Από τις Εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ κυκλοφόρησε το βιβλίο του Δημήτρη Λαμπρέλλη : «Η επίδραση του Νίτσε στην Ελλάδα – «Τέχνη» και «Διόνυσος » Βλαστός και Καζαντζάκης» (σελ.307).
Ο Δ.Λαμπρέλλης - καθηγητής φιλοσοφίας στο Πάντειο- έχει ήδη μια αρκετά μακρά και γόνιμη πορεία στην μελέτη του στοχασμού του Νίτσε . Το 1988 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Δωδώνη» το έργό του «NIETZSCHE:Φιλόσοφος της πολλαπλότητας και της μάσκας» (σελ.489).Επρόκειτο για μια εξαντλητική μελέτη , μεθοδική , σύνθετη που παρουσίαζε τον Γερμανό φιλόσοφο με ένα τρόπο ασυνήθιστο μέχρι τότε, τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα .Την εποχή εκείνη , κυριαρχούσαν στην καλύτερη περίπτωση ,αποσπασματικές μελέτες , κακές μεταφράσεις ,ενώ στο λαικό θυμικό ο Νίτσε ήταν ταυτισμένος με τον ναζισμό. Το τελευταίο ερχόταν ως φυσιολογικό αποτέλεσμα της βαθιάς έλλειψης γνώσεων γύρω από το έργο του Νίτσε , αλλά και της απουσίας μιας πνευματικής κοινότητας που να διαλέγεται πραγματικά και σε βάθος για όλα τα κρίσιμα μεγέθη.
Το 1993 ο Δ.Λαμπρέλλης θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις «Νέας Πορείας» το έργο «Η συνειδητοποίηση του ελληνισμού ως «Νιτσεισμός»: Τα περιοδικά «Τέχνη» και «Διόνυσος».Ήταν μια πρώτη προσπάθεια του , να ανιχνευθούν οι αρχικές επιδράσεις του Νίτσε στην Ελλάδα μέσω κυρίως του περιοδικού «Διόνυσος » του Δ.Χατζόπουλου και της «Τέχνης» του Γιάννη Καμπύση. Επισημαίνουμε ότι η ήττα του 1897 δημιούργησε έναν βαθύ υπαρξιακό προβληματισμό στον νεοελληνισμό : από πού προέρχεται , ποια είναι η σύσταση του και ποιες οι δυνατότητες εξόδου από την παρακμή . Η ομάδα γύρω από αυτά τα δύο περιοδικά και οι διάφορες μελέτες που δημοσίευαν , όπως αυτές του Π.Νιρβάνα και του Κ.Παλαμά κατανοούν τον ελληνισμό μέσα από τον «νιτσεισμό» , ειδικότερα την συγκεκριμένη ανάγνωση που κάνουν του Νίτσε που αντιπαραθέτει την γερμανική υποτίθεται αντιδημοκρατική παράδοση στην παράδοση του γαλλικού διαφωτισμού. Βεβαίως η οπτική αυτή παρακάμπτει δύο γεγονότα : ότι η Γερμανία ήταν μια από τις πρώτες χώρες που καθιερώθηκε η καθολική ψηφοφορία και αναπτύχθηκε ένα ρωμαλέο εργατικό κίνημα που περιλάμβανε όλες τις δυνατές εκφάνσεις του , τον μεταρρυθμιστικό σοσιαλισμό , τον επαναστατικό σοσιαλισμό καθώς και τον αναρχοσυνδικαλισμό.
Η τελευταία μελέτη του Λαμπρέλλη ξεκινά από αυτό το σημείο , αλλά αναφέρεται διεξοδικότερα πλέον τόσο στην «Τέχνη» όσο και στον «Διόνυσο» , όσο και στις ιδεολογίες που αυτές καλλιεργούν. Αφού σταθεί σε κείμενα όπως αυτά του Νιρβάνα θα καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι πρώτοι στοχαστές που δέχτηκαν κάποιες επιδράσεις του Νίτσε θεώρησαν ότι θα πρέπει ο ελληνισμός να συνειδητοποιηθεί ως νιτσεισμός .Έτσι δημοσιεύονται μεταφράσεις έργων του Νίτσε – κάποια από τα οποία είχαν ήδη διαστρεβλωθεί από την αδελφή του - , και έργα με νιτσεικές επιρροές όπως του Δ.Χατζόπουλου «Καβάλλα στη μοίρα μου » και του ποιήματος του Γ.Γρυπάρη η «Σφίγγα» από την συλλογή του «Αντέρωτες και Αντίχριστοι».
Στην συνέχεια ο Λαμπρέλλης θα αναφερθεί σε δύο άλλες νιτσεικές επιδράσεις τον Π.Βλαστό και τον Ν.Καζαντζάκη. Ο πρώτος υπήρξε από τις κορυφαίες μορφές του δημοτικισμού , που αποδεικνύει ότι ο δημοτικισμός όπως και η καθαρεύουσα δεν υπήρξαν δυο κινήματα με ενιαία και διακριτή ιδεολογική ταυτότητα ,αλλά αντίθετα συνυπήρξαν σ’αυτά διαφορετικά και αντιμαχόμενα ιδεολογικά ρεύματα.
