμερα είναι μια γλώσσα πτοημένη , με εξαιρετικά μειωμένες , για να μην πούμε ανύπαρκτες, εσωτερικές αντιστάσεις , κι αυτό , όπως θα έχουμε την ευκαιρία να το δούμε , δεν περιορίζεται σ’ αυτή ούτε ξεκινάει απ’αυτή. Άν μιλάμε σήμερα ευρω-αγγλικά- ελληνικά , είναι γιατί σκεφτόμαστε κ’έτσι , και σκεφτόμαστε έτσι γιατί θέτουμε και ανάλογους σκοπούς και διαμορφώνουμε αντίστοιχη βιοτροπία , που πλήττουν τη γλώσσα στην εσωτερική της διάσταση. Καθώς η ζωή μας παραδίνεται σε βίαιους ρυθμούς που τη διαρρηγνύουν μέρα με τη μέρα , και το βαθύτερο ήθος και η φυσιογνωμία της υποτάσσονται άνευ όρων στον ισοπεδωτικό πολιτισμό των προηγμένων βιομηχανικο-κατανωλωτικών κοινωνιών , ολόκληρη η εθνική μας ιδιοπροσωπία υποστέλλεται μπροστά στα ξένα πρότυπα και γίνεται ετεροσήμαντη » (σελ.346).
Η γλώσσα κυριαρχείται από σολιψισμούς ,ασυνταξίες , μετατροπή των ρημάτων σε ουσιαστικά . Τα μέσα ενημέρωσης επανδρώνονται συνήθως από ανθρώπους πολύ χαμηλής πνευματικής καλλιέργειας , πράγμα που βοηθά στην κυριαρχία ενός ιδιώματος φτωχού σε λέξεις όσο και σε νοήματα. Ακόμη χειρότερα σταδιακά η σημασία της γλώσσας χάνεται από την κυριαρχία της εικόνας και μιας διαλέκτου φτιαγμένης αποκλειστικά για τις ανάγκες της διαφήμισης ,δηλαδή από την κυριαρχία αυτού που ο Καστοριάδης ονόμασε «θρίαμβο της ασημαντότητας».
Ο Καλιόρης την νεοελληνική παρακμή την αποδίδει τελικά στην απουσία σκοπών «που θα εννοημάτωναν τη ζωή των ανθρώπων και θα έδιναν στην πράξη τη σημασία της»(σελ. 434).Δύο μεγάλα ρεύματα του λόγου και της ύπαρξης συγχρόνως , η «λεγόμενη κάθετη υπερβατικότητα (το βάθος της πίστης που πηγάζει από τη σχέση με το Θεό ) όσο και η οριζόντια (το κοσμογονικό πάθος που πηγάζει από τη σχέση με την Ιστορία » φαίνεται σήμερα να έχουν χάσει την σημασία τους .Άν αναρωτηθούμε μαζί του «τι αναπλήρωσε τις ανατάσεις της Μεγάλης Ιδέας και του Εαμικού έπους , που σε δεδομένες στιγμές πυράκτωσαν τις ψυχές με οράματα και προσδοκίες », τότε θα απαντούσαμε μαζί με τον Γ.Καλιόρη : ο μηδενισμός , το τίποτα.