Ο Π.Βλαστός μέτοχος του εμπορικού οίκου των «Αδελφών Ράλλη» υπήρξε τακτικός συνεργάτης του μαχητικού περιοδικού των δημοτικιστών του «Νουμά».Οι απόψεις του παρότι υιοθετούν μια παρερμηνευμένη νιτσεική φρασεολογία , καταλήγουν σε ένα σαφή ρατσιστικό λόγο . Θεωρεί την παρακμή του ελληνισμού ως αποτέλεσμα της επιμειξίας με σημίτες . Αντίθετα «οι Γερμανοί ξανάφεραν καινούριο καθάριο αίμα και μ’αυτό ξανάνιωσε η Ευρώπη » (σελ. 121).Επίσης προτείνει να «μην επιτρέπονται οι παντριές ανθρώπου που δεν είναι γερός .Να μην επιτρέπουνται γάμοι με κατώτερες φυλές », να κηρυχθεί «γενικός φυλετικός πόλεμος» , και να ξεπαστρέψουμε τους «άρρωστους και τους αδύνατους».Ο Λαμπρέλλης θα προεκτείνει τις απόψεις αυτές στο έργο του Κ.Παλαμά .Κάτι τέτοιο είναι άστοχο , γιατί ανεξάρτητα για τι μπορεί να πιστεύει ότι είναι το έργο του Παλαμά ,ο Βλαστός ή ο Βεζανής , αυτό , όπως και του Νίτσε ,είναι σύνθετο ή και αντιφατικό και δεν μπορεί να χωρέσει σε εύκολους αφορισμούς .
Στην συνέχεια ο Λαμπρέλλης θα ασχοληθεί με τον Ν.Καζαντζάκη , ιδιαίτερα την διατριβή του για τον Νίτσε και τις συνεργασίες με το περιοδικό της δικτατορίας Μεταξά «Νεολαία».Στόχος του δεν είναι να διαπιστώσει κατά πόσον η ερμηνεία του Νίτσε από τον Καζαντζάκη είναι λανθασμένη ή σωστή – γι’ αυτό μάλλον είναι βέβαιος και για αυτό παραλείπει να αναφερθεί - , αλλά να δείξει ότι ο Ν.Καζαντζάκης παράγει μια συνεπή φασιστική ιδεολογία .Βεβαίως δεν αναφέρεται καθόλου στην μεταπολεμική πορεία του Ν.Καζαντζάκη , στο γεγονός ότι μαζί με άλλους διανοούμενους (όπως Α.Προκοπίου ,Α.Μπεναρόγια ,Δ.Δούκαρης και άλλοι ) δημιούργησε ένα μικρό σοσιαλιστικό κόμμα ,την Σοσιαλιστική Εργατική Ένωση και στην συνέχεια αυτός όπως και ο Α.Σικελιανός θα βρεθούν στο στόχαστρο του μεταπολεμικού κράτους .Αντίθετα από τα συμπεράσματα του Λαμπρέλλη θα θεωρηθούν είτε αντίπαλοι του ελληνοχριστιανισμού , είτε συνοδοιπόροι της αριστεράς , ιδιαίτερα στην εθνική αντίσταση .Επίσης το μετεμφυλιακό κράτος θα πράξει οτιδήποτε περνούσε από το χέρι του για να μην λάβει το βραβείο Νόμπελ ο Καζαντζάκης ή Σικελιανός. Έτσι λαμβάνοντας υπόψην μόνο ένα μέρος της διαδρομής ενός στοχαστή και όχι την γενική του πορεία βγαίνουν τελικά λανθασμένα συμπεράσματα. Αν υπάρχει κάποιος στοχαστής με τον οποίο σε κάποιο βαθμό μπορούμε να παρομοιάσουμε τον Ν.Καζαντζάκη είναι ο Ιταλός Κούρτσιο Μαλαπάρτε : μέλος του φασιστικού κόμματος προπολεμικά , μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος και θαυμαστής του Μάο μεταπολεμικά.
Στην συνέχεια ο Λαμπρέλλης θα καταπιαστεί με δύο θέματα που τα γνωρίζει πολύ καλά : το περιεχόμενο της σκέψης του Νίτσε και τις διαστρεβλώσεις που δέχθηκε χάρις την επιρροή καταρχήν της αδελφής του Ελίζαμπεθ Φόρστερ (ο άντρας της οποίας δημιούργησε τις πρώτες γερμανικές αντισημιτικές αποικίες – κοινότητες στην Αργεντινή).Με άρτιο τρόπο θα παρουσιάσει την πραγματικότητα του νιτσεικού λόγου και το αναποδογύρισμά του από την ναζιστική προπαγάνδα. Αναγκαστικά θα προσφύγει στις ερμηνείες που διατύπωσαν πρώτοι , ο Ντελέζ και ο Φουκώ.
Βεβαίως η μελέτη του Λαμπρέλλη δεν εξαντλεί ένα θέμα με τόσες πολλές πτυχές. .Επιρροές σε άλλους στοχαστές όπως ο Ίωνας Δραγούμης και ο Πέτρος Πικρός θα πρέπει να είναι αντικείμενο ενδεχομένως μιας άλλης μελέτης.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